„Sjálfvirka taugakerfið“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
'''Sjálfvirka taugakerfið''' er í [[líffærafræði]] annar hluti [[úttaugakerfi]]sins en hinn er [[Viljastýrða kerfið|viljastýrða kerfið]]. Í [[andstæða|andstæðu]] við [[viljastýrða kerfið]] sem [[dýr]]ið hefur [[meðvitund|meðvitaða]] [[stjórn]] yfir virkar sjálfvirka kerfið [[sjálfvirkni|sjálfkrafa]]. Það stýrir [[melting]]u, líkamshita og svitamyndun, hjartsláttartíðni, blóðþrýstingi og öndun. Sjálfvirka kerfinu er síðan aftur skipt í sympatískadriftaugakerfið (einnigsympatíska nefnt ''driftaugakerfi''taugakerfið) og parasympatíska kerfiðseftaugakerfið (einnig nefntparasympatíska ''seftaugakerfi''taugakerfið).
 
== Taugungar sjálfvirka kerfisins ==
Bæði sympatíska og parasympatíska taugakerfið hafa '''frálæga''' (''e. efferent'') taugunga sem ganga frá mænu að líffæri sem skal ítauga - marklíffæri. Í báðum kerfum koma tveir frálægir taugungar við sögu, fyrirtaugaþráður og eftirtaugaþráður. Þar á milli er frumuhnoð.
 
=== Driftaugakerfið (sympatíska taugakerfið) ===
=== Sympatíska kerfið ===
<span id="Sympatíska kerfið tengill"><span>Fyrirtaugaþráðurinn finnst aðeins í brjóstholshlutum og efstu tveimur eða þremur lenda-hlutum [[Mæna|mænu]]. Þá er að finna í hliðlæga horni mænugrána. Þeir ganga út úr mænu að framan og sameinast mænutaug. Fyrirtaugaþráðurinn losar '''acetýlkólín''' á eftirtaugaþráðinn sem hefur frumubol sinn annaðhvort í hnoðu sympatísku keðjunnar (e. sympathetic chain) sem liggur meðfram hryggsúlu eða í fléttum (e.(sing.) plexus) í kringum ósæðina. Eftirtaugaþráðurinn gengur að marklíffærinu sem skal ítauga og losar '''noradrenalín''' á það.
<span id="Sympatíska kerfið tengill"><span>
Fyrirtaugaþráðurinn finnst aðeins í brjóstholshlutum og efstu tveimur eða þremur lenda-hlutum [[Mæna|mænu]]. Þá er að finna í hliðlæga horni mænugrána. Þeir ganga út úr mænu að framan og sameinast mænutaug. Fyrirtaugaþráðurinn losar '''acetýlkólín''' á eftirtaugaþráðinn sem hefur frumubol sinn annaðhvort í hnoðu sympatísku keðjunnar (e. sympathetic chain) sem liggur meðfram hryggsúlu eða í fléttum (e.(sing.) plexus) í kringum ósæðina. Eftirtaugaþráðurinn gengur að marklíffærinu sem skal ítauga og losar '''noradrenalín''' á það.
 
=== Seftaugkerfið (parasympatíska taugakerfið) ===
=== Parasympatíska kerfið ===
Fyrirtaugaþræðir frá parasympatíska kerfinu liggja í heilastofni og neðsta hluta mænu og koma að ítaugun í smáþörmum og ristli. Þá liggur fyrirtaugaþráðurinn úr mænu í hæð við hryggjarliði S2, S3 og S4 að frumuhnoði sem er staðsett við líffærið. Þar á eftirtaugaþráðurinn upptök sín og liggur frá hnoðinu að líffærinu. Báðir taugungarnir losa '''acetýlkólín''' öfugt við sympatíska kerfið. <ref>{{bókaheimild|höfundur1=Crossman, A.R.|höfundur2=Neary, D. |titill=Neuroanatomy, an illustrated colour text|útgefandi=Elsevier|ár=2015|ISBN=9780702054051}}</ref>
 
== Tilvísanir ==
{{reflist}}
 
{{Taugakerfið}}
 
 
 
[[Flokkur:Úttaugakerfið]]