„Kannabis“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip
Contagon (spjall | framlög)
fræðilegri texti settur inn fyrir annan
Lína 24:
Hampur er [[planta]] sem hefur verið ræktuð í nær 5000 [[ár]]. Plantan á uppruna sinn að rekja til Asíu, en er í dag ræktuð um allan heim. Í stöngli plöntunnar eru langar og grófar trefjar sem nýtast vel til [[iðnaður|iðnaðar]]. Úr hampi hafa lengi verið unnin m.a. reipi og vefnaðarvörur.
 
Í [[háblað|háblöðum]] og [[bikarblað|bikarblöðum]] kvenplantna myndast efni sem nefnast [[kannabínóíði|kannabínóíðar]]. BestMest rannsökuðu kannabínóíðarnir eru kannabíndíól (CBL) og kannabínól (CBN), sem hafa ekki hugbreytandi virkni, og svo [[tetrahydrocannabinol|tetrahýdrókannabínól]] (THC), kannabíndíólsem (CBL)hefur ogslíka kannabínólvirkni.<ref>{{bókaheimild|höfundur1=Rang, (CBN)H.P.|höfundur2=Ritter, J.M.|höfundur3=Flower, R.J.|höfundur4=Henderson, G|titill=Rang&Dale's Pharmacology|útgefandi=Elsevier|ár=2016|ISBN=13 978-0-7020-5363-4}}</ref> Fundist hafa a.m.k. 85 kannabínóíðar, en þessi efnasambönd eru mjög mismunandi frá einni plöntu til annarrar. Enn er margt óljóst í sambandi við kannabínóíða, en ljóst þykir að þeir eru hugvíkkandi efni plöntunnar.
 
==Virkni Áhrif THC==
 
Við neyslu hamps örvast ákveðnir viðtakar heilans og verkar það róandi á [[hugur|hug]] og [[líkami|líkama]], örvandi á matarlyst og verkjastillandi. Í sumum tilfellum greina neytendur einnig frá mildum [[ofskynjarnir|ofskynjunum]]. Til neikvæðra áhrifa hampneyslu eru oft talin [[vænisýki]] og skammvinnt minnisleysi.
THC verkar aðallega á miðtaugakerfið, þ.e. heila og mænu. Meðal áhrifa sem koma þar fram er:<ref>{{bókaheimild|höfundur1=Rang, H.P.|höfundur2=Ritter, J.M.|höfundur3=Flower, R.J.|höfundur4=Henderson, G|titill=Rang&Dale's Pharmacology|útgefandi=Elsevier|ár=2016|ISBN=13 978-0-7020-5363-4}}</ref>
* skerðing á skammtímaminni
* skerðing á samhæfingu hreyfingar
* verkjastilling
* aukin matarlyst
* lækkaður líkamshiti
 
Áhrif sem verða í úttaugakerfi, þ.e. utan heila og mænu er:
* aukin hjartsláttartíðni
* víkkun berkja
* æðavíkkun
* lækkaður augnþrýstingur
 
== Viðtakar fyrir kannabínóíða
Tvennskonar viðtakar finnast fyrir kannabínóíða. CB<small>1</small> er annar þeirra og finnst aðallega í miðtaugakerfinu og þá í svipuðu mæli og viðtakar fyrir GABA og Glútamat. Dreifing CB<small>1</small> er ekki jöfn um miðtaugakerfið heldur finnast þeir aðallega í dreka, litla heila og undirstúku sem skýrir áhrifin sem koma fram, þ.e. skerðing á skammtímaminni (vegna áhrifa á dreka), verri samhæfingar hreyfingar (vegna hnykils) og aukinnar matarlystar og lækkaðs líkamshita (vegna áhrifa á undirstúku). CB<small>2</small> viðtakarnir finnast mestmegnis í ónæmiskerfinu, þ.e. í milta, hálskirtlum, hóstarkirtlum og hvítfrumum í blóði. Kannabínóíðar hafa þ.a.l. hamlandi áhrif á ónæmiskerfið.<ref>{{bókaheimild|höfundur1=Rang, H.P.|höfundur2=Ritter, J.M.|höfundur3=Flower, R.J.|höfundur4=Henderson, G|titill=Rang&Dale's Pharmacology|útgefandi=Elsevier|ár=2016|ISBN=13 978-0-7020-5363-4}}</ref>
 
Aldrei hafa verið skráð tilvik dauðsfalla vegna kannabis. Dauðsföll af völdum vímuefna er sjaldnast hægt að rekja beint til efnanna sem slíkra. Þekkt er að neysla kannabis getur leitt til þunglyndis í fráhvörfum. Einnig eru þekkt áhrif kannabis á hjarta, lungu og æðakerfi.
Lína 39 ⟶ 54:
 
Í Evrópu hefur hampur bæði verið notaður til iðnaðar og í lækningaskyni. Í [[Prússland|prússneskum]] texta frá því um árið 1350 er minnst á hamp og hann kallaður knapis (af ''kannabis''). Hampur var einnig notaður í drykkjarföng og í Þýskalandi eru enn þann dag í dag til barir sem bjóða upp á hampbjór og hampvín. Þessi bjór og vín innihalda þó ekki kannabínóíða. Í Bandaríkjunum var eitt sinn hægt að kaupa kannabisefni í verslunum, en notkun þeirra minnkaði með tilkomu annarra deyfilyfja á markaðinn. Á fjórða áratugi síðustu aldar var kannabis bannað með lögum í Bandaríkjunum. Talið er að djasskynslóðin hafi svo hafið kannabis upp til nýrra hæða í Bandaríkjunum um miðja tuttugustu öld. Að auki hefur kannabis verið notað í trúarlegum tilgangi, til að mynda meðal [[Rastafari]]trúaðra á Jamaíku og Sadhúa á Indlandi.
 
 
 
== Viðurlög við notkun kannabis og lög á heimsvísu==