„Nes við Seltjörn“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip |
mEkkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
[[File:Nes við Seltjörn.jpg|thumb|Lækningaminjasafn vinstra megin og Nesstofa hægra megin, efst á bæjarhólnum (horft til austurs)]]
'''Nes við Seltjörn''' er fornbýli á [[Seltjarnarnes
== Náttúra og staðhættir ==
Nes er ysta jörðin á [[Seltjarnarnes
Nesjörðin er rétt austan við sjálfa [[Seltjörn]], sem nú er vík en ekki tjörn vegna ágangs sjávar. Norðvestan við Nes er [[Grótta]], sem vegna landrofs er nú eyja en var áður tangi. Nes var stærsta jörðin í Nessókn og jafnframt [[kirkjustaður]]. Ólafur Lárusson taldi að jarðirnar Nes og Vík hafi verið kjarninn hvor í sínu byggðarlagi, Nessókn og Reykjavíkursókn.<ref>Ólafur Lárusson 1944, bls. 109-110, 122.</ref>
Lína 10:
==== Úttektir og yfirlit ====
Ýmiss konar rannsóknir og skráningar hafa einnig verið gerðar í Nesi og á svæðinu þar í kring. Árið 1936 var gerð fyrsta ítarlega rannsóknin á landnámi og byggðarþróun á Seltjarnarnesi. Hana gerði Ólafur Lárusson og birti hann niðurstöðurnar í greininni „Hversu Seltjarnarnes byggðist“ sem síðar kom út í ritgerðasafni hans ''Byggð og sögu''. Á sjötta áratug 20. aldar tók Ari Gíslason saman skrá um örnefni á Seltjarnarnesi á vegum Örnefnastofnunar. Önnur örnefnaskrá var tekin saman árið 1976 af Guðrúnu S. Magnúsdóttur og árið 1978 vann Guðrún Einarsdóttir, landfræðinemi við Háskóla Íslands, lokaverkefni um örnefni á Seltjarnarnesi.<ref>Elín Ósk Hreiðarsdóttir og Rúnar Leifsson 2006, bls. 9.</ref> Á aldarafmæli [[Hreppsnefndarkosningar á Seltjarnarnesi|hreppsnefndar Seltjarnarness]], árið 1975, var ákveðið að láta skrifa og gefa út sögu bæjarins. Heimir Þorleifsson, sagnfræðingur, var ráðinn til verksins og kom ''Seltirningabók'', ítarleg úttekt á sögu byggðar á Seltjarnarnesi, síðan út árið 1991.<ref>Heimir Þorleifsson 1991</ref>
Árið 1980 var gerð fornleifaskráning í landi Seltjarnarness, en það var á meðal fyrstu sveitarfélaga landsins sem gekkst fyrir slíku. Sú skráning var gerð af Ágústi Ó. Georgssyni og leiddi í ljós 61 minjastað. Birna Gunnarsdóttir fornleifafræðingur gaf skrána út 1995.<ref>Ágúst Ólafur Georgsson & Birna Gunnarsdóttir 1995</ref> Árið 2006 kom út endurskoðuð og uppfærð skrá og reyndust þá vera 324 minjastaðir á Seltjarnarnesi öllu og þar af 144 í landi Ness.<ref>Elín Ósk Hreiðarsdóttir og Rúnar Leifsson 2006</ref>
== Búseta í Nesi ==
Elsta heimildin sem getur um Nes er frá því um
Óljóst er um eignarhald á jörðinni á miðöldum, eða frá 1341 og fram undir [[Siðaskiptin á Íslandi|siðaskipti]] 1550. Við siðaskiptin komst jörðin í eigu [[Skálholt|Skálholtsstóls]]. Árið 1556 eignaði konungur sér Nes og á meðan jörðin var í hans eigu bjuggu þar aðallega prestar og veraldlegir embættismenn.<ref>Kristinn Magnússon 2006, bls. 5.</ref>
Lína 46:
== Tilvísanir ==
<references />
== Heimildir ==
|