„Upsir“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Heimildir |
Viðbót við texta |
||
Lína 1:
[[Mynd:Upsakapella.jpg|right|thumb|Upsakapella. Forkirkja síðustu kirkjunnar á Upsum.]]
'''Upsir''' er bær í [[Svarfaðardalur|Svarfaðardal]] og stendur í útjaðri [[Dalvík]]ur utan við [[Brimnesá]]. Ofan við bæinn er [[Upsafjall]]. Upsir eru landnámsjörð. [[Karl Steinröðarson]] reisti bú sitt þar var en hann nam [[Upsaströnd]] frá Upsum til Míganda. [[Svarfdæla saga]] greinir öðru vísi frá, þar er sagt að [[Karl rauði Þorsteinsson]] hafi búið á Upsum, einnig Karl hinn ungi sonur hans og síðan Þorgrímur sonur [[Ljótólfur goði|Ljótólfs goða]] á [[Hof í Svarfaðardal|Hofi]]. Upsir er gamall kirkjustaður og líklega hefur kirkja verið reist þar fljótlega eftir kristnitöku. Fyrstu heimildir um hana eru í Prestssögu [[Guðmundur Arason|Guðmundar Arasonar]], en hann var prestur á Upsum skamma hríð 1196. [[Upsakirkja]] var lögð af er [[Dalvíkurkirkja]] var reist og síðan var hún rifin að mestu. Gamla forkirkjan stendur þó enn í kirkjugarðinum miðjum og kallast Upsakapella.
[[Bjarni Pálsson]] (1719-1779) fyrsti landlæknir Íslands, var fæddur að Upsum. Bróðir Bjarna var Gunnar Pálsson (f. 1714) prófastur og síðar skólameistari á Hólum. Hann var ekki síður þekktur sem sálmaskáld. Faðir
Síðasti prestur á Upsum var sr. [[Baldvin Þorsteinsson]] (1781-1858) en hann var bróðir sr. [[Kristján Eldjárn Þórarinsson|Kristjáns]] á [[Tjörn í Svarfaðardal|Tjörn]], sr. [[Stefán Hallgrímsson|Stefáns]] á [[Vellir|Völlum]] og sr. [[Hallgrímur Þorsteinsson|Hallgríms]] á [[Hraun í Öxnadal|Hrauni]]. Í tíð Baldvins varð
Oft var margbýlt á Upsum og þaðan var löngum útræði mikið frá Upsaströnd. Hjáleigur voru margar í landi upsa, t.d. Háagerði, Efstakot, Miðkot og Lækjarbakki. Hús og bæir með þessum nöfnum eru enn til á Dalvík en bærinn á Upsum er horfinn með öllu og eina húsið sem enn stendur þar sem bæjarþorpið var forðum er Upsakapella.
Á öndverðri 20. öld bjuggu Arnór Björnsson og Þóra Sigurðardóttir lengi á Upsum. Sonur þeirra var [[Víkingur Heiðar Arnórsson]], læknir og prófessor í Reykjavík. Dóttursonur hans er [[Víkingur Heiðar Ólafsson]] píanóleikari.
|