„Vestmannaeyjar“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Ekki sjálfstæður eyjaklasi heldur bara venjulegur eyjaklasi |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 55:
Herjólfur er sagður hafa átt dótturina Vilborgu, sem eftir grjóthrun sem lagði bæ Herjólfs í eyði fluttist á [[Vilborgarstaðir|Vilborgarstaði]] við vatnsbólið [[Vilpa|Vilpu]]. Samkvæmt sögunni varaði [[hrafn]] Vilborgu við grjóthruninu og bjargaði þannig lífi hennar.
Frá tíma Herjólfs Bárðarsonar hefur verið byggð samfellt á eyjunni, þó svo að íbúafjöldinn hafi tekið stórar dýfur þrisvar síðan þá
=== Kirkjuvaldið ===
Lína 103:
Á [[vetur]]na er meðalhiti hvergi hærri á landsvísu en víða er hlýrra yfir [[sumar]]ið. Á tímabilinu [[1961]]-[[2000]] var meðalárshiti 4,9 °C á Stórhöfða, en hæsti meðalhiti á einu ári var 5.5 °C árið [[1984]]. Milt hitastig í sjó í kringum Eyjarnar er ástæða fyrir háum meðallofthita og lítilli hitasveiflu milli árstíða og daga. Hiti hefur aldrei mælst yfir 20 °C á Stórhöfða, en í júni árið [[1999]] mældist hitinn 19,3 °C og er það mesti hiti sem hefur mælst í eyjunum. Frost mældist að meðaltali 82 daga á ári yfir vetrarmánuðina á árunum [[1961]]-[[1990]]. Mesta frost sem mælst hefur var -16,9 °C í april árið [[1968]]. Að jafnaði var frost allan sólarhringinn 18 daga á ári á sama tímabili. Lægsti [[loftþrýstingur]] á Íslandi mældist á [[Stórhöfði|Stórhöfða]] 919,7 [[hektópaskal|hPa]] [[2. desember]] [[1929]].
[[Úrkoma]] er fremur mikil í Vestmannaeyjum. Á Stórhöfða rignir að meðaltali um 129 mm á mánuði, sem er mikið miðað við aðra landshluta. Meðalúrkoma á ári var 1.556 mm á tímabilinu [[1961]]-[[2000]]. Úrkoman er mjög árstíðabundin. Mesta úrkoma er yfir vetrarmánuðina en minnst á tímabilinu apríl
Þoka var að jafnaði 86 daga á ári við Stórhöfða en þar voru fleiri þokudagar en á nokkrum öðrum stað á Íslandi á tímabilinu [[1961]]-[[1990]]. Gera má ráð fyrir að þokudagar séu talsvert færrri í kaupstaðnum sem liggur neðarlega. Alskýjað var að jafnaði 192 daga á ári og heiðskýrt 22 daga. Meðal skýjahula var 6/8 himinhvolfsins á tímabilinu [[1961]]-[[1990]]. Meðalrakastig er 82% og þrumudagar voru 4 á ári að jafnaði á sama tímabili.
Lína 114:
Jarðvegur er víðast hvar grunnur í Vestmannaeyjum en þó eru á stöku stað skilyrði fyrir túnrækt. Víðast hvar er jarðvegur grýttur og stutt er niður á hraun.
Jarðvegur á Heimaey telst vera sandorpinn móajarðvegur þar sem eldfjallaska er í bland við lífræn jarðvegsefni. Gamlar uppþornaðar mýrar má meðal annars finna í Lyngfellisdal, Torfmýri og Bleiksmýrardal.
Lína 129 ⟶ 130:
Algengt er að eldri Vestmannaeyingar tali með [[flámæli]], en það er óalgengara meðal yngri kynslóðanna. Í einangruðum samfélögum á borð við það sem er í Vestmannaeyjum má búast við að nokkuð sértækur orðaforði verði til, en þó er flestan orðaforða eyjaskeggja hægt að finna annars staðar. Nokkur dæmi um algeng orð í tali Vestmannaeyinga:
* ''peyji'' eða ''peyi''
* ''pæja'' eða ''pæa''
* ''tríkot''
* ''útsuður''
* ''landnorður''
* ''kar''
* ''tuðra''
* ''[[Norðurey]]
Fleiri dæmi mætti tína til.
Lína 150 ⟶ 151:
* '''[[Guðlaugur Friðþórsson]]''' öðlaðist heimsfrægð þegar vélbáturinn [[Hellisey (skip)|Hellisey]] sem hann var háseti á sökk suðaustur af Heimaey árið [[1984]]. Þá synti hann um 5 kílómetra í land í vonskuveðri og gekk berfættur yfir nýja hraunið sem var þá enn heitt og gerði bæjarbúum viðvart um afdrif skipsins.
* '''[[Guðríður Símonardóttir]]''', Tyrkja-Gudda.
* '''[[Júlíana Sveinsdóttir]]''', myndlistarmaður.
* '''[[Oddgeir Kristjánsson]]''', þekktasti tónlistarmaður úr Eyjum, samdi mörg fræg lög með Ása í Bæ og Árna úr Eyjum.
* '''[[Sigmund Johanson Baldvinsen]]''', teiknað skopmyndir fyrir [[Morgunblaðið]] í áratugi, er samt þekktastur meðal sjómanna fyrir uppfinningarnar sínar.
Lína 167 ⟶ 168:
[[Thomas Klog]], fyrsti landlæknir Íslands, var sendur til Vestmannaeyja með konunglegri tilskipun árið [[1810]] til þess að rannsaka orsakir ginklofans, og birti hann niðurstöður sínar í skýrslunni ''Indberettninger om Börnesygdommen Ginklofi''. Seinna varð staða héraðslæknis í Vestmannaeyjum til, og gegndu [[Carl Ferdinand Lund]], [[Carl Hans Ulrich Balbroe]], [[Andreas Steener Iversen Haaland]], [[August Ferdinand Schneider]] og [[Philip Theodor Davidsen]] því embætti hver á fætur öðrum frá árinu [[1828]]. Þrátt fyrir héraðslæknana breyttist ástandið lítið, og engin breyting varð á dánartíðni barna þó svo að almenn heilsa Vestmannaeyinga skánaði.
Árið [[1847]] var [[Peter Anton Schleisner]] sendur til Vestmannaeyja til þess að rannsaka ginklofann. Hann hafði ritað grein um barnafarsótt árinu áður, og er það líkleg ástæða þess að hann var sendur. Hann setti á laggirnar fæðingarheimili í húsinu Landlyst, sem var þá fyrsta fæðingarheimili Íslands. Hann lagði til breytingar á hreinlæti við fæðingar, og benti líka á að hengja upp þvott til þerris á þvottasnúrum frekar en að láta hann liggja í grasinu
== Samgöngur ==
Lína 176 ⟶ 177:
Á síðustu árum hafa miklar vangaveltur verið um hvort mögulegt sé að gera [[jarðgöng]] til Vestmannaeyja og hefur [[áhugamannafélagið Ægisdyr]] verið stofnað um gerð slíkra ganga. Vestmannaeyingar eru ekki allir sammála um að göng séu rétta lausnin, en þó eru eyjamenn upp til hópa sammála um að samgöngur milli lands og eyja þurfi að bæta.
== Tilvísanir ==
{{reflist}}
|