„Yasser Arafat“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
TKSnaevarr (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
m Setti inn heimildir |
||
Lína 32:
== Æviágrip ==
Arafat fæddist í ágúst árið 1929. Heimildum ber ekki saman um hvort hann fæddist í [[Jerúsalem]] 4. ágúst eða þann 24. í [[Kaíró|Karíó]].<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/biography/Yasser-Arafat|title=Yasser Arafat {{!}} Biography, History, & Facts|website=Encyclopedia Britannica|language=en|access-date=2019-04-05}}</ref> Hann var næst yngstur sjö barna vel stæðs kaupmanns frá Gazaborg í Palestínu. Fyrstu árin bjó hann ýmist í Jerúsalem eða Kaíró en árið 1949 hóf hann nám við háskólann í Kaíró. Þar kviknaði einnig pólítískur áhugi hans. Hann varð forseti sambands palenstínskra stúdenta og tók þátt í starfi [[Bræðralag múslima|Bræðralags múslima]]. Aðkoma hans að bræðralaginu átti eftir að kosta hann stutta fangelsisvist þegar [[Egyptaland|egypsk]] stjórnvöld sóttu að samtökunum. Árið 1956 útskrifaðist Arafat með gráðu í [[verkfræði]] og var þá þegar kallaður í egypska herinn vegna [[Súesdeilan|Súez deilunnar]].
== Fatah og PLO ==
Árið 1959 var hann einn af stofnendum [[Fatah]] sem áttu eftir að verða ein áhrifaríkustu samtök Palestínuaraba og síðar stærsti flokkurinn innan Frelsishreyfingar Palestínumanna, PLO . Þessi samtök áttu eftir að starfa í nokkurri andstöðu við vilja ýmissa þjóðarleiðtoga araba. Vildu þeir að baráttan fyrir frjálsri Palestínu færi fram undir forystu annarra arabískra ríkja enda [[Pan-arabismi]] í hámæli á þessum tíma.<ref>{{Cite web|url=https://www.brookings.edu/blog/markaz/2017/05/30/the-1967-war-and-the-birth-of-international-terrorism/|title=The 1967 War and the birth of international terrorism|last=Byman|first=Daniel L.|date=2017-05-30|website=Brookings|language=en-US|access-date=2019-04-05}}</ref> Arafat komst hinsvegar fljótlega að þeirri niðurstöðu að ekki væri hægt að treysta á aðrar arabískar þjóðir í baráttu fyrir sjálfstæðri Palestínu heldur yrði það að vera í höndum Palestínumanna sjálfra.<ref>{{Bókaheimild|titill=Mið-Austurlönd. Fortíð, nútíð og framtíð|höfundur=Magnús Þorkell Bernharðsson|útgefandi=Mál og menning|ár=2018|bls=204}}</ref> Leit hann mikið til aðferða [[Alsír|Alsíringa]] í frelsisbaráttu þeirra gegn [[Frakkland|Frökkum]].<ref>{{Cite web|url=https://www.brookings.edu/blog/markaz/2017/05/30/the-1967-war-and-the-birth-of-international-terrorism/|title=The 1967 War and the birth of international terrorism|last=Byman|first=Daniel L.|date=2017-05-30|website=Brookings|language=en-US|access-date=2019-04-05}}</ref>
Eftir afhroð hersveita arabaríkja í [[Sex daga stríðið|Sex daga stríðinu]] 1967 styrktist staða Arafat og Fatah verulega. Sveitir Palestínumanna sem héldu út skæruhernaði frá bækistöðvum sínum í [[Jórdanía|Jórdaníu]] voru þær einu sem höfðu náð einhverjum árangri og ljóst að ekki var hægt að treysta á önnur ríki. Í kjölfarið var Arafat kjörinn leiðtogi PLO. Aðferðarfræði Arafat og PLO var tvíþætt. Í annan stað notaði hann diplómatískar leiðir til að fá samtökin viðurkennd sem réttmæt stjórnvöld ríkis Palestínumanna, hinsvegar var áfram beitt skæruhernaði gegn [[Ísrael]]. Þar að auki beittu ýmsir hópar innan PLO, eins og PFLP og [[Svarti september]], hryðjuverkaárásum í auknum mæli.<ref>{{Cite web|url=https://www.brookings.edu/blog/markaz/2017/05/30/the-1967-war-and-the-birth-of-international-terrorism/|title=The 1967 War and the birth of international terrorism|last=Byman|first=Daniel L.|date=2017-05-30|website=Brookings|language=en-US|access-date=2019-04-05}}</ref>
Styrkur og fjöldi liðsmanna PLO í Jórdaníu jókst sífellt, ekki síst í kjölfar Sex daga stríðsins. Það átti eftir að valda núningi og síðar átökum við stjórnvöld í Jórdaníu og neyddist Arafat til að flytja höfustöðvar PLO til [[Líbanon]] árið 1970. Pólitísk barátta bar smá saman árangur og árið 1974 viðurkenndi [[Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna]] PLO sem réttmæta fulltrúa Palestínumanna og veitti þeim stöðu áheyrnarfulltrúa. Af því tilefni ávarpaði Arafat þingið þar sem hann sagðist bera „ólívugrein í annarri hendi en byssu í hinni.“<ref>{{Bókaheimild|titill=Resolving the Israeli-Palestinian Conflict.
Perspective on the Peace Process|útgefandi=Cambria Press|ár=2009|höfundur=Moises F Salinas og Hazza Abu Rabi ritstýrðu|bls=104}}</ref> En raunin varð þó sú að raunverulegur árangur í þeirri viðleitni að stofna ríki Palestínumanna var hægur. Mörg ríki, þar á meðal Ísrael og [[Bandaríkin]], litu á PLO sem hryðjuverkasamtök og Arafat neitað staðfastlega að viðurkenna tilverurétt Ísraelsríkis. [[Mynd:Flickr - Government Press Office (GPO) - THE NOBEL PEACE PRIZE LAUREATES FOR 1994 IN OSLO..jpg|thumb|Yasser Arafat, Yitzhak Rabin og Shimon Peres taka við Friðarverðlaun Nóbels 1994]]
PLO hrökkaðist frá Líbanon í borgarastyrjöldinni 1982 og settu næst upp höfuðstöðvar í [[Túnis]]. Næstu árin gekk baráttan áfram hægt en árið 1988 var stigið stórt skref þegar Arafat lýsti yfir stofnun sjálfstæðs ríkis Palestínumanna á [[Vesturbakkinn|Vesturbakkanum]] og [[Gasaströndin|Gasaströndinni]] auk þess sem PLO afneitaði hryðjuverkum. Í kjölfar hófust samningaumleitarnir og árið 1993 var [[Oslóarsamkomulagið]] undirritað. Þar viðurkenndi Arafat formlega Ísrael og [[Yitzhak Rabin]] forsætisráðherra viðurkenndi PLO sem fulltrúa Palestínumanna sem fengu í kjölfarið aukna sjálfstjórn. Arafat gat þá loks snúið til baka til Palestínu eftir margra ára útlegð og kom á fót höfuðstöðvum á Vesturbakkanum. Þeir Arafat og Rabin, auk [[Shimon Peres]] utanríkisráðherra Ísraels, hlutu [[friðarverðlaun Nóbels]] árið eftir.
| |||