„Patreksfjörður“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Merki: Afturköllun |
Set aftur inn texta Ívars og heimild í Moggagrein |
||
Lína 2:
'''Patreksfjörður''' er þorp í [[Vesturbyggð]] við samnefndan fjörð sem er syðstur [[Vestfirðir|Vestfjarða]]. Aðalatvinnugreinar eru [[sjávarútvegur]], [[fiskvinnsla]] og [[þjónusta]]. Íbúar voru 682 árið 2015.
Patreksfjörður er syðstur sunnanverðra Vestfjarða, yst marka fjöllin Blakkur og Tálkni munn Patreksfjarðar en [[Tálknafjörður]] og Patreksfjörður hafa sameiginlegan flóa sem þó er kenndur við Patreksfjörð sem er stærri. Þéttbýli fór að myndast um 1900 á Vatneyri og Geirseyri sem óx nokkuð hratt mesta 20 öldina eftir því sem útgerð, fiskvinnsla og viðskipti með fiskafurðir óx.
[[Sauðlauksdalur]] er við sunnanverðan Patreksfjörð, þar er eða var talið að séra Björn Halldórsson hafi fyrstur til að rækta kartöflur á Íslandi, en Börn Halldórsson var áhugamaður um margskonar ræktun og gaf út rit til leiðbeingar um ræktun. Sauðlaukar sem dalurinn er kenndur við er grastegund sem sauðfé er sólgið í.<ref>{{Cite web|url=http://www.visindavefur.is/svar.php?id=65284|title=Hvað er sauðlaukur sem Sauðlauksdalur er kenndur við?|website=Vísindavefurinn|language=is|access-date=2019-03-16}}</ref>
Áður var verslunarstaðurinn á Vatneyri, sem er lág [[eyri]] þar sem eitt sinn var stöðuvatn eða sjávarlón. Lónið var grafið út árið 1946 og Patrekshöfn gerð þar. Núverandi byggð er hins vegar að mestu leyti á Geirseyri og var byggðin stundum kölluð Eyrarnar í fleirtölu. Vatneyri/Geirseyri var verslunarhöfn á tímum [[einokunarverslunin|einokunarverslunarinnar]]. Vísir að þorpi tók að myndast með fyrstu [[þurrabúð]]unum þar um miðja [[19. öldin|19. öld]]. ▼
▲Áður var verslunarstaðurinn á Vatneyri, sem er lág [[eyri]] þar sem eitt sinn var stöðuvatn eða sjávarlón. Lónið var grafið út árið 1946 og Patrekshöfn gerð þar. Núverandi byggð er hins vegar að mestu leyti á Geirseyri og var byggðin stundum kölluð Eyrarnar í fleirtölu. Vatneyri/Geirseyri var verslunarhöfn á tímum [[einokunarverslunin|einokunarverslunarinnar]]. Vísir að þorpi tók að myndast með fyrstu [[þurrabúð]]unum þar um miðja [[19. öldin|19. öld]].
== Landnám ==
Fjörðurinn heitir eftir {{ill|Patrek biskup|en|Bishop of the Isles#List of known bishops of Iona|lt=Patreki biskup|WD=}} í [[Suðureyjar|Suðureyjum]].<ref name=":0">{{Cite web|url=http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=1636041|title=Ritað eftur lestur blaðsins „Land“|last=Svavar Jóhannson|first=|date=1986-07-03|website=|publisher=[[Morgunblaðið]]|page=47|language=is|others=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> Landnámsmaðurinn [[Örlygur Hrappsson]] sem var frá [[Suðureyjar|Suðureyjum]] nefndi fjörðinn eftir honum.<ref name=":0" />
Úr [[Landnámabók]] Sturlu:
{{tilvitnun2|Örlygur hét son Hrapps Bjarnarsonar bunu; hann var að fóstri með hinum (helga) Patreki byskupi í Suðureyjum. (Hann) fýstist að fara til Íslands og bað, að byskup sæi um með honum. Byskup lét hann hafa með sér kirkjuvið og járnklukku og plenárium og mold vígða, er hann skyldi leggja undir hornstafina. Byskup bað hann þar land nema, er hann sæi fjöll tvö af hafi, og byggja undir hinu syðra fjallinu, og skyldi dalur í hvorutveggja fjallinu; hann skyldi þar taka sér bústað og láta þar kirkju gera og eigna hinum helga Kolumba.}}
Eftir vetursetu tók Örlygur sig upp úr Örlygshöfn í sunnanverðum Patreksfirði, sigldi suður fyrir [[Breiðafjörður|Breiðafjörð]] og [[Snæfellsnes]], inn [[Faxaflói|Faxaflóa]] og settist að á Kjalarnesi.
== Tengill ==
* [http://www.vesturbyggd.is/ Vesturbyggð]
* [http://www.patreksfjordur.is/ Tíðis]
== Tilvísanir ==
<references />{{Borgir og bæir á Íslandi}}
{{Stubbur|Ísland|landafræði}}
| |||