Vegakerfið á Íslandi

Samkvæmt vegalögum er vegakerfinu á Íslandi skipt upp í þjóðvegi, sveitarfélagsvegi, almenna stíga og einkavegi. https://www.althingi.is/lagas/149a/2007080.html http://www.vegagerdin.is/vefur2.nsf/Files/Vegakerfid2012/$file/Vegakerfid2012.pdf Vegakerfið 2012 - Kynningarrit

1. Þjóðvegir: Þjóðvegir eru akvegir ætlaðir fyrir almenna umferð milli staða utan þéttbýlis. Þjóðvegir eru taldir upp í sérstakri vegaskrá. Þeim er viðhaldið með fjárveitingum úr ríkissjóði. Þeim er ætlað ásamt vegum sveitarfélaga, að mynda eðlilegt, samfellt vegakerfi til tengingar byggða landsins.

Þjóðvegum er skipað í flokka eftir eftirfarandi reglum. • Stofnvegir eru hluti af grunnkerfi samgangna sem er skilgreint í samgönguáætlun. Stofnvegir tengja saman byggðir landsins og er ætlað að mynda kerfi vega er tengja þéttbýlisstaði með 100 íbúa eða fleiri. Til stofnvega teljast einnig umferðarmestu vegir er tengja sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu. Mikilvægir vegir á hálendinu fyrir flutninga og ferðaþjónustu teljast einnig til stofnvega en þeim er viðhaldið árstíðabundið og oft lokaðir að vetrum. • Tengivegir eru vegir utan þéttbýlis sem liggja milli stofnvega eða af stofnvegi á tengiveg. Þeir er a.m.k. 2 km langir, vegir sem tengja landsvegi við stofnvegakerfið. Hér eru einnig mikilvægir vegir að helstu flugvöllum, höfnum og ferjuhöfnum, ef þeir eru ekki stofnvegir. Stofnvegir eru líka í þjóðgörðum og vegir að fjölsóttum ferðamannastöðum utan þéttbýlis. • Héraðsvegir eru vegir sem liggja að býlum, starfrækslu atvinnufyrirtækja, kirkjustöðum, skólum og öðrum opinberum stofnunum í dreifbýli. Héraðsvegir eru í staðfestu skipulagi og taldir upp í vegaskrá. Jafnframt er heimilt að telja vegi að sumarbústaðahverfum með 30 bústaði eða fleiri sem héraðsvegi. • Landsvegir eru vegir yfir fjöll og heiðar sem ekki teljast til ofangreindra vegflokkum og aflagðir byggðavegir á eyðilendum. Þeir hafa oftast árstíðabundna umferð og hafa minna eftirliti og þjónustu en á öðrum þjóðvegum. 2. Sveitarfélagsvegir, almennir stígar • Samkvæmt vegalögum eru sveitarfélagsvegir þeir vegir í þéttbýli sem ekki teljast til þjóðvega. Sveitarfélög sjá um þá enda eru þeir ætlaðir almenningi til frjálsrar umferðar. • Almennir stígar eru reiðstígar, göngu- og hjólreiðastígar sem ætlaðir eru almenningi til frjálsrar umferðar. Þeim er viðhaldið af sveitarfélögum eða af ríkinu.

Samgönguáætlun / Vegaáætlun

Alþingi markar heildarstefna í samgöngumálum, svokallaða samgönguáætlun, til fimmtán ára. Þar er gerð grein fyrir stefnu ríkisins og helstu áætlunum í samgöngumálum. Í samgönguáætlun er kafli um vegáætlun Núverandi samgönguáætlun gildir fyrir árin 2019–2033. Henni fylgir síðar sérstök aðgerðaáætlun fyrir fyrsta tímabilið, 2019–2023. https://www.stjornarradid.is/verkefni/samgongur-og-fjarskipti/samgonguaaetlun/samgonguaaetlun-2019-2033/

Vegagerðin

Vegagerðin er veghaldari þjóðvega og hefur þar með forræði yfir þjóðvegum. Í sérstökum vegalögum sem sett vor til að stuðla að greiðum og öruggum samgöngum, segir um þjóðvegi: https://www.althingi.is/lagas/149a/2007080.html „Þjóðvegir eru þeir vegir sem ætlaðir eru almenningi til frjálsrar umferðar, haldið er við af fé ríkisins og upp eru taldir í vegaskrá. Þeir skulu ásamt sveitarfélagsvegum mynda eðlilegt, samfellt vegakerfi til tengingar byggða landsins.”

Yfirstjórn vegamála

Yfirstjórn vegamála er á höndum samgönguráðherra. Vegagerðin sem er sjálfstæð ríkisstofnun, annast þátt ríkisins í framkvæmd vegalaga. Sérstök ríkisstofnun Samgöngustofa, annast síðan eftirlit með framkvæmd umferðaröryggisstjórnunar vegamannvirkja. Hún setur verklagsreglur um framkvæmd eftirlitsins. https://www.althingi.is/lagas/149a/2007080.html

Ítarefni

Veghald Ríkisstofnanir á Íslandi

• Vefur Vegagerðarinnar
• Upplýsingarit Vegagerðarinnar "Þjóðvegir í þéttbýli"