„Orrustan við Austerlitz“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
{{Infobox military conflict
[[File:Austerlitz-baron-Pascal.jpg|thumb|right|''La bataille d'Austerlitz. 2 decembre 1805'' eftir [[François Gérard]].]]
|conflict=Orrustan við Austerlitz
|partof=the [[Þriðja bandalagsstríðið|þriðja bandalagsstríði]] [[Napóleonsstyrjaldirnar|Napóleonsstyrjaldanna]]
|image=[[File:Austerlitz-baron-Pascal.jpg|thumb|right300px|alt=''La bataille d'Austerlitz. 2 decembre 1805'' eftir [[François Gérard]].]]
|caption=''La bataille d'Austerlitz. 2 decembre 1805'' eftir [[François Gérard]].
|date=[[2. desember]] [[1805]]
|place=[[Slavkov u Brna|Austerlitz]], [[Mæri]], [[Austurríska keisaradæmið|austurríska keisaradæminu]]<br/>(nú [[Slavkov u Brna]], [[Tékkland]]i)
|coordinates=
|result=Franskur sigur. Endalög þriðja bandalagsstríðsins með friðarsáttmála í Pressburg
|territory=[[Heilaga rómverska ríkið]] leyst upp og [[Rínarbandalagið]] stofnað
|combatant1=[[File:Flag of France (1794–1815, 1830–1958).svg|20px]] [[Fyrra franska keisaraveldið|Franska keisaradæmið]]
|combatant2=
*{{RUS}} [[Rússneska keisaradæmið]]
*[[File:Banner of the Holy Roman Emperor with haloes (1400-1806).svg|20px]] [[Heilaga rómverska ríkið]]
|commander1=[[File:Flag of France (1794–1815, 1830–1958).svg|20px]] [[Napóleon Bónaparte|Napóleon 1.]]
|commander2=
*{{RUS}} [[Alexander 1. Rússakeisari|Alexander 1.]]
*{{RUS}} [[Mikhaíl Kutuzov]]
*[[File:Banner of the Holy Roman Emperor with haloes (1400-1806).svg|20px]] [[Frans 2. (HRR)|Frans 2.]]
|strength1=65.000–68.000 (að undanskilinni þriðju herdeildinni)<ref name="frenchnumbers">David G. Chandler, ''The Campaigns of Napoleon.'' bls. 416</ref>
|strength2=84.000–95.000
|casualties1={{small|
*1.305 látnir
*6.940 særðir
*8,245 alls látnir
*573 handteknir
*1 fáni tekinn
'''Alls: 9.000'''}}
|casualties2=
{{small|
*16.000 látnir eða særðir
*20.000 handteknir
*186 byssur teknar
*45 fánar teknir<ref name="alliedcasualties">Andrew Roberts, ''Napoleon, A Life.'' bls. 390</ref>
'''Alls: 36.000'''}}
}}
'''Orrustan við Austerlitz''', einnig þekkt sem '''orrusta keisaranna þriggja''' var ein mikilvægasta orrusta [[Napóleonsstyrjaldirnar|Napóleonsstyrjaldanna]] og er oft talin mesti sigur [[Napóleon Bónaparte|Napóleons Bónaparte]]. Þann 2. desember 1805 sigraði [[Fyrra franska keisaraveldið|franski]] keisaraherinn fjölmennari herafla Rússa og Austurríkismanna undir stjórn [[Alexander 1. Rússakeisari|Alexanders 1. Rússakeisara]] og [[Frans II (HRR)|Frans 2.]] keisara [[Heilaga rómverska ríkið|Heilaga rómverska ríkisins]]. Orrustan átti sér stað nærri bænum Austerlitz í [[Austurríska keisaradæmið|austurríska keisaradæminu]] (sem í dag er Slavkov u Brna í [[Tékkland|Tékklandi]]). Sigur Frakka við Austerlitz batt snaran enda á [[Þriðja bandalagsstríðið|þriðja bandalagsstríðið]] og Austurríkismenn neyddust til að undirrita friðarsáttmála í Pressburg seinna sama mánuð. Orrustan þykir gott dæmi um hernaðarsnilld Napóleons og er nefnd í sömu andrá og fræknir hernaðarsigrar á borð við [[Orrustan við Cannae|orrustuna við Cannae]] og [[Orrustan við Gaugamela|við Gaugamela]].<ref name="farwell1">Farwell, Byron The Encyclopedia of Nineteenth-century Land Warfare: An Illustrated World View New York: W. W. Norton and Company, 2001, bls. 64.</ref><ref name="dupuyref">Dupuy, Trevor N. Understanding Defeat: How to Recover from Loss in Battle to Gain Victory in War Paragon House, 1990, bls. 102</ref>
 
Lína 6 ⟶ 41:
Þetta afhroð bandamannanna tók allan vind úr Frans keisara og neyddi hann til að gefast upp á hernað sínum gegn Frökkum. Frakkland og Austurríki sömdu strax um vopnahlé og friðarsáttmálinn við Pressburg fylgdi í kjölfarið þann 26. desember. Friðarsáttmálinn lögfesti landvinninga Napóleons í [[Ítalía|Ítalíu]] og [[Bæjaraland|Bæjaralandi]] á kostnað Austurríkismanna. [[Habsborgaraveldið]] neyddist jafnframt til að greiða 40 milljónir franka í stríðsskaðabætur. Sigurinn við Austerlitz leiddi einnig til stofnunar [[Rínarbandalagið|Rínarbandalagsins]] sem átti að vera eins konar höggpúði á milli Frakklands og Mið-Evrópu. Hið Heilaga rómverska ríki var því úrelt og var lagt niður árið 1806 eftir að Frans sagði af sér sem keisari þess og varð eingöngu keisari Austurríkis. Sigurinn leiddi þó ekki til langvarandi friðar í Evrópu. Áhyggjur [[Prússland|Prússa]] af síauknum áhrifum Frakka leiddi til [[Fjórða bandalagsstríðið|fjórða bandalagsstríðsins]] árið 1806.
==HeimildTenglar==
* {{Vefheimild|titill=Orrustan við Austerlitz 1805|höfundur=Dagur Þorleifsson|url=http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=4447654|ár=1964|mánuður=12. nóvember|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=6. febrúar|útgefandi=''[[Vikan]]''}}
==Tilvísanir==
<references/>
[[Flokkur:Orrustur í Napóleonsstyrjöldunum|Austerlitz]]