„Hröðun“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip Merki: Farsímabreyting Breyting frá farsímavef |
m Tók aftur breytingar 82.112.90.101 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Hulda Óladóttir Merki: Afturköllun |
||
Lína 1:
'''Hröðun''' er hugtak í [[eðlisfræði]] og er hún skilgreind sem [[hraði|hraðabreyting]] á [[tímaeining]]u. Nánar er hröðun sú hraðabreyting, sem [[massi]] (hlutur) fær á tímaeiningu vegna einhvers [[kraftur|krafts]], sem verkar á viðkomandi massa eða hlut. Tákn hröðunar er '''a''' (en: acceleration), [[hraði]] er táknaður með '''v''' (en: velocity), tími með t, kraftur með '''F''' (en: force) og massi er táknaður með m. Feitletruðu táknin eru [[Vigur (stærðfræði)|vigrar]] (vektorar), en með því er átt við [[stærð]]ir, sem eru stefnubundnar. Með þessum táknum verður [[stærðfræði]]leg [[skilgreining]] á hröðun (meðalhröðun) eftirfarandi:
<math>\vec{a} = \frac{ d\vec{v} }{ dt} </math>
Enn fremur gildir samkvæmt [[lögmál Newtons|öðru lögmáli]] [[Isaac Newton|Newtons]] að
<math> \vec{a} = \frac{\vec{F}}{m}</math>
en þessi skilgreining á aðeins við ef massi hlutarins helst fastur. Almenna skilgreiningin er
<math> \vec{a} = \frac{d\vec{p}}{dt} </math>
þar sem <math>\vec{p}=m\vec{v}</math> er [[skriðþungi]] hlutar og þar sem bæði hraðinn og massinn eru bæði föll af tíma er hröðunin
<math>\vec{a} = \frac{d\vec{p}}{dt} = \vec{v} \cdot \frac{dm}{dt} + m \cdot \frac{d\vec{v}}{dt}</math>
Þegar hlutur eykur hraða sinn, þ.e. krafturinn er í sömu stefnu og hraðinn, er sagt að hann hafi jákvæða hröðun en þegar hraðinn minnkar, krafturinn er í öfuga átt við hraðann, er sagt að hann hafi neikvæða hröðun, vigurinn '''a''' er sem sagt alltaf í sömu stefnu og krafturinn, ekki sömu stefnu og hraðinn. [[SI]]-mælieining hröðunar er [[metri|metrar]] á [[sekúnda|sekúndu]], á sekúndu (m/s<sup>2</sup>). Hröðun [[bifreið]]a er yfirleitt gefin sem sá tími í sekúndum, sem það tekur að aka bílnum úr kyrrstöðu í hraðann 100 km/klst.
Sem dæmi má nota massa m sem hefur hröðun 2 m/s<sup>2</sup> sem þýðir að fyrir hverja sekúndu sem líður eykur massinn hraða sinn um 2 m/s, þannig að hann byrjar með hraða 0 m/s, eftir 1 sekúndu er hraðinn orðinn 2 m/s, eftir 2 sekúndur er hraðinn orðinn 4 m/s og þar fram eftir götunum.
== Hröðun í hringhreyfingu og gervikraftar ==
| |||