|
|
|
[[Mynd:PhoenicianTradeIcelandic.png|thumb|300px|right|Verslunarleiðir milli helstu borga Föníkumanna í Miðjarðarhafi.]]
'''Föníka''' eða '''Fönikía''' var menningarsamfélag í [[fornöld]] sem átti uppruna sinn í norðurhluta [[Kanansland]]s á ströndum þess lands sem nú erheitir [[Líbanon]]. Föníka var [[sjóveldi]] og [[verslunarveldi]] sem stofnaði [[borgríki]] allt í kringum [[Miðjarðarhaf]]ið á [[1. árþúsundið f.Kr.|1. árþúsundi f.Kr.]] Föníkumenn kölluðu sjálfa sig líklega ''kena'ani'' (''kananíta''), en nafnið Föníka hefur orðið almennt vegna þess að [[Grikkland|Grikkir]] kölluðu landið ''Φοινίκη'' („foinike“) sem þeir fengu að láni úr [[fornegypska|fornegypsku]] ''Fnkhw'' („Sýrlendingar“). Gríska orðið var auk þess [[hljóðfræði]]lega líkt orðinu yfir [[blóðrauður|blóðrauðan]] eða [[vínrauður|vínrauðan]] lit ''φοῖνιξ'' („foinix“ sbr [[fönix]]) og orðin urðu því [[samheiti]] vegna verslunar Föníkumanna með hinn eftirsótta [[Týrosarrauður|týrosarrauða]] lit sem meðal annars er unninn úr [[kuðungur|kuðungum]]. [[Skip]] Föníkumanna sem voru undirstaða veldis þeirra voru stórar [[galeiða|galeiður]].
Föníkumenn töluðu [[föníska|fönísku]] sem er [[semísk tungumál|semískt mál]] og þekkt af ristum á stein og málm. Vitað er að Föníkumenn skrifuðu [[bók|bækur]], en engar bækur á fönísku hafa varðveist. [[Föníska stafrófið]] notaði [[hljóðstafaletur]] og er talið forveri [[gríska stafrófið|gríska stafrófsins]], [[latneska stafrófið|latneska stafrófsins]] og [[arabíska stafrófið|arabíska stafrófsins]].
HeimalandVeldi Föníkumanna íbeið kringumhnekki borgirnarþegar [[ByblosAssýría|Assýríumenn]], [[TýrosBabýlónía|Babýlóníumenn]] og síðan [[SídonPersía|Persar]] álögðu austurströndundir Miðjarðarhafsinssig varheimalönd hertekiðþeirra afkringum borgirnar [[AssýríaByblos|AssýringumBýblos]], [[Babýlónía|BabýlóníuTýros]] og síðan [[Persía|PersumSídon]] á austurströnd Miðjarðarhafsins. Þegar [[hellenisminn]] komruddi uppsér ítil kjölfariðrúms áí kjölfar landvinningumlandvinninga [[Alexander mikli|Alexanders mikla]] ruddu Grikkir Föníkumönnum úr vegi á verslunarleiðum um austurhluta Miðjarðarhafsins. Föníska borgin [[Karþagó]] í [[Norður-Afríka|Norður-Afríku]] hélt þó áfram að blómstra þar til [[Rómaveldi|Rómverjar]] lögðu hana undir sig í lok [[púnversku stríðin|Púnverskupúnversku stríðanna]] árið<nowiki/>[[149 f.Kr.]]
== Tenglar ==
|
