„Rostungur“: Munur á milli breytinga

'''Rostungur''' öðru nafni '''rosmhvalur''' ([[fræðiheiti]]: ''Odobenus rosmarus'') er stórt [[hreifadýr]] sem lifir við [[sjór|sjó]] á [[Norðurslóðir|Norðurslóðum]]. Af honum eru tvær undirtegundir, önnur í [[Norður-Atlantshaf]]i sem nefnd er ''Odobenus rosmarus rosmarus'' og hin í Kyrrahafi, á hafsvæðunum við og á milli [[Alaska]] og Austur-<nowiki/>[[Síbería|Síberíu]], en súog er sú nefnd ''Odobenus rosmarus divergens''. Lítill munur er á tegundunum en þó er Atlantshafstegundin heldur minni.

Rostungar eru með einkennandi stórar [[skögultönn|skögultennur]] (langar [[vígtönn|vígtennur]]) úr efri skolti. Bæði kynin hafa þessar löngu tennur, en brimlarnirhjá brimlum eru þær þó oftast lengri og gildari. Tennurnar eru oftast um 50 smcm á lengd en þó hafa mælst tennur allt að 100 smcm. Fullorðinstennurnar sjást hjá rostungskópunum um eins og hálfs árs aldur. Á eldri dýrum eru tennurnar oft orðnar slitnar og stundum brotnar. Skögultennurnar nota rostungarnir til að róta í hafsbotninum þegar þeir leita að æti, til að brjóta öndunarop í ísinn, til að vega sig upp á [[ísjaki|ísjaka]] og til varnar.

* Vesturstofn Atlantshafsstofnsins lifir á [[Hudson flói|Hudson-flóa]] og á svæðinu milli kanadísku heimskautaeyjanna og vesturstrandar [[Grænland]]s. Rostungar voru áður mjög algengir allt suður að [[St. Lawrence-flói|St. Lawrence -flóa]] og ekki ótíðir allt suður að þar sem nú er [[Boston]] og [[Cape Cod|ÞorskhöfðiÞorskhöfða]], en eru nú afar sjaldgæfir flækingar á þeim slóðum.

* Austurstofn Atlantshafsstofnsins lifir við austurströnd Grænlands annars vegar og hins vegar á svæði við [[Svalbarði|Svalbarða]] og suður að norðurströnd [[Rússland]]s. Mjög sjaldgæfirsjaldgæft flækingar sunnarer á seinni öldum að þeir flækist sunnar. Óvíst er hversu mikil samskipti eru milli hópanna við Grænland og Svalbarða nú á tímum.

Rostungar geta orðið um 50 ára gamlir, brimlarnirbrimlar verða kynþroska um það bil tíu ára en urturnar þegar við 4–7 ára aldur. Fengitími er í [[janúar]] – [[febrúar]] en kóparnir fæðast í [[maí]]. [[Látur|Látrin]] eru annaðhvort á ís eða uppi á landi. Yfirleitt fæða urturnar einungis einn kóp sem er 100 smcm langur við fæðingu og um 50 kg á þyngd. Kópurinn er syndur þegar við fæðingu. ÞeirKóparnir lifa einungis á móðurmjólkinni fyrstu sex mánuðina áður en þeir fara að éta aðra fæðu, þeiren eruurturnar venja þá hins vegar ekki fullkomlega vandir af spena fyrr en við tveggja ára aldur.

Vitað er að rostungaafurðirá miðöldum voru einnrostungaafurðir mikilvægastiein þátturinnmikilvægasta í útflutningiútflutningsvara hinna norrænu Grænlendinga á miðöldum til Evrópu. Voru það annars vegar svo nefnd svarðreipi sem voru afar sterk og gerð þannig að rostungshúðin var flegin af skrokknum í löngum lengjum. Hins vegar voru það svo skögultennurnar sem seldar voru í [[Evrópa|Evrópu]] sem [[fílabein]] og notaðar í alls konar útskurð.

Það var ekki fyrr en Evrópumenn fara að nema land í Ameríku og síðar þegar veiðimenn vopnaðir [[skotvopn]]um fara að hefja veiðar sem fer að ganga á rostungastofninn. Var nánast einungis verið að að slægjast eftir skögultönnunum. Á [[16. öld|16.]] og [[17. öld]] voru þúsundir rostunga veiddar árlega á svæðinu frá Labrador allt suður að Þorskhöfða. Við lok [[19. öld|19. aldar]] voru rostungar algjörlega horfnir fyrir sunnan Labrador og var þá leitað norðar til veiða. Til marks um fjölda veiðidýra má nefna að við strendur [[Baffins-eyja|Baffinslands]] í [[Kanada]] voru um 175 þúsund rostungar drepnir á árunum [[1925]] til [[1931]]. Var svo komið um miðja [[20. öld]] að Atlantshafsstofninn var nánast útdauður og var hann þá friðaður. Hefur hann átt erfitt með að ná sér á strik aftur og er enn aðeins brot af upphaflegri stærð. Áætlað er að í Atlantshafsstofnunum séséu nú 22.500 rostungar (sex þúsund við Svalbarða og Rússlandsstrendur, tólf þúsund í Kanada og fjögurþúsundhálft ogfimmta fimmhundruðþúsund við Grænland). Hins vegar er Kyrrahafsstofninn mun stærri eða um 200 þúsund dýr.