„Furur“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Svarði2 (spjall | framlög)
Stonepstan (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
Lína 19:
[[Mynd:Pinus range.png|thumb|Útbreiðslukort fura.]]
}}
'''Furur''' ([[fræðiheiti]] ''Pinus'') er [[ættkvísl (flokkunarfræði)|ættkvísl]] af [[þallarætt]]. Misjafnt er eftirhversu höfundumgrasafræðingar hversutelja margar [[tegund (líffræði)|tegundir]] eru taldar til ættkvíslarinnar, en þær eru á bilinu frá 105 til 125. Furutré eru upprunnin á [[norðurhvel jarðar|norðurhveli jarðar]] en hafa verið ræktuð um allan heim.
 
Furutré eru [[sígræn jurt|sígræn]] [[tré]] með þykkan [[trjábörkur|börk]] og innihalda mikið af [[trjákvoða|trjákvoðu]]. Nálarnar eru langar og grænar og vaxa í knippi umhverfis greinarenda. Furur flokkast í tveggja- og fimmnálafurur eftir því hversu margar nálar eru í knippi.
 
==Íslandi==
Á Íslandi uxu furur á forsögulegum tíma en eftir [[ísöld]] voruhafa þær ekki tilvaxið staðarhér. Við upphaf skipulegrar [[skógrækt]]ar á Íslandi voru gróðursettar [[fjallafura|berg- og fjallafurur]] gróðursettar á Þingvöllum, þ.e. í [[Furulundurinn á Þingvöllum|Furulundinum]] við lok 19. aldar. SíðarmeirSíðar meir var [[skógarfura]] reynd en hún drapst nær öll í byrjun 7. áratugs 20. aldar úr lúsarfaraldrilúsafaraldri. Eftir það hefur [[stafafura]] mestmegnis verið notuð mestmegnis og þrífst hún vel. Eftirfarandi furutegundir hafa verið reyndar hér á landi:
 
*[[Pinus albicaulis]] - [[Klettafura]]
Lína 41:
 
==Flokkun tegunda==
===SubgenusUndirættkvísl ''Pinus'' ===
 
* '''Section ''Pinus''''' er að mestu í [[Evrópa|Evrópu]], [[Asía|Asíu]], fyrir utan ''P. resinosa'' norðaustantilsem er norðaustan til í [[Norður Ameríka|Norður Ameríku]] og ''P. tropicalis''''' íá [[Kúba|Kúbu]].'''
** '''Subsection ''Pinus'''''[[File:Strom roka borovica velke borove 03.jpg|thumb|right|''Pinus sylvestris'']]
***''[[Pinus densata|P. densata]]''
***''[[Pinus densiflora|P. densiflora]]'' - Rauðfura
Lína 104:
***''[[Pinus tecunumanii|P. tecunumanii]]''
***''[[Pinus teocote|P. teocote]]''
**'''Subsection ''Contortae''''' - Norður -Ameríka
***†''[[Pinus matthewsii|P. matthewsii]]'' - [[Plíósen]], [[Júkon]], [[Kanada]]<ref name="McKown2002">{{cite journal |last1=McKown |first1=A.D. |last2=Stockey |first2=R.A. |last3=Schweger |first3=C.E. |year=2002 |title=A New Species of Pinus Subgenus Pinus Subsection Contortae From Pliocene Sediments of Ch'Ijee's Bluff, Yukon Territory, Canada |journal=International Journal of Plant Sciences|volume=163 |issue=4 |pages=687–697 |url=http://www.mckown.ca/PDF/McKownetal2002.pdf |doi=10.1086/340425}}</ref>
***''[[Pinus banksiana|P. banksiana]]'' - [[Gráfura]]
Lína 110:
***''[[Pinus contorta|P. contorta]]'' - [[Stafafura]]
***''[[Pinus virginiana|P. virginiana]]'' - [[Tígulfura]]
**'''Subsection ''Ponderosae''''' - [[Mið-Ameríka]], [[Mexíkó]], vestur Vestur-<nowiki/>[[Bandaríkin]], suðvestur Suðvestur-<nowiki/>[[Kanada]]. [[File:Pinus jeffreyi cones BigBearLake.jpg|thumb|right|''Pinus jeffreyi'']]
***''[[Pinus arizonica|P. arizonica]]''?
***''[[Pinus cooperi|P. cooperi]]''
***''[[Pinus coulteri|P. coulteri]]''
Lína 121:
***''[[Pinus hartwegii|P. hartwegii]]''
***''[[Pinus jeffreyi|P. jeffreyi]]'' - [[Freysfura]]
***†''[[Pinus johndayensis|P. johndayensis]]'' - [[Ólígósentímabilið|ÓlígósentímabiliÓlígósentímabil]]
***''[[Pinus maximinoi|P. maximinoi]]''
***''[[Pinus montezumae|P. montezumae]]''
Lína 131:
***''[[Pinus washoensis|P. washoensis]]''
 
=== SubgenusUndirættkvísl ''Strobus'' ===
 
[[File:Pinus strobus Awenda.jpg|thumb|right|''Pinus strobus'']]
 
* '''Section ''Parrya'''''
**'''Subsection ''Balfourianae'''<nowiki/>'' - Broddfurur, suðvestur Suðvestur-<nowiki/>[[Bandaríkin]]''
***''[[Pinus aristata|P. aristata]]'' - [[Broddfura]]
***''[[Pinus balfouriana|P. balfouriana]]'' - [[Skottufura]]
***''[[Pinus longaeva|P. longaeva]]'' - [[Rindafura]]
**'''Subsection ''Cembroides''''' - Pinyons (Piñons), [[Mexíkó]], suðvestur Suðvestur-<nowiki/>[[Bandaríkin]] [[File:Pinus cembroides Chisos 1.jpg|thumb|right|''Pinus cembroides'']]
***''[[Pinus cembroides|P. cembroides]]''
***''[[Pinus culminicola|P. culminicola]]'' -
***''[[Pinus discolor|P. discolor]]''
Lína 153:
***''[[Pinus remota|P. remota]]''
***''[[Pinus rzedowskii|P. rzedowskii]]''
**'''Subsection ''Nelsonianae''''' - norðaustur Norðaustur-<nowiki/>[[Mexíkó]]
***''[[Pinus nelsonii|P. nelsonii]]''
* '''Section ''Quinquefoliae:'''''
**'''Subsection ''Gerardianae:''''' Austur -<nowiki/>[[Asía]], [[Himalajafjöll|Himalaja]]:
***''[[Pinus bungeana|P. bungeana]]'' - [[Næfurfura]]
***''[[Pinus gerardiana|P. gerardiana]]''
Lína 189:
===''Incertae sedis''===
tegundir sem eru ekki í undirættkvísl eins og er.
*†''P. peregrinus'' - ''[[Pinus peregrinus]]'' - Mið mið-<nowiki/>[[Eósentímabilið|Eósentímabilieósentímabil]], [[Golden Valley Formation]], [[Norður-Dakóta]], [[Bandaríkin|USA]]
==Tenglar==
*[http://www.skogur.is/utgafa-og-fraedsla/trjategundir/barrtre/furutegundir/ Furutegundir. Skógrækt ríkisins]