„Kristján Eldjárn“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
TKSnaevarr (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
TKSnaevarr (spjall | framlög) |
||
Lína 65:
Sem forseti hafði Kristján jafnan ekki afskipti af stjórnmálum landsins og taldi sig ekki hafa rétt til þess að synja lögum staðfestingar nema í algerum neyðartilfellum.<ref>{{Bókaheimild|titill=Fyrstu forsetarnir|höfundur=Guðni Th. Jóhannesson|útgefandi=Sögufélag|ár=2016|bls=142}}</ref> Kristján féllst á umdeilda beiðni [[Ólafur Jóhannesson (f. 1913)|Ólafs Jóhannessonar]] forsætisráðherra um [[þingrof]] árið 1974 þrátt fyrir að vafamál væri hvort forseta bæri skylda til þess að verða að ósk forsætisráðherrans um þingrof í óþökk alþingis.<ref>{{Bókaheimild|titill=Fyrstu forsetarnir|höfundur=Guðni Th. Jóhannesson|útgefandi=Sögufélag|ár=2016|bls=146}}</ref>
Þrátt fyrir að reyna að viðhalda hlutleysi forsetans í stjórnmálum neyddist Kristján til þess að grípa inn í stjórnarmyndunarviðræður árið 1979 eftir langa stjórnarkreppu og röð stuttlífra ríkisstjórna. Kristján gerði leiðtogum Sjálfstæðisflokksins og [[Alþýðuflokkurinn|Alþýðuflokksins]] ljóst að ef þeim tækist ekki að mynda ríkisstjórn sem gæti staðist vantrauststillögur á alþingi myndi Kristján beita forsetavaldi sínu til að stofna [[utanþingsstjórn]]. [[Jóhannes Nordal]] Seðlabankastjóri féllst á að vera forsætisráðherra utanþingsstjórnarinnar og Kristján undirbjó tilkynningu um stofnun hennar. Ekkert varð þó úr stofnun þessarar stjórnar því Sjálfstæðismenn féllust á síðustu stundu á að styðja [[minnihlutastjórn]] Alþýðuflokksins undir forsæti [[Benedikt Gröndal (f. 1924)|Benedikts Gröndals]].<ref>{{Bókaheimild|titill=Fyrstu forsetarnir|höfundur=Guðni Th. Jóhannesson|útgefandi=Sögufélag|ár=2016|bls=154}}</ref> Þessi stjórn entist aðeins í tæpa fjóra mánuði og því kom það aftur til tals árið 1980 að Kristján skyldi stofna utanþingsstjórn. Stjórnarkreppunni lauk loks án þess að stofna þyrfti utanþingsstjórn þegar Gunnari Thoroddsen,
Á nýársdag árið 1980 tilkynnti Kristján að hann hygðist ekki gefa kost á sér í fjórða sinn. Um þá ákvörðun sína sagði hann: „Enginn hefur gott af því að fara að komast á það stig að halda að hann sé ómissandi.“<ref>{{Bókaheimild|titill=Fyrstu forsetarnir|höfundur=Guðni Th. Jóhannesson|útgefandi=Sögufélag|ár=2016|bls=164}}</ref>
|