„Riddari“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Addbot (spjall | framlög)
m Bot: Flyt 1 tungumálatengla, sem eru núna sóttir frá Wikidata á d:q102083
Stonepstan (spjall | framlög)
allnokkrar breytingar á orðalagi
Lína 1:
[[Mynd:Codex_Manesse_052r_Walther_von_Klingen.jpg|thumb|Riddarar að berjast á hestum]]
 
'''Riddarar''' voru uppi á miðöldum eða frá u.þ.b. 800 e. Kr. til rúmlega 1450 e. Kr. en voru íáttu essinublómaskeið sínusitt á tímum [[lénsskipulag]]sins. Þeir voru með mikilvægari stríðsmönnum allt þar til [[Fallbyssa|fallbyssur]] og [[Riffill|rifflar]] leystu þá af hólmi. Á [[miðaldir|miðöldum]] riðu margir riddarar út til bardaga. Þeir sátu um [[kastali|kastala]] óvinaherja, og lengi var þeim skipað til blóðugra bardaga og verndar þeirra eigin kastala á mótigegn [[umsátur|umsátri]] óvina. En riddarar voru ekki alltaf svo góðir að berjast. Riddarar þurftu að æfa sig mikið [[æfingar|æfingum]]. Fyrst þurftu þeir að verða [[Riddarasveinn|riddarasveinar]] (e. ''page'') og ef þeim gekk vel gátu þeir orðið [[skjaldsveinn|skjaldsveinar]] (e. ''squire'') og ef skjaldsveinar voru orðnir þess verðugir voru þeir slegnir til riddara.
 
== Orðsifjar ==
Lína 7:
 
== Riddarasveinn ==
Sonur riddara var yfirleitt sendur fimm til sjö ára sendur frá heimili sínu til nálægs kastala. Þar varþjálfaði kastalahöfðinginn hann þjálfaður til riddara af höfðingja (e. ''lord'') kastalans. Þá verðurfyrst hannvar svohann kallaður riddarasveinn. Riddarasveinn hjálparhjálpaði herra (höfðingja) sínum að klæða sig í brynjuna og setja upp vopnin. Hann leikurvar látinn leika marga æfingaleikaleiki til æfingar, þar á meðal glímu, háhestaglímu, sverðæfingar með oddlausumoddlausu trésverðumtrésverði og pínulitlapínulitlum viðarskildi( [[buklari|buklara]]) og landæfingar á rúllandi trjábolum dregnumsem aftveir tveimuraðrir öðrumriddarasveinar riddarasveinumdróg, áframí átt að markstólpa (sem var oft var hreyfanlegur). Á hinum endanum var sandpoki. Þegar riddaraspjótið hittirhitti markið þarfþurfti ungi riddarasveinninn að víkja sér undan eða pokinnverða fullurfyrir pokanum fullum af sandi mun hitta hann. En sjaldan var þeim kennt að lesa eða skrifa því það var ekki talið vera riddaralegt í þá daga. [[Kastalafrú]]rnar kenndu þeim þó borðsiði. Riddarasveinninn beið alltaf eftir kastalaherranum eða frúfrúnni, það var hans [[skylda]] og [[forréttindi]] að blanda geði við kastalahöfðingjann og frúna á öllum tímum. Hann lærði að veiða, og honum var kennt að vera snöggur, þakklátur, sveigjanlegur og örlátur. Honum var líka kennt hvernig ætti að umgangast eigur sínar og gerahalda viðþeim þærvið. Þegar brynja kastalahöfðingjans ryðgaði velti riddarasveinninn henni um í tunnu fullri af sandi til þess að hreinsa hana af ryði.
 
== Skjaldsveinn ==
Til að geta orðið riddari þurfti maður fyrst að verða skjaldsveinn riddara eðaog bíða þar til riddarinn sjálfur slægisló þighann til riddara þegar honum fannst þúhann tilbúinnreiðubúinn - yfirleitt á aldrinum 17-21 árs aldri. Seinna slóguvarð siður að drottningar eða kóngar slógu menn til riddara og þótti það (og þykir enn) mikill heiður. En áður en þúmaður varðstvar sleginn til riddara varðstuþurfti skjaldsveinnhann og varðstverða skjaldsveinn og þola alls kyns raunir og undirbúning. áðurÁður en hannriddarasveinn gat orðið skjaldsveinn riddara varstuvar fenginnhann tilklæddur upp biðjaí fyrirhvítan Riddaranum alla nótinakyrtil og riddarasveinninlátinn varbiðja klæddurfyrir uppriddaranum íheila hvítan kyrtilnótt. EnAlgengt eftirvar það gatriddarasveinar hanngætu orðið skjaldsveinnskjaldsveinar um fjórtán ára aldurinn, varstu þá krýndur skjaldsveinnaldri. SkjaldsveinnSkjaldsveinninn ervar aðalhjálparhella og þjónn riddara. Í bardögum voruvar þeirhlutverk fengnir tilþeirrafæra riddaranum vopn, nýja brynju, eða eitthverthvert það verkfæri sem honumhann þarfnaðist. þvíÞví þurftuurðu þeir að geymaannast alltallan aukaefnifarangur riddarariddarans, þar á meðal auka hestaukahest, auka brynjuaukabrynju, skildi, lensuog -lensur þáog fyrstþarna vandist skjaldsveinninn ávið þung vopn og brynjur. Skjaldsveinar léku oft leiki með alvöru vopnum á móti riddurum. Skjaldsveininum var kennt að sitja hest í fullum skrúða og meðhvernig átti að fara að því að hafa hendurnar frjálsar til að bregða sverði og nota skjöld eða öðrumönnur vopnumvopn á hestbaki. Á meðan hann var skjaldsveinn var honum leyft að bera sverð og skjöld, sem sýndi hvaða skyldum hann gengdi.
 
== Sláttur til riddara ==
Þegar skjaldsveinn var sleginn til riddara kraup hann á hnékné fyrir húsbónda sínum.
Því næst sló herra hans hann utan undir með sverðsblaðinu eða hendinni, en algengara er að sverðsblaðinu sé slegið flötu létt á vinstri öxl, þá á höfuð og loks á hægri öxl. Á meðan húsbóndinn gerði það sagði hann: „ég nefni þig riddara”. (e.Á ensku var sagt “i dub thee knight” — á íslensku er sögnin "að dubba" e-n upp dregin af sama orði, en rétt er að muna að ekki voru allir riddarar enskumælandi.) þáÞá tók hinn nýi riddari við brynju, sverði og skildi, og var þetta allt saman meðþrungið miklamikilli merkingu. Yfirleitt var skjaldsveinum og riddurum kennt að þyrma lífi annarra riddara og aðals í bardögum; yfirleittog var þá í lengstu lög reynt að taka þá til fanga, tilí því þessskyni að fá lausnargjald fyrir þá, en fyrir daga almennrar skattheimtu var það veigamikill þáttur í fjármögnun herferða.
 
== Burtreiðar ==
Burtreiðar voru fyrst stundaðar sem æfingar á friðartímum og hentuðu vel semtil æfing fyriræfa skjaldsveina í að sitja hest með vopn og skjöld. Seinna urðu þær vinsæl íþrótt, og fólk flykktist að til að horfa á þáþær. Sérstakir vellir voru byggðir, með stúkum og sætum fyrir [[kóngur|kónga]] og [[kastalahöfðingji|kastalahöfðingja]], og má segja að þetta hafi eiginlega tekið við af [[hringleikar|hringleikum]] [[Rómverjar|Rómverja]]. Burtreiðar gengu út á það að reyna að hæfa andstæðinginn með löngu spjóti erþegar þúriðið reiðst ávar móti honum á hesti. Gefin voru stig eftir því hve vel höggið hæfði andstæðinginn og iðulega vann sá sem náði að fella andstæðinginn af hesti sínum. Eingöngu krýndir riddarar máttu keppa í burtreiðum en skjaldsveinar sáu til þess að enguekkert værivantaði ábótavanttil, auk þess sem hjálpaþeir tilhjálpuðu ogtil eða takatóku þátt í æfingum. Þrátt fyrir mikinn hlífðarbúnað, brynjur og fleira voru burt reiðarburtreiðar afar hættuleg íþrótt og meiðsli og jafnvel dauðsföll mjög algeng.
 
== Heimildir ==