„Mörgæsir“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m Tók aftur breytingar 157.157.58.181 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Berserkur Merki: Afturköllun |
Ernajokuls (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
{{Taxobox
| name = Keisara Mörgæs
|
| image =
| image_caption = Fullorðin Keisara Mörgæs
| image_width =
| regnum = [[Dýraríki]] (''Animalia'')
| phylum = [[Seildýr]] (''Chordata'')
| classis = [[Fuglar]] (''Aves'')
| ordo =
| familia = [[Spheniscidae]] (''Spheniscidae'')
|
| species= '''A. forsteri'''
| binomial = ''Aptenodytes forsteri''
| range_map = Manchot empereur carte reparition.png
| range_map_caption = Heimkynni Keisara Mörgæsarinnar
}}
'''Keisara Mörgæs''' ([[fræðiheiti]]: ''Aptenodytes forsteri'') er þyngsta tegund mörgæsa og er landlæg við Suðurskautslandið. Hæð kvendýra og karldýra er svipuð, þau geta náð allt að 122 sentimetra á hæð og vegið um 45 kíló. Keisara Mörgæsin hefur ekki þá getu að fljúga, vængir þeirra virka frekar sem hreyflar í sjónum.
== Útlit og einkenni ==
[[File:Emperor Penguin Manchot empereur.jpg|Emperor Penguin Manchot empereur|vinstri|300x300px|thumb|Fullvaxinn Keisaramörgæs]]
Útlit og einkenni
Líkamar Keisara mörgæsa eru straumlínulaga sem gegnir þeim tilgangi að minnka viðnámið þegar þær synda. Sundfimi þeirra er talin einstök og ein sú besta á meðal fugla. Þær hafa fiður en vængir þeirra líkjast frekar bægslum eða hreifum heldur en fuglsvængjum. <ref>Jón Már Halldórsson, 2003[https://www.visindavefur.is/svar.php?id=3179]</ref> Keisara mörgæsin vegur um þrjátíu kíló og er 115 sentimetrar á hæð. Æxlunartímabilið þeirra er frá apríl til desember. Keisara mörgæsin er með litríkar fjaðrir í kringum háls og höfuð. Þær eru með gul eyrnabót sem blandast niður meðfram bringu þeirra. Talið er að til séu um 595 þúsund Keisara Mörgæsir í heiminum. <ref>Cool Antartica, e.d. [https://www.coolantarctica.com/Antarctica%20fact%20file/wildlife/Emperor-penguins.php]</ref> Skyldasta fuglaætt þeirra er fýllinn. <ref>Jón Már Halldórsson, 2003[https://www.visindavefur.is/svar.php?id=3179]</ref>
== Að lifa af ==
Keisara mörgæsir notast við líkamlegar aðlaganir og mikla samvinnu þeirra á milli í þeim tilgangi að komast af í þessum gríðarlegu erfiðum aðstæðum. Þarna á Suðurskautslandinu blása kaldir vindar sem mælast allt að mínus sextíu gráður á celcíus. Samvinnan þeirra blómstrar þegar köldustu vindar herja að þeim. Hópurinn allur safnar sér saman og hjúfrar sér saman til þess að forðast vindinn og einangra hitann. Þær skiptast síðan á, þær sem eru ystar fá að færa sig innar með tímanum og innri tekur við kuldanum. Keisara mörgæsir eyða heilu köldu vetrunum á opna ísnum við ekkert skjól. Þær meira að segja æxlast við þessi skilyrði. Kvendýrin verpa einu eggi og skilja það eftir. Í framhaldinu leggja þær af stað í veiðiferð út í ískaldan sjóinn. Þessar veiðiferðir geta endast allt upp í tvo heila mánuði. Þær þurfa að ferðast allavega fimmtíu mílur þegar loksins er náð opnu hafi. Þar veiða þær fiska, beitusmokk og ljósátu. Keisara mörgæsin getur kafað niður á 564 metra ofan í hafsdjúpin og haldið í sér andanum í allt að tuttugu mínútur. <ref>National Geographic, e.d.[https://www.nationalgeographic.com/animals/birds/e/emperor-penguin/]</ref>
[[File:Emperor Penguins (15885611526).jpg|Emperor Penguins (15885611526)|thumb|Fjölskyldan|vinstri]]
== Tilvísanir ==▼
== Foreldrahlutverkið ==
Karldýrið heldur egginu á hita á meðan móðirin er á veiðum eftir mat. Það er einkennandi fyrir keisara mörgæsir að þeir sitja ekki á eggjunum heldur koma þeim fyrir ofan á klóm sínum til þess að vernda þau frá kalda klakanum og breiða feldinum þeirra yfir eggin til að veita hlýju. Á meðan þessum tveimur mánuðum stendur éta karldýrin ekkert og nærast því ekkert og nota því allt sem þeir eiga til að þrauka út þessa erfiðu bið. Þegar kvendýrin snúa aftur á ísinn eru þær með magann fullan af mat handa nýfædda unganum sínum. Um leið leggur karldýrið af stað í veiðiferð í leit af æti fyrir þá sjálfa. Mæðurnar halda ungum sínum á hita með feldinum sínum því annars myndi ungarnir deyja innan nokkra mínútna. Í Desember, sumartímanum, þá bráðnar mest allur ísinn eða brotnar, þá eru ungarnir tilbúnir að synda og veiða sjálfstætt. <ref>National Geographic, e.d.[https://www.nationalgeographic.com/animals/birds/e/emperor-penguin/]</ref>
== Rándýr sem veiða Keisara Mörgæsir ==
Keisara Mörgæsin er því miður ekki efst í fæðikeðjunni og hefur það slæm örlög í för með sér. Það eru hópur rándýra nærast og veiða hana. Þetta eru flestöll sjávardýr til dæmis hákarlar. Hættulegasta sjávardýrið er hlébarða selurinn. Hann eltir þær uppi og syndir virkilega hratt og vill helst ekkert annað éta en Keisara Mörgæsir. Önnur rándýr eru sæljón og háhyrningar. <ref>Penguins World, 2017[https://www.penguins-world.com/penguin-predators/]</ref> Það er einnig hópur rándýra sem nærast á eggjunum þeirra. Þessi rándýr eru skúmar, Sheatbills og risavaxnir Pípunefir. Þessi rándýr éta einnig unga Keisara Mörgæsa og sérstaklega á tímum þegar ungarnir eru svangir og of veikburða til að verja sig og kalla á hjálp. <ref>Seaworld Parks & Entertainment, e.d.[https://seaworld.org/animal-info/animal-infobooks/penguin/longevity-and-causes-of-death#ctl05_lnkLogo]</ref>
{{reflist}}
== Heimildir ==
Cool Antarctica. (e.d.). Emperor Penguin Facts – Aptenodytes forsteri. Sótt af https://www.coolantarctica.com/Antarctica%20fact%20file/wildlife/Emperor- penguins.php
National Geographic. (e.d.). Emperor Penguin. Sótt af https://www.nationalgeographic.com/animals/birds/e/emperor-penguin/
Penguins World. (2017). Penguin Predators. Sótt af https://www.penguins-world.com/penguin -predators/
Jón Már Halldórsson. (2003, 27. febrúar). Hvers vegna lifa mörgæsir bara á Suðurskautslandinu? Sótt af https://www.visindavefur.is/svar.php?id=3179
Seaworld Parks & Entertainment. (e.d.). Longevity & Causes Of Death. Sótt af https://seaworld.org/animal-info/animal-infobooks/penguin/longevity-and-causes-of- death#ctl05_lnkLogo
| |||