„HIV“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m Removing Link GA template (handled by wikidata) |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
[[Mynd:HIV-budding-Color.jpg|thumb|Mynd í gervilitum tekin með rafeindasmásjá sýnir hér HIV-veirur ''(í grænu)'' ryðja sér út úr eitilfrumu.]]
'''HIV-veira''' (stundum kölluð '''eyðniveira''') er skaðleg [[veira]] í [[maður|mönnum]], sem getur valdið [[eyðni]]. Veiran, sem er [[alheimsfaraldur]], smitast með [[blóð]]i, [[sæði]], [[leggöng|leggangavökva]] og brjósta[[mjólk]].▼
[[Mynd:Niaid-hi-virion-mod.svg|thumb|Skýringarmynd sýnir útlit HIV-veirunnar.]]
▲
Veiran er af gerð víxlveira ''(retróveira)'' og af undirgerð hæggengra veira ''(lentivirus)''. Hún sýkir frumur sem gegna hlutverki í ónæmiskerfi mannsins, þá aðallega T-hjálparfrumur af undirgerð CD4<sup>+</sup>. T-hjálparfrumur eru nauðsynlegar fyrir lært ónæmi, þ.e. að líkaminn geti varist þeim sýklum sem hann hefur séð áður. Veiran drepur þessar frumur. Nokkrum árum eftir sýkingu er fjöldi CD4<sup>+</sup> T-hjálparfrumna orðinn svo lágur að líkaminn getur ekki lengur varist nýjum sýkingum.
Einkenni eru mjög lengi að koma fram. Tæpum 2 mánuðum eftir smit fá margir höfuðverk og hita, en næstu einkenni eftir það koma ekki fram fyrr en mörgum árum síðar. Þá hefur veiran veikt ónæmiskerfið verulega og fólk fær ýmsar tækifærissýkingar. Þá kallast sjúkdómurinn ''[[alnæmi]].''
Ekki er hægt að greina sýkingu fyrr en 2 mánuðum eftir smit. Lækning við HIV er ekki til, en hægt er að halda sýkingunni algerlega í skefjum með nýjum lyfjum. Með réttri lyfjameðferð er einstaklingur ekki smitandi. Án meðferðar má reikna með að lifa í 9 til 11 ár.<ref name="UNAIDS2007">{{cite web|date=December 2007|title=2007 AIDS epidemic update|url=http://data.unaids.org/pub/EPISlides/2007/2007_epiupdate_en.pdf|page=10|access-date=2008-03-12|format=PDF|name-list-format=vanc|author1=UNAIDS|author2=WHO|authorlink1=Joint United Nations Programme on HIV/AIDS|authorlink2=World Health Organization}}</ref>
Í lok árs 2016 höfðu samtals 361 greinst með HIV á Íslandi, 257 karlar og 104 konur. Af þeim höfðu 73 greinst með alnæmi og 39 látist af völdum HIV.<ref>[https://www.landlaeknir.is/servlet/file/store93/item31813/HIV%20tafla%201.xls ''Tölulegar upplýsingar um HIV og alnæmi á Íslandi til 2016.''] Embætti landlæknis, 2016.</ref> Árlega greinast undir 30 einstaklingar með HIV á Íslandi.<ref name=":1">''[https://www.landlaeknir.is/servlet/file/store93/item31925/Tilkynningarskyldir_1997_2016_utgefid.xlsx Tilkynningarskyldir sjúkdómar 2010-2017.]'' Embætti landlæknis.</ref>
Sambærilegar veirur finnast einnig í dýrum og eru um 4% katta heimsins sýktir af katta-eyðniveirunni.<ref>{{Citation|doi=10.1016/j.biologicals.2005.08.004|title=Feline immunodeficiency virus vaccine: Implications for diagnostic testing and disease management|year=2005|author=Richards, J|journal=Biologicals|volume=33|pages=215–7|pmid=16257536|issue=4|postscript=.}}</ref>
== Tenglar ==
Lína 9 ⟶ 20:
* {{Vísindavefurinn|1288|Hversu margir eru smitaðir af HIV-veirunni í heiminum?}}
== Tilvitnanir ==
<references/>
[[Flokkur:Veirur]]
[[Flokkur:Kynsjúkdómar]]
|