Wikipedia

„Davíð Stefánsson“: Munur á milli breytinga

Fletta í gegnum breytingarskrá
← Eldri breytingNýrri breyting →
Efni eytt Efni bætt við
MyndræntWiki-texti
Rangur hlekkur
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
{{mannaðgreiningartengill|Davíð Stefánsson (aðgreining)|Davíð Stefánsson}}
'''Davíð Stefánsson frá Fagraskógi''' ([[21. janúar]] [[1895]] – [[1. mars]] [[1964]]) var [[Ísland|íslenskur]] [[rithöfundur]] og [[skáld]],. semHann kenndurer varkenndur við [[Fagriskógur|Fagraskóg]] á [[Galmaströnd]] í [[Eyjafjörður|Eyjafirði]]. Hann er einna þekktastur fyrir ljóðabók sína ''[[Svartar fjaðrir]]'' og leikrit sitt ''Gullna hliðið.''
 
Davíð var eitt vinsælasta ljóðskáld á Íslandi á fyrri hluta 20. aldar.
 
== Æviágrip ==
Davíð fæddist í Fagraskógi þann [[21. janúar]] árið [[1895]]. Foreldrar hans voru [[Stefán Baldvin Stefánsson]] bóndi og síðar alþingismaður og Ragnheiður Davíðsdóttir frá [[Hof (Hörgárdal)|Hofi]] í [[Hörgárdalur|Hörgárdal]]. Heimilið var þokkalega efnað.
 
Davíð lauk [[gagnfræðapróf]]i frá [[Gagnfræðaskólinn á Akureyri|Gagnfræðaskólanum á Akureyri]] árið [[1911]]. ÁHann árunumfrestaði [[1915]]því –að [[1916]]fara dvaldistí hannmenntaskóla íeftir [[Kaupmannahöfn]]að oghafa hófstveikst skáldferillmeð hansfleiðrubólgu þar''(pleuritis)''. SíðarÞað hófgetur hannoft námverið viðundanfari [[MenntaskólinnBerklar|berkla]], ílífshættulegrar Reykjavík|Menntaskólannbakteríusýkingar í Reykjavík]]lungum ogsem laukhrjáði þaðanmarga [[stúdentspróf]]iá áriðþessum [[1919]]árum. enHann þaðlá árá komberklahælinu fyrstaá [[ljóðabókVífilsstaðir|Vífilsstöðum]] hansum úttíma, húnen berfékk heitiðþó [[Svartarekki fjaðrir]]berklasýkingu.
 
Á árunum [[1915]] – [[1916]] dvaldist Davíð í [[Kaupmannahöfn]]. Þar stofnaði hann ásamt öðrum ungum Íslendingum ljóðafélagið Boðn. Hann kynntist [[Sigurður Nordal|Sigurði Nordal]] [[Bókmenntafræðingur|bókmenntafræðingi]] sem heillaðist af Davíði of fékk sjö af ljóðum hans birt í tímaritunum [[Eimreiðarhópurinn|Eimreiðinni]] og Iðunni árin 1916 – 1919. Sum þeirra ljóða náðu miklum vinsældum.
Davíð dvaldist öðru hvoru erlendis, meðal annars í nokkra mánuði á [[Ítalía|Ítalíu]] árið [[1920]] og svo í [[Noregur|Noregi]] [[1923]]. Árið [[1925]] tók Davíð við föstu starfi sem bókavörður á [[Amtsbókasafnið|Amtsbókasafninu]] á Akureyri. Hann lét formlega af störfum sem bókavörður árið [[1951]].
 
Árið 1916 fékk Davíð inngöngu í [[Menntaskólinn í Reykjavík|Menntaskólann í Reykjavík]]. Veturinn 1917 – 1918 var nám lagt niður fyrir árganginn hans í sparnaðarskyni vegna heimstyrjaldarinnar og var Davíð því heima í Fagraskógi þann vetur. Veturinn 1918 – 1919 var Davíð formaður nemendafélags, nemendaembætti sem bar latneska titilinn ''inspector scholae''. Hann veiktist af [[Spænska veikin|spænsku veikinni]] og lá rúmfastur nokkrar vikur. Hann lauk [[stúdentspróf]]i vorið 1919.
Davíð Stefánsson frá Fagraskógi lést á [[Akureyri]] þann [[1. mars]] árið [[1964]]. Hann er jarðaður á [[Möðruvellir (Hörgárdal)|Möðruvöllum í Hörgárdal]] en þar hvíla einnig foreldrar hans og önnur ættmenni.▼
 
Veturinn 1919 – 1920 lærði Davíð [[heimspeki]] við [[Háskóli Íslands|Háskóla Íslands]] og starfaði meðfram því sem ritari á Alþingi. Rétt fyrir jólin 1919 kom fyrsta ljóðabók hans út, ''Svartar fjaðrir.''
== Rithöfundarverðlaun ==
[[Félag íslenskra rithöfunda]] veitti á [[1991-2000|10. áratug]] 20. aldar árlega rithöfundaverðlaunin ''[[Davíðspenninn|Davíðspennann]]'' til minningar um Davíð sem var einn af stofnendum félagsins 1945.▼
 
Við tóku nokkur ár á flakki. Hann ferðaðist til Kaupmannahafnar 1920, [[Ítalía|Ítalíu]] 1920 – 1921, og [[Noregur|Noregs]] 1923 – 1924. Ljóðin í bókum hans ''Kvæði'' frá 1922 og ''Kveðjum'' frá 1924 eru mörg innblásin af ferðalögum hans.
==Ummæli um skáldið==
 
* „Ef ung kynslóð fer eldi Davíðs um byggðir Íslands á næstu árum þarf þjóðin ekki að óttast um sinn sálarhag.“
Árið [[1925]] tók Davíð við föstu starfi sem bókavörður á [[Amtsbókasafnið|Amtsbókasafninu]] á Akureyri og starfaði þar allt til [[1951]].
::''Ragnar Jónsson í Smára í formála: „Svartar Fjaðrir“, Helgafell 1955.''
 
* „Davíð var glæsimenni og rétt er það sem hann segir - að allar vildu meyjarnar eiga hann. En mér er aftur á móti fátt kunnugt um „ástina hans“, því hann fór vel með hana eins og annað, sem honum var trúað fyrir, og flíkaði ekki þeim tilfinningum sem bærðust í brjósti hans.“
Líkt og margir listamenn þess tíma var Davíð nokkuð róttækur, allavega til að byrja með. [[Einar Olgeirsson]], einn stofnenda [[Kommúnistaflokkur Íslands|Kommúnistaflokks Íslands]], fékk Davíð til að koma með sendinefnd til [[Sovétríkin|Sovétríkjanna]] 1928, en Davíði mislíkaði það sem þar bar fyrir sjónir. Eftir þá ferð varð Davíð mun hægrisinnaðri.<ref>https://www.mbl.is/greinasafn/grein/1176309/</ref>
::''Páll Ísólfsson: Í dag skein sól''.
 
* „Hann hæfði ungu kynslóðina beint í hjartastað árið 1919, en eftir stríð varð hann það úreltasta af öllu úreltu. Ástarljóð hans voru ekki nógu „ábyrg“, þjóðfélagssýnin ekki nógu „meðvituð“, spekin „almælt tíðindi“. [..] ...eftir hans dag hefur enginn fengist til að vera þjóðskáld. Vitarnir hestur vilja ekki brenna. En ég held að ljóðagerð eins og hann stundaði sé saknaðarefni og að sé jafnvel fyrirmynd að finna í mælsku hans og ástríðu.“
Árið 1955, á sextugsafmæli skáldsins, var Davíð gerður að heiðursborgara Akureyrarbæjar.
:: ''Guðmundur Andri Thorsson rithöfundur í Alþýðublaðinu 21. 1. 1995.''
 
▲Davíð Stefánsson frá Fagraskógi lést á [[Akureyri]] þann [[1. mars]] árið [[1964]], þá 69 ára gamall. Hann er jarðaður á [[Möðruvellir (Hörgárdal)|Möðruvöllum í Hörgárdal]] en þar hvíla einnig foreldrar hans og önnur ættmenni. Davíð var einbúi og giftist aldrei.
 
== ''Svartar fjaðrir'' ==
Fyrsta ljóðabók hans, Svartar fjaðrir, kom út haustið eftir útskrift Davíðs úr menntaskóla. Hann var þá 25 ára. Ljóðabókin sló í gegn og hlaut lofsamlega dóma.
 
Bókin varð gríðarlegra vinsæl meðal allra landsmanna, en hún höfðaði þó einkum til ungra kvenna. Ljóðin þóttu ofsafengin og tilfinningarík. Draumkenndur stíll hans var hrífandi, þótti losa um bældar langanir og vekja upp kynóra, þó efnið væri ekki af kynferðislegum toga). Ljóðin eru á hefðbundnu formi, þ.e. þau notast við stuðla, höfuðstafi, og rím. Textinn er aðgengilegur og frekar auðskiljanlegur. Davíð orti undir áhrifum [[Nýrómantík|nýrómantíkinnar]].
 
== Ritverk ==
Lína 36 ⟶ 44:
'''Leikrit og skáldsögur''':
* Munkarnir á Möðruvöllum, 1926
* Gullna hliðið, 1941. Leikritið er unnið upp úr þjóðsögunni „''Sálin hans Jóns míns“.'' Kvæði hans, ''Sálin hans Jóns míns'', sem kom út 1933 var þegar alþekkt.
* Gullna hliðið,
* [[Sólon Íslandus]] I-II, 1941 ([[Skáldsaga]] um [[Sölvi Helgason|Sölva Helgason]]).
* Vopn guðanna, 1944
* Landið gleymda, (frumsýnt árið 1953 en gefið út 1956).
 
== Lög ==
Samin hafa verið lög út frá mörgum af kvæðum Davíðs. Nokkur af þeim þekktustu eru:
 
* ''Kvæðið um fuglana'', lag sem hefst á orðunum „Snert hörpu mína, himinborna dís“. Lagið samdi [[Atli Heimir Sveinsson]].
* ''Brennið þið vitar'', kórlag sem oft er sungið af karlakórum. Lagið samdi [[Páll Ísólfsson]].
* ''Til eru fræ'' í flutningi [[Haukur Morthens|Hauks Morthens]].
 
== Rithöfundarverðlaunin ''Davíðspenninn'' ==
▲[[Félag íslenskra rithöfunda]] veitti áfrá [[1991-2000|10. áratug]]– 20.1997 aldarnær árlega rithöfundaverðlaunin ''[[Davíðspenninn|Davíðspennann]]'' til minningar um Davíð, sem var einn af stofnendum félagsins 1945.
 
== Heimildir ==
Lína 58 ⟶ 76:
* {{Vísindavefurinn|6695|Hvað er nýrómantík?}}
* [http://www.mbl.is/mm/gagnasafn/grein.html?grein_id=792680 „Orðlausir draumar“; grein af Mbl.is 2004]
*[http://timarit.is/view_page_init.jsp?issId=242668 „Aldaræfmæli Davíðs Stefánssonar – Æska og æskustöðvar“; grein í ''Lesbók Morgunblaðsins'' 1995]
 
[[Flokkur:Íslensk skáld]]
Sótt frá „https://is.wikipedia.org/wiki/Davíð_Stefánsson“