„Kúbudeilan“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Míteró (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 21:
Eftir að Bandaríkin settu á [[viðskiptabann]] á Kúbu, náðu Sovétmenn að mynda bandalag við Castro. Það gerðu þeir með því að kaupa mikið af sykri af Kúbverjum langt yfir heimsmarkaðsverði til að viðskiptabannið myndi ekki hafa slæm áhrif á eyjuna. En það sem sneri Castro endanlega gegn Bandaríkjamönnum var innrásin þann [[17. apríl]] [[1961]]. Þá sendi [[John F. Kennedy]] Bandaríkjaforseti skammlífan innrásarflokk Kúbumanna undir bandarískri stjórn til Kúbu og lentu þeir við [[Svínaflói|Svínaflóa]]. Hún var byggð á bjartsýnum vonum um uppreisn gegn Castro á Kúbu en þær rættust ekki. Þessi innrás varð til þess að Castro gekk alveg til liðs við Sovétmenn, því að hann var viss um að Bandaríkin myndu gera aðra tilraun til innrásar.<ref>Elliot, bls. 503-504.</ref>
Þann [[8. október]] [[1962]] fékk [[Nikita KrusjefKrústsjov]], leiðtogi Sovétríkjanna, leyfi til að koma fyrir kjarnorkuflaugum á Kúbu. Þessar flaugar voru andsvar Sovétríkjanna við kjarnorkuflaugum sem Bandaríkjamenn höfðu komið fyrir við landamæri [[Tyrkland]]s. Staðsetning Kúbu var tilvalin af því þar gátu þeir sent flaugarnar til Bandaríkjanna á nokkrum mínútum. Þann [[16. október]] sá Kennedy ljósmyndir úr njósnavél Bandaríkjanna, [[U2]], að skotpallar voru komnir upp á Kúbu. Þessi uppgötvun var áfall fyrir Bandaríkin og bandarískir ráðamenn kröfðust þess auðvitað að flaugarnar yrðu fjarlægðar því þeir töldu að þessar flaugar ógnuðu þjóðaröryggi Bandaríkjanna. Sovétmenn neituðu þeirri bón og allt stefndi í átök.<ref>Róbert F. Sigurðsson. „Um hvað snerist Kúbudeilan?“</ref>
 
John F. Kennedy þáverandi Bandaríkjaforseti fundaði þá með helstu ráðgjöfum sínum og þau ráð sem þeir komu upp með voru:
# Gera ekki neitt
# Reyna að sannfæra KrusjefKrústsjov um að hætta við þessi áform
# Gera tilraun til að ræða leynilega við Castro
# Hefja innrás á Kúbu
Lína 33:
Kennedy tilkynnti ákvörðun ríkisstjórnarinnar í sjónvarpsútsendingu þann [[22. október]] að [[hafbann]] yrði sett á Kúbu og var það löggilt þann [[23. október]]. Bandaríkjamenn gáfu það út að ef Sovétríkin myndu brjóta hafnbannið myndu þeir gera árás. Þann dag stóð heimurinn á öndinni þegar sovésk [[flutningaskip]] nálguðust hafnbannslínuna og allt leit út fyrir að [[þriðja heimsstyrjöldin]] væri við það að hefjast, aldrei hafði veröldin staðið nær ógnun kjarnorkstríðs. Á síðustu stundu ákváðu Sovétmenn að stöðva vopnaflutningsskip sín rétt fyrir utan hafnbannslínuna og afstýrðu með því gífurlegum hörmungum.<ref>Róbert F. Sigurðsson. „Um hvað snerist Kúbudeilan?“</ref>
 
[[26. október|26.]] og [[27. október]] fékk síðan Kennedy bréf frá KrusjefKrústsjov þar sem hann ýjar að lausn. Fyrra bréfið var langt og tilfinningaríkt og þar lagði KrusjefKrústsjov til, að ef Bandaríkin lýstu því opinberlega yfir að þeir myndu tryggja öryggi Kúbu og afléttu hafnbanninu, þá yrðu eldflaugarnar og vopnin tekin niður. Í seinna bréfinu var fyrra tilboðið ítrekað og bætt við að Bandaríkjamenn myndu fjarlægja flaugar sínar sem voru staðsettar við landamæri Tyrklands. En Kennedy vildi ekki samþykkja það vegna þess að honum fannst það vera of mikil pólitísk eftirgjöf.<ref>Huldt, bls. 74-75.</ref>
 
Á meðan Kennedy og hans ráðamenn voru að funda um hvað ætti að gera var bandarísk njósnavél, U2, skotin niður. Þegar það gerðist vildu margir að loftvarnarbyssur Sovétmanna yrðu sprengdar upp til að tryggja öryggi Bandaríkjanna. Kennedy vísaði þó þeirri hugmynd á bug því honum fannst að það fæli í sér of mikla styrjaldarhættu. Á endanum ákvað Kennedy að fallast á tilboðið sem KrusjefKrústsjov setti fram í fyrra bréfinu en gaf samt aldrei formlegt loforð um að ráðast ekki á Kúbu. [[28. október]] lýstu Sovétmenn því yfir að þeir ætluðu að fjarlægja flaugarnar á Kúbu en það var samt ekki fyrr en [[20. nóvember]] sem var lokið við að taka eldflaugarnar niður og flytja þær í burtu af eyjunni.<ref>Róbert F. Sigurðsson. „Um hvað snerist Kúbudeilan?“</ref>
 
== Endalok Kúbudeilunnar ==
Næstu ár, eftir endalok Kúbudeilunnar, einkenndust af vaxandi slökun í samskiptum stórríkjanna tveggja. Deilan jók mikið á hróður Kennedys því hann setti Sovétmönnum úrslitakosti og hafði betur í áróðursstríði. KrusjefKrústsjov hrökklaðist síðan úr embætti [[1964]] útaf veikri pólitískri stöðu hans, þó að bæði Sovétmenn og Bandaríkjamen höfðu hrósað sigri í deilunni. Með tímanum hættu Sovétmenn að trufla útvarpssendingar Bandaríkjamanna í [[Evrópa|Evrópu]] og Kennedy fór til [[Berlín]]ar og lýsti yfir stuðningi sínum við borgina með orðunum „Ich bin ein Berliner“. Í ágúst [[1963]] var síðan undirritaður samningur milli Bretlands, Sovétríkjanna og Bandaríkjanna um að hætta tilraunum með kjarnavopn. Kennedy var síðan [[Morð John F. Kennedys|myrtur]] [[22. nóvember]] [[1963]]. Átökin um landsvæði utan Evrópu héldu þrátt fyrir það áfram, þó að minna bæri á hugmyndafræðilegum ágreiningi stórveldana en áður.<ref>Huldt, bls. 76-78.</ref>
 
== Tilvísanir ==