„Járn“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip |
Stonepstan (spjall | framlög) mEkkert breytingarágrip |
||
Lína 18:
== Almennir eiginleikar ==
Venjulegt járn[[atóm]] hefur 56 sinnum meiri massa en venjulegt [[vetni]]satóm. Járn er algengasti málmurinn og er talið tíunda algengasta [[frumefni]]ð í [[alheimurinn|alheiminum]]. [[Jörð]]in er einnig að
Járn er [[málmur]] sem er unninn úr járngrýti og finnst yfirleitt aldrei sem hreint frumefni. Til að ná járni yfir á frumefnisformið, verður að ná út úr því óhreinindum með [[efnarýring|rýringu]]. Járn er notað í framleiðslu [[stál]]s, sem er ekki frumefni heldur [[málmblanda]], lausn mismunandi málma (og stundum málmleysingja, þá sérstaklega [[kolefni]]<nowiki/>s).
Kjarni járns hefur
Heimsfræðileg líkön um opinn alheim spá
== Notkun ==
Járn með miklu kolefni er ekki hægt að smíða, teygja eða hamra því þá springur það. Það er kallað steypujárn. Smíðajárn inniheldur lítið af kolefni, verður mjúkt löngu áður en bræðslumarki er náð og þá er hægt að hamra það og teygja.
Járn er mest notað allra málma og er yfir 95% af framleiðslu allra málma í heiminum. Lítill
* [[Hrájárn]] inniheldur 4% – 5% [[kolefni]] og mismunandi magn aðskotaefna eins og [[brennisteinn|brennisteins]], [[kísill|kísils]] og [[fosfór|fosfórs]]. Það hefur eingöngu notagildi sem millistig þegar [[járngrýti]] verður að [[steypujárn|steypujárni]] og stáli.
* [[Steypujárn]] inniheldur á bilinu 2% – 3
* [[Kolefnisstál]] inniheldur á bilinu 0
* [[Smíðajárn]] inniheldur minna en 0
* [[Járnblanda|Járnblöndur]] innihalda mismikið magn af kolefni, ásamt öðrum málmum eins og [[króm|krómi]], [[vanadín]], [[mólýbden|mólýbdeni]], [[nikkel]], [[volfram]]
* [[Járn (III) oxíð]] eru notuð við framleiðslu á [[segulminni]] í tölvum. Þeim er oft blandað saman við önnur efnasambönd og halda seguleiginleikum sínum í lausn.
|