„Mið-Austurlönd“: Munur á milli breytinga

[[Mynd:LocationMiddleEast.png|thumb|393x393px|Heimskort sem sýnir staðsetningu Mið-Austurlanda (græn).]]Mið-Austurlönd er samheiti yfir svæði sem nær frá botni [[Miðjarðarhafið|Miðjarðarhafsins]], meðfram [[Rauðahaf|Rauðahafinu]] að [[Arabíuskaginn|Arabíuskaganum]] og teygiráfram sig fráum [[Persaflói|Persaflóa]] að Indlandi. Mismunandi forsendur geta legið fyrir því hvaða lönd tilheyraeru talin til Mið-AusturlöndumAusturlanda. Saga mismunandi ríkja getur þannig gert það að verkum að þau eru talin til Mið-Austurlanda á meðan önnur hafa tengingu á grundvelli tungumáls, menningar eða trúar. Hefðbundið er hins vegar að flokka eftirfarandi lönd innanteljist til Mið-Austurlanda:

Seinna meir bættust við [[Túnis]], [[Alsír]] og [[Marokkó]] sem voru öll áður fyrr tengd við [[Frakkland|Frakklandi]] en hafa þau orðið náin Arabíu-ríkjunum bæði í kennd (e. sentiment) og utanríkisstefnu (e. foreign policy). Einnig gera landfræðilegar ástæður það að verkum að [[Afganistan]] og [[Pakistan]] séueru stundum flokkuð viðmeð og tengd við málefni í Mið-AusturlandaAusturlöndum.<ref>Gwinn, R. P., Swanson, C. E. og Goetz, P. W. (ritstjórar). (1985). ''The New Encyclopædia Britannica: Micropædia'' (15. útgáfa, 8. bindi). Chicago: Encyclopædia Britannica.</ref>

Menningarsvæði Mið-Austurlanda nær allt aftur til fornaldar og hefur haft mikil áhrif á þann menningarheim sem við búum viðokkar í dag. Eins og gefur að skilja einkennist svæðið af gífurlegum fjölbreytileika sem hefur þó orðið töluvert fyrir barðinu á einföldun af hálfu Vesturlanda í umfjöllun sinni og nálgun aðvið þeimþau fjölmörgu samfélagögumsamfélög sem þar er að finna.

Ekki er fullkomin eining um hvernig á að skilgreina Mið-Austurlönd og hvaða ríki falla innan vébanda svæðisins. ÞaðLagt hefur verið lagt til að best sé að skilgreina Mið-Austurlönd sem landfræðilegt hugtak sem áeigi við um það svæði sem fyrsta bylgja landvinninga múslima náðu yfir. Sé svo gert, nær það frá [[Marokkó]] yfiraustur og norður til [[Afganistan]], [[Pakistan]] og [[Tyrkland|Tyrklands]].<ref name=":2" />

Notkun orðsins ''Mið-Austurlönd'' hefur sætt gagnrýni þar sem hugtakið þykir miðast um of við Evrópu- og Norður-Ameríkubúa. „Svæðisbundin landfræðiheiti byggð á leiðbeiningum eru alltaf vandkvæðum háð,” segir Karen Pinto í ''Encyclopedia of the Modern Middle East & North Africa''. „Þau komast ekki hjá því að ýja að sjónarhorni, og í þessu tilfelli er sjónarhornið augljóslega Vestrið”.<ref name=":2">Karen Pinto. (2004). The Middle East''.'' Í Philip Mattar (ritstjóri), ''Encyclopedia of the Modern Middle East & North Africa'' (bls. 1522-1523). Bandaríkin: Thomson Gale.</ref> Hugtakið er uppruniðupprunnið fráá [[Nýlendustefna|nýlendutímabilinu]] en það var bandarískur flotaforingi sem kom fyrstur fram með hugtakið.<ref name=":0">Gwinn, R. P., Swanson, C. E. og Goetz, P. W. (ritstjórar). (1985). The New Encyclopædia Britannica: Micropædia (15. útgáfa, 8. bindi). Chicago: Encyclopædia Britannica.</ref>

Áður fyrr var miðja landsvæðisins sem um ræðir nefnt [[Austurlönd nær]] en það nafn var gefið af vestrænum landfræðingum sem skiptu Austurlöndum, það er ([[:en:Orient|óríentinumÓríent)]], niður í þrjú landsvæði.<ref name=":0" /> Fræðimaðurinn [[Edward Said]] kom fram með hugtakið [[óríentalismi]] í samnefndri bók sinni er kom út árið 1978 ,en í henni gagnrýndigagnrýnir hann meðal annars slíkar hugmyndir um "óríentinn" og lýstilýsir því hvernig þær viðhalda ákveðnum ójöfnum valdatengslum.<ref>Said, E. W. (1978). ''Orientalism''. New York: Pantheon Books.</ref>

Landslag Mið-Austurlanda er margbreytilegt, enda um stórt svæði að ræða. Mið-Austurlönd eru í þremur [[Heimsálfa|heimsálfum]], [[Asía|Asíu]], [[Afríka|Afríku]] og [[Evrópa|Evrópu]].<ref>Fisher, W. B. (2013). ''The Middle East : a physical, social, and regional geography''. New York: Routledge.</ref> Þetta svæði er fyrst og fremst [[eyðimörk]]. Einnig má finna þar [[Fjallgarður|fjallagarðafjallgarða]], og [[Háslétta|hásléttuhásléttur,]] sem og miklar [[Á|ár]] og [[Á (landslagsþáttur)|fljót]] (t.d. [[Tígris|Tígrís]], [[Níl]] og [[Efrat]]).<ref>Chaurasia, R. S. (2005). ''History of the Middle East.'' New Delhi: Atlantic.    </ref> Þrátt fyrir miklar eyðimerkur má einnig finna frjó svæði þar sem henta vel til [[landbúnaður|landbúnaðar]] er hentugur, eins og nálægtvið Miðjarðarhafinustrendur Miðjarðarhafsins og þaðá því svæði sem áðurnefnt hefur varverið [[Mesópótamía|Mesapotamia]]. Margt máleynist finnaí ájörðu landsvæðií Mið-Austurlanda,Austurlöndum og þáum það er olían líklega þekktasta dæmið. Annars staðar má finna land auðugt af [[Gull|gulli]], eins og í Norður -Afríku og enn annars staðar land auðugt af [[Steinefni|steinefnum]] eins og ífyrir botni [[Levant|Miðjarðarhafs]].<ref>Anderson, E. (2000). ''Middle East: Geography and geopolitics''. New York: Routledge.</ref>

Í Mið-Austurlöndum býr ekki einsleitur hópur fólks heldur má finna þar marga og fjölbreytta þjóðernishópa (e. ethnic groups) og enn fleiri tungumál.<ref>Anderson, E. (2000). ''Middle East: Geography and geopolitics''. New York: Routledge.</ref> Helstu þjóðernishópanirþjóðernishóparnir eru [[Arabar]], Tyrkir, Persar (Íranir) og [[Kúrdar]]. Í sumum heimildum er fólkinu skipt í Evrópubúa eðaog Asíubúa.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ba.html] CIA. Sótt 6. apríl 2016</ref> Sú skipting er of mikil einföldun þar sem þetta eru ekki þjóðernishópar.

Tungumál Mið-Austurlanda eru [[Semísk tungumál|semitísk]] (þá aðallega arabíska, hebreska og arameíska), [[Indóevrópsk tungumál|indóevrópsk]] (aðallega persneska, kúrdíska, Luri og Baluchi) og [[Altaí]] (aðallega tyrkneska, turkmenskatúrkmenska og Azeriaserska).<ref>Takac, S. A. og Cline, E. H. (ritstjórar). (2015). ''The Ancient world.'' London: Routledge.</ref> InnanÍ hvershverju landslandi máeru oft átöluð tíðumfjölmörg finna fjöldan allan af tungumálumtungumál.

Þess má þóeinnig geta að til eru mismunandi mállýskur ýmissa hinna ýmsustærri tungumála í Mið-Austurlöndum, eins og í [[Arabíska|arabísku]]. Og þar með er t.d. arabíska í einu landi ekki endilega töluð eins og arabíska í öðru landi.

* Þjóðernishópar: PashtunPashtúnar, TajikTadsjikar, HazaraHasarar, UzbekÚsbekar, BaluchBalúkar, TurkmenTúrkmenar, NuristaniNúristanar, PamiriPamírar, Arabar, GujarGújar, BarhuiBarhújar, QizilbashKisilbashar, AimaqAímakar, PashaiPashaíar, WakhiWakhar, SheghniSheghnar, ZebakiZebakar og KyrghyzKirgisar.

*Tungumál: Dari (opinbert), Pushtun (opinbert), Hazaragi, túrknesktyrknesk tungumál (þá aðallega Uzbekúsbekska og Turkmentúrkmenska) en einnig eru yfir 30 önnur tungumál töluð í Afganistan.

* Tungumál: Arabíska (opinbert), Tamazight (Berbískberbískt mállýskamál, opinberopinbert), franska (lingua franca). Einnig eru ýmsar mállýskur af arabísku og berbísku, eins og Shawiya -berbíska (Tacawit) Mzab -berbíska og Tuareg berbískaTúaregaberbíska (Tamahaq).

* Tungumál: Arabíska (opinbert), enska, Farsifarsi, Urduúrdú.

* Tungumál: Arabíska (opinbert), enska og franska (bæði víttmálin skilinskiljast víða).

* Þjóðernishópar: Arabar, Kúrdar, Túrkmenar, AssyríarAssýríumenn, Armenar, YazidisJasídar

* Tungumál: Arabíska (opinbert), kúrdíska (Sorani og Karmanji), turkmenísktúrkmensk mállýska og assýríska, armenískaarmenska.

* Þjóðernishópar: Persar, AzerarAserar, GilakiGilakar, Kúrdar, Arabar, BalochBalúkar, LurLúrar, Túrkmenar (e. turkmen), TurkirTyrkir, Qashqa'isKasjkaíar, BakhtiarisBakhtjarar, ShahsevansShahsevanar, AfsharsAfsharar, Boyer AhmadisAhmadi.

* Tungumál: Persneska (opinbert), kúrdíska, turkískartyrkískar mállýskur (t.d. Azeriaserska), Gilakigilakska, Mazandarani, Lurilúríska, Balochibalúkíska, arabíska.

* Tungumál: HebrewHebreska (opinbert), arabíska (opinbert fyrir arabíska minnihlutanminnihlutann), enska (víttskilst skiliðvíða).

* Þjóðernishópar: Arabar í meirihluta, Afro-Arabafrískir arabar, Suður -Asíubúar, Evrópubúar.

* Tungumál: Arabíska (opinbert), Socotrisókótríska, Marhimaríska.

* Þjóðernishópar: Arabar í meirihluta, CircassianSirkassar, Armenar.

* Tungumál: Arabíska (opinbert), enska (víttskilst skilinvíða).

* Þjóðernishópar: Kúveitar, Arabar, AsíbúarAsíubúar, Afríkubúar.

* Þjóðernishópar: Stór meirihluti Arabar, Armenar, PhoeniciansFöníkar.

* Tungumál: Arabíska (opinbert), franska, enska, armenískaarmenska.

*Tungumál: Arabíska (opinbert), berbíska (aðallega Nafusi, Ghadamis, Suknah, Awjilah, Tamasheq), ítalska og enska (bæði víðamálin skilinskiljast víða).

* Þjóðernishópar: Arabar, BaluchiBalúkar, Afríkubúar, Suður Asíbúar-Asíubúar (frá Indlandi, Pakistan, SriSrí Lanka og BangladeshBangladess).

* Tungumál: Arabíska (opinbert), enska, Baluchibalúkíska, Urduúrdú, indverskarindversk mállýskurmál.

* Þjóðernishópar: PunjabiPunjabar, PashtunPashtúnar, SindhiSindhar, SariakiSariakar, MuhajirsMuhajírar, BalochiBalúkar.

* Tungumál: Punjabi (mest talað), Sindhi, Saraiki (mállýska af punjabi), Pashto, UrduÚrdú (opinbert), Balochibalúkíska, Hindko, Brahui, enska (lingua franca), Burushaki.

* Tungumál: Arabíska, hebrewhebreska, enska (víttskilst skilinvíða).

* Þjóðernishópar: Suður -Asíubúar, Arabar, Íranar, Emiratiíbúar furstadæmanna (emíratar).

* Tungumál: Arabíska (opinbert), persneska, enska, Hindihindi, Urduúrdú.

* Tungumál: Arabíska (opinbert), enska (víttskilst skilinvíðan).

* Tungumál: Arabíska (opinbert), enska (opinbert), Nubiannúbíska, Ta Bedawie, Fur.

* Þjóðernishópar: Arabar, kúrdarKúrdar, Armenar.

* Tungumál: Arabíska (opinbert), kúrdíska, armenískaarmenska, Aramaicarameíska, Cicrassiansirkassíska (víðaskilst skilinvíða), franska, enska (nokkuðskilst sums skilinstaðar).

Allt frá upphafi sögulegra tíma mannkynssögunnar (3500-3000f3000 f.krKr) hefur svæðið sem við þekkjum í dag sem Mið-Austurlönd verið miðpunktur heimsmála hvort sem um er að ræða í menningarlegum, trúarlegum, stjórnmálalegum eða efnahagslegum skilningi. Forsögu svæðisins má rekja til elstu samfélaga manna í [[Mesópótamía|Mesópótamíu]] ([[Súmer|Súmerar]], Akkadíumenn, [[Assyría|AssyringarAssýríumenn]], Babýlóníumenn) og [[Egyptaland|Egyptalandi]] (Egyptar). Mesópótamía áttier upptök sínsvæðið á milli ánnafljótanna [[Efrat]] og [[Tígris]], ánokkurn þvíveginn svæðiþar sem [[Írak|Irak]] er í dag en Egyptaland liggur við ánnaað [[Níl|Nílarfljóti]]. Landfræðileg legaLandkostir gerðigerðu svæðin einstaklega hentug til ræktunar sem skipti sköpum fyrir fyrstu samfélög manna sem áttu allt sitt undir landbúnaði.<ref name=":1">McKay, ''A History of World Societies,'' bls. 44-46. </ref>

Um 3000f3000 f.krKr. áttu sér stað miklar breytingar í Mesópótamíu í kjölfar þess að borgir urðu að miðstöðummiðstöðvum stjórnkerfis mannnlegs samfélags. Dregið var úr mikilvægi ættartengsla í pólitík, vartverkaskipting varog viðsérhæfing aukna verkaskiptingu og sérhæfingu,jókst og stéttaskipting þróaðist með samþjöppun auðs. Upphaf þessara breytinga má rekja til Súmera sem stofnuðu nokkrar borgir í suðurhluta Mesópótamíu. FyrstirÞeir voru fyrstir til að þróa með sér ritmál í formi fleygleturs og lögðu þeir jafnframt grunninn að félagslegum-félagslegri, efnahagslegumefnahagslegri og vitsmunalegumvitsmunalegri grundvelliþróun Mesópótamíu.<ref>Bulliet, ''The Earth and Its Peoples: A Global History'', bls. 32</ref>

MesópótamíaBabýlóníumenn varsameinuðu sameinuðMesópótamíu bæði stjórnmála- og menningarlega af Babýlóníyumönnum undir stjórn [[Hammúrabí|HammurabiHammúrabís]] (r.valdatími 1792-1750f1750 f.krKr), sem er þó fyrst og fremst hvað þekktasturþekktur fyrir lagabálk sinn sem er sá elsti sem varðveist hefur. Lögin gefa merkilega vísbendingu um daglegt líf íbúa auk þess sem þar kemur bersýnilega í ljós hvehversu ríkjandi stéttaskipting var í samfélagi Babýlóníumanna. HvaðEinna merkilegastmerkilegust þykir þó vera krafa laganna þess efnis að refsing værisé í samræmi við þann glæp sem framinn var;, auga fyrir auga, tönn fyrir tönn.<ref>McKay, ''A History of World Societies'', bls. 42-44</ref> 

Mörg stórveldi hafa litið dagsins ljós í Austurlöndum nær og eiga þau það nær öll sameiginlegt að hafa söðlaðsölsað undir sig gífurlegt landsvæði. Merkilegt er að líta til þess hve gífurlega fjölbreyttfjölbreyttir menningarsvæðimenningarheimar átturekja uppruna sinn að rekja til þessa svæðis og hve ríkjandigríðarleg áhrif það þauhefur eruhaft fyrirá áhugasviðviðhorf nútímamanna.

Um svipað leyti og menningarsvæði Súmera hóf útþenslu var Egyptaland sameinað úr tveimur aðskildumaðgreindum ríkjum, Neðra- og Efra-Egyptalandi, árið 3150f3150 f.krKr. Sögu Forn-Egyptalands er að jafnaði skipt í þrjú tímabil sem kennd eru við konungsættir.<ref name=":1" />

** Tímabil píramídannapýramídanna

** Helsta borg MemphisMemfis (Menefer)

* Mið-ríkiðMiðríkið (2080-1640 f.Kr)

** Helstu konungarkonunganöfn: Amenemhet, SensuretSensúret

** Helstur borgir: Þeba og MemphisMemfis)

** Tími faraóanna: [[Hatsepsút]], TutmosisTútmósis, [[Akhenaten]], [[Ramses 2.]]

[[Persaveldi|Persar]] ruddu sér til rúms á 6. öld f. Kr. Valdatíð þeirra entiststóð frá 559 f. Kr. og allt til 330 f. Kr þegar þeir litulutu í lægra haldi fyrir Makedóníumönnum með [[Alexander mikli|Alexander]] mikla í broddi fylkingar. Hefðbundið er að tengja upphaf Persaveldis við [[Kýros mikli|Kýrus]] milda (576-530 f.Kr.) sem lagði grunninn að fjölmenningarlegu heimsveldi Persa sem átti síðar eftir að verða það stærsta í sögu fornaldar undir stjórn Daríusar mikla (552-486 f.Kr.). Alexander mikli lagði áherslu á að viðhalda stærð og styrk Persaveldis eftir að hann hafði sigrað það og tekið sér stöðu Persakonungs árið 330 f. Kr. Veldi Alexanders varð þó tiltölulega skammlíft, en hann lést af veikindum árið 323f323 f.krKr. og þar með liðaðist gríðarlegt veldi hans í sundur.<ref>McKay, ''A History of World Societies'', bls. 58-59</ref>

Saga [[Grikkland|Grikklands]] til forna er jafnan miðuð við upphaf hins grískumælandi heims um 1600 f. Kr. Vísun til Forn-<nowiki/>[[Grikkland hið forna|Grikkja]] takmarkast ekki við það landsvæði sem við þekkjum sem Grikkland í dag heldur nær yfir víðfeðmravíðfeðmara svæði þar sem grískumælandi íbúar dvöldu í fornöld. GrískVestræn menningarsagamenning nútímans er jafnan álitin bera meðeiga sér rætur vestrænnarí menningargrískum nútímansmenningaráhrifum sem [[Rómaveldi|Rómverjar]] hafibáru boriðsíðan með sér til Evrópu.<ref>McKay, ''A History of World Societies'', bls. 116-117</ref>

=== RómarveldiRómaveldi og Býsansríkið ===

[[Rómaveldi|Róm]] varð lýðveldi um 510 f.Kr. og varð í kjölfarið að stórveldi. Landvinningar á Appenínaskaganum og sigrar á grískum nýlendum á Ítalíu komkomu þeim í kjörstöðu ávið toppinorðanvert MiðjarðarhafsMiðjarðarhaf. Rómverjar háðu síðar þrjú stríð, kölluð púnversku stríðin (264-241 f.Kr.), sem tryggðu þeim yfirráð fyrir botni- og um vestanvert [[Miðjarðarhafið|MiðjarðarhafMiðjarðarhafs]]. og um hafið vestanvert Frekari landvinningar skiluðu þeim jafnframt yfirráðum á [[Spánn|Spáni]] og í [[Frakkland|Frakklandi]].<ref>McKay, ''A History of World Societies'', bls. 143-146</ref>

Borgarastyrjöld um miðja 1.öld f.Kr leyddileiddi til þess að í Rómkomið var komið á keisaraveldi í Róm um 27 f.Kr. RómarveldiRómaveldi náði hámarki sínu undir stjórn Trajanusar 98-117 e.Kr. Hnignunartímabil heimsveldisins hófst á 2.öld fe.Kr. semog endaði með því að ríkinu var skipt í tvennt árið 293 og varð sú skipting varanleg frá árinu 395. Upp úr þessumþeim klofningi varð [[Austrómverska keisaradæmið|AusturrómverskaAustrómverska]] keisaradæmið, stundum nefnt Býsansríkið, til, en höfuðborg þess var í Konstantínópel sem þekkist í dag sem heitir<nowiki/>[[Istanbúl|Istanbul]].<ref>McKay, ''A History Of World Societies'', bls. 153-160</ref>

=== IslamÍslam og kalífatið ===

Á 6.öld var Austurlöndum nær skipt milli tveggja ríkja, AusturrómverskaAustrómverska keisaradæmisins í vestri og [[Sassanídar|Sassanída]] <nowiki/>veldisins í austri. Pattstaða hafðivar komin myndastupp í harðvígumharðvítugum deilum ríkjanna sem rekja mátti til langvarandi hernaðar milli RómarveldisRómaveldis og Persíu. Við þessar kringumstæður reis upp nýtt afl sem gerði tilkall til valda í Mið-Austurlöndum;, arabískt veldi [[Íslam|Islam]].<ref>Esposito, ''The Oxford History of Islam'', bls. 1-3</ref> Í kjölfar andláts spámannsins [[Múhameð|Múhameðs]] (570-632) hófu eftirmenn hans umtalsverða landvinninga sem teigðuteygðu sig langt út fyrir upptök sín á Arabíuskaganum. Árangurinn reyndist undraverður og innan við 100 árum eftir fráfall spámannsins hafði útþenslaútrás Araba náð að Indlandi í austri og til Spánar í vestri. Stjórnskipun ríkisins var til að byrja með í höndum Rashidun -kalífanna (623-661) en að valdatíð þeirra lokinni er hefðbundið að miðatala viðum valdatíð [[Umayya-kalífadæmið|Umayyad]] <nowiki/>-kalífatsins (661-750) og síðar [[Abbasídaveldið|Abbasída]] <nowiki/>-kalífatsins (750-1258).<ref>Cleveland, Bunton, ''A History of the Modern Middle East'', bls. 4-15</ref> Á 10. öld gekk kalífatið í gegnum hnignunartímabil. LandsvæðamissirLandamissir og efnahagserfiðleikar gerðu það að verkum að heimsveldið liðaðist smám saman í sundur og forsendasvigrúm myndaðistskapaðist fyrir nýja aðila til að taka við stjórnartaumunum.<ref>Esposito, ''The Oxford History of Islam'', bls. 351</ref>

Ottómanar risukomust til valda á fyrri hluta 15. aldar í [[Anatólía|Anatólíu]] á því svæði sem við þekkjum í dag sem [[Tyrkland]]. Eftir að hafa náð Konstantínópel á sitt vald árið 1453 og gert hana að höfuðborg sinni hófu [[Tyrkjaveldi|Ottómanar]] reglubundnaskipulega útþenslu ríkisins til suðurs og austurs inn í Mið-Austurlönd árið 1514. Áður en langt um leið varhöfðu Ottómanar innlimað fyrrum Býsansríkið innlimaðeins íog heildþað sinnilagði í Ottómanaveldiðsig og á 16.öld beindu þeir augum sínum niðurvestur með Miðjarðarhafinu og inn í Norður-Afríku. Á hápunkti sínum náði veldi Ottómana til Ungverjalands í Evrópu, AlsírAlsírs í Norður-Afríku, umkringdiumhverfis [[Rauðahaf|Rauðahafið]] og teygðieinnig sigsuður einnig niðurmeð [[Persaflói|Persaflóa]]. Ottómanaveldið var eitt stærsta, best skipulagða og langlífasta heimsveldi sögunnar en valdatíð þess náði tilyfir 6.alda aldir (1299-1922).<ref>McKay, ''A History of World Societies'', bls. 587-595</ref>

=== 20.Tuttugasta öldin og þjóðríkið ===

Í upphafi 20.aldar áttu sér stað miklar hræringar sem leydduleiddu m.a. til þess að svæðið sem við þekkjum í dag sem Mið-Austurlönd tekur á sig núverandi mynd. Eftir nokkuð stöðuga hnignun á 19. öld leið Ottómanaveldið endanlega undir lok árið 1922 eftir að hafa beðið ósigur í heimsstyrjöldinni fyrri (1914-1918). Með falli Ottómana skapaðist hins vegar tækifæri fyrir Frakka og Breta til að efla enn frekar ítök sín á svæðinu, semen rekjaþau mátti rekja aftur til upphafs 19. aldar. Formlegri íhlutun lauk þeirra hins vegar með seinni heimsstyrjöldinni og eiginlegt sjálfsstæðistímabilsjálfstæðistímabil hófst í sögu Mið-Austurlanda. Sjálfstæðið kom þó ekki vandkvæðalaust því tímabilið hefur einkennst að vissu leyti af milliríkjadeilum og baráttu þjóða fyrir fótfestu þjóðasinni.<ref>Cleveland, Bunton, ''A History of the Modern Middle East'', bls. 138-161</ref>   

Gyðingdómur er flókinn lífshátturlífsmáti gyðingaGyðinga, sem tengir saman guðfræði, lög og óteljandi menningarhefðir.

Gyðingdómur staðfestir guðlegt drottinsvalddrottinvald sem afhjúpast í sköpuninni og í sögunni. Hann fullyrðiðfullyrðir að samfélagið hafi mætt guðdóminum í eigin persónu og hafiðtekið upp við hann samband. Hugmyndafræði Tórah (mósebækurnarMósebækurnar) gefur til kynna efnisskrá mannlegrar aðgerðartilveru sem á rætur sínar í þessu persónulega sambandi.

EnnfermurEnnfremur eru viðbrögð þessarar tilteknu þjóðar við guðiguðdómnum talin vera einstök. Samfélagið er ákallað til þess að sýna fram á tryggð sína við guð og sáttmálann með því að sýna samstöðu í semeiginlegusameiginlegu lífi sínu á hverju stigi, þar með talið á öllum þáttum mannlegrar hegðunnarhegðunar, frá því almenna til hins nánasta.

Því er gyðingleg tilbeiðsla sameiginlegur fögnuður yfir samkomunnihinu sögulega samkomulagi við guð í sögunni. Tilvera sáttmálans er ekki talin beradraga á mótiúr heldur frekar efla mannlega samstöðu. Þessi þjóð er kölluð til þess að koma á pólitískumpólitískri, fjárhagslegumfjárhagslegri og félagslegumfélagslegri aðgerðumskipan sem staðfestastaðfestir guðlegt drottinsvalddrottinvald. Þessu hlutverki fylgir sú trú að ekki mununái allir menn ná árangri einungis út frá eigin verðleikaverðleikum heldur eigi þessiöll eftirsóknarverðueftirsóknarverð sambönd uppruna sinn í guði, sem tryggir uppfyllingu þeirra. Í hverju samfélagi er hver og einn gyðingur ákallaður til þess að uppfylla sáttmálann í sínum persónulegu áfórmumáformum og hegðun.<ref>Judaism. (2016). In Encyclopædia Britannica. Retrieved from http://www.britannica.com/topic/Judaism</ref>

Kristni er eingyðistrú sem á uppruna sinn í lífi, kennslu og dauða Jesú Krists. Hún er fjölmennasta trúin í heiminum með yfir tvo milljarða fylgjendafylgismanna. Stærstu kirkjudeildirnar eru Rómverskrómversk-kaþólska kirkjan, Austurgrísk-rétttrúnaðarkaþólsku kirkjurnareða austrænu rétttrúnaðarkirkjurnar og Mótmælendakirkjanmótmælendakirkjan en ásamtauk þeimþeirra er mikiltil mikill fjöldi minni kirkjudeilda.

Sem trúarhefð hefur kristni orðið meira en átrúnaður, hún hefuhefur gefiðgetið af sér menningu, hugmyndafræði og lífsstíl sem hefur gengið á milli kynslóða allt frá því að Jesú varð að trúartákni. Kristni er því bæði lifandi hefð og menning sem trúiní skilurnafni eftirtrúar. Umboðsmaður kristninnar er kirkjan, samfélag þeirra sem trúa.

Eitt einkenni trúarhefðar kristninnar er, með nokkrum undantekningum, hugmyndin um frelsun, það er að segja að fylgjendur kirkjunnar sjá sig í einhvers konar nauð og þurfa að fá björgun. Af einhverri ástæðu hafa þeir verið fjarlægðir fráfjarlægst guði og þurfa á frelsun að halda. Fulltrúi frelsunarinnar er Jesús Kristur

Þó svo að það sé afar einfalt virðist að sjá JesúsJesú sem miðjumiðpunkt átrúnaðarins þá er það einnig mjögmál flókiðflóknara. Það sést í þeim þúsundum kirkjudeilda sem saman halda uppi nútíma kristinni hefð.<ref>Christianity. (2016). In Encyclopædia Britannica. Retrieved from http://www.britannica.com/topic/Christianity</ref>

==== AusturAustræna rétttrúnaðar kirkjanrétttrúnaðarkirkjan ====

AusturTil rétttrúnaðaraustrænu kirkjanrétttrúnaðarkirkjunnar ertelur sig sá fjöldi kristinna manna sem fylgir þeim trúarkenningum og hefðum sem settar voru fram á fyrstu sjö kirkjuþingunum. Kirkjan kallar sig rétttrúnaðar kirkjurétttrúnaðarkirkju (e. orthodox) til þess að ítreka stöðuþá skoðun sína að innan kristins samfélgassamfélags aðhafi þeirhún hafiein viðhadið réttri trú og að annaðaðrar séútgáfur kristninnar séu villutrú. Ólíkt rómversk -kaþólsku kirkjunni, þásem skipaðisér Býsansum slíkt sjálf, skipaði keisariBýsanskeisari patríarka, eða páfapáfaígildi, kirkjunnar og varhafði hann staðsettuaðsetur í Konstantínópel (Istanbúl).

Eftir kirkjuþingið í Kalkedon varvarð til önnur hreyfing sem kallast Oríental -rétttrúnaður og undir hana fellur meðal annars Koptíska kirkjan í Eþíópíu og Egyptalandi.

Á sjötta áratug  síðustu aldaaldar hófust viðræður á milli Rómverskurómversku, Austuraustrænu og Oríental -kirknanna og leystu þær úr ýmisumýmsum af deilum sínum um eðli Krists.<ref>Eastern Orthodoxy. (2016). In Encyclopædia Britannica. Retrieved from<nowiki/>http://www.britannica.com/topic/Eastern-Orthodoxy</ref>

==== Koptíska rétttrúnaðar kirkjanrétttrúnaðarkirkjan ====

Koptíska rétttrúnaðar kirkjan í Alexandríu, eða Koptíska rétttrúnaðar kirkjanrétttrúnaðarkirkjan, á sér flesta sína fylgjendurfylgismenn í Egyptalandi. Nafnið er dregið af arabíska orðinu qibt sem þýðir egypskur. Eftir að Arabar tóku yfirvöld Egyptalandí Egyptalandi átti nafnið við um alla kristna, en á nítjándu og tuttugustu öld fóru fylgjendur kirkjunnar að kalla sig koptískkoptíska rétttrúnaðarmenn.       Arabíska er í dag notuð í messum og guðsþjónustum og bækurnar sem þeir nota eru eftir st.heilagan Markús páfa, st.Cyrilheilagan Kiril af Alexandríu og st.Gregoryheilagan Gregóríus af Nazianzus.

Aðskilnaður koptísku kirkjunnar á rætur sínar að rekja til kirkjuþingsins í Kalkedon, en kirkjan hafnaði niðurstöðu þingsins um eðli kristsKrists, ásamt fleiri austrænum kirkjum. RómverskaRómversk-kaþólska kirkjan og Austuraustræna rétttrúnaðarkirkjan fordæmdu þær kirkjur sem höfnuðu niðurstöðunni. Koptíska kirkjan tók aftöðuafstöðu með st.Cyrilheilögum Kiril, sem sagði að guðdómleiki og mennska kristsKrists væru jöfn í holdgun hans og af einu eðli.

Eftir að kirkjan hættilagði aðgrísku talaniður grískusem kirkjumál sitt og tók upp arabísku jukust deilurnar. Nokkrar tilraunir voru gerðar til þess að ná sáttum við Býsans, en þarþær náðuskiluðu aldrei neinum árangri. Arabísku kalífarninrkalífarnir skiptu sér ekki af kirkjunni og leyfðilétu henni að vera,hana að mestu, í friði., Svosvo lengi sem kirkjan og meðlimir hennar greiddu jizya -skattinn sem allir þeir sem ekki voru múslimar þurftu að greiða.

Æðsti yfirmaður kirkjunnar er patríarkinn yfiraf Alexandríu og erhefur hann staðsetturaðsetur í Kaíró. Hann kallar sig páfa og tekur postullegt vald sitt frá st.heilögum MarkúsMarkúsi. Patríarkinn er kosinn úr hópi þriggja fyrirfram ákveðinnatilnefndra munka sem eruekki mega minnstvera fimmtíuyngri áraen gamlirfimmtugir.<ref>Coptic Orthodox Church of Alexandria. (2016). In Encyclopædia Britannica. Retrieved from http://www.britannica.com/topic/Coptic-Orthodox-Church-of-Alexandria</ref> 

=== IslamÍslam ===

IslamÍslam er trú sem komiðspámaðurinn varMúhameð kom á fót af spámanninum Múhameð í Arabíu á sjöundu öld c.e.Kr. Arabíska orðið islam þýðir undirgefni og sýnir framkallast á grundvallarvið hugmyndafræðigrundvallarhugmyndafræði trúarinnar, sá sem trúir samþykkir undirgefni við vilja guðs. Allah er talinn vera eini guðinn og er skapari, viðhaldari og endurreisari heimsins. ViljaVilji allahAllah er kunngjörtkunngerður með í gegnum hinni heilögu ritningunaritningu Qur‘an, eða kóranKóraninum, sem guð hefur opinberaðopinberaði spámanni sínum Múhameð.

Í Islamskriíslamskri hefð er Múhameð talinn vera síðastur úrí röðumröð spámanna guðs, þará með taliðeftir Abraham, Móse og Jesú, og boðskapur hans samtímis fullgerirfulkomna og lýkurljúka opinberunum fyrri spámanna.

Kenningin um guð í Kóraninum er afgerandi eingyðisleg, guð er einn og einstakur, hann á sér engan samstarfsmann eða jafningja. Múslimar trúa því að það séu engir milliliðir séu á milli guðs og sköpunnarinnarsköpunarinnar. Þó erhann verasé hansí talinveru sinni veratalinn alls staðar þá er hann ekki bundinn í neinu. Guð er réttlátur og  miskunsamur, réttlæti hans tryggir skipulag í sköpuninni. AðSköpun hann hafi skapað heiminnheimsins er talið veratalin hans mesta miskunnarverk og fyrir það syngur allt honum til dýrðar. Guð Kóransins er persónulegur guð og hverjum þeim sem kallar til hans í nauð er svarað. Ofar öllu öðru þá er hann guð leiðbeiningar og leiðir hann allt og alla á hina réttu braut.

Í sögu sköpunnarinnar í Kóraninum mótmælir engillinn Iblis, eða satanSatan, sköpun mannsins, sem hann telur að muni eyðileggja jörðina. En hann tapar fyrir Adam í keppni um þekkingu. Kóraninn lýsir því manninn sem göfugastan af allri sköpuninni. Ólíkt kristnum og gyðingum þá fyrirgefur Allah Adam upprunalegu syndinaerfðasyndina

Þrátt fyrir allt lof þá lýsir Kóraninn mannlegu eðli sem viðkvæmu. Á meðan að allt í sköpuninni hefur sitt eðli og takmörk þá var manninum gefið frelsi og hefurþví þar afhefur leiðandihann tilhneigingu til mótlætismótþróa og stolts, jafnvel að því marki að lýsa sig sjálfbæransjálfbjarga. Stolt er því talið vera dauðasinddauðasynd. Með því að viðurkenna ekki eigin takmörk eru menn sekir um að setja sig á jafnansama stall og guð. 

==== Fimm stoðir IslamÍslam ====

            Fyrsta stoðin er trúarjátningin: ''Það er enginn guð nema guð og Múhameð er spámaður hans''. Á henni hvílir þáttaka í samfélagi múslima. Trúarjáninguna skal fara með að minnsta kosti einu sinni á ævinni, upphátt, rétt , viljandi og með skilningskilningi á merkingu hennar og viðurkenningu í hjartanu.

Önnur stoðin er bænirnar fimm sem fara skal með yfirá hverjum daginndegi. Það er í lagi að fara með þær í einrúmi ef ekki er möguleiki á því að fara í mosku. Fyrstu bænina skal fara með fyrir sólarupprás, aðra rétt eftir hádegi, þriðju seinni part eftirmiðdegisinssíðdegis, þá fjórðu eftir sólsetur og þá fimmtu áður ennen farið er í rúmið. ÞóÞótt það sé ekki skylda þá er hvatt til næturbæna. Áður en bænin getur átt sér stað skal þvo hendur, fætur og andlit.

Á föstudögum fer fram sérstök samkoma í moskunni. HæunHún fer fram á því tungumáli sem er talað á hverjum stað. Á samkomunni fer predikarinn með nokkur vers úr kóraninum og prédikar út frá þeim. Prédikunin kann að hafa siðferðisleg, félagsleg eða pólitísk skilaboð.

Þriðja stoðin er ölmusa. Zakat er árlegur skattur sem erríkið innheimtir ekki rukkaður, nema í undantekningar tilfellumundantekningartilvikum, afen ríkinu,er árlega,föst og tekur fasta prósentuprósenta af heildar eignumheildareignum einstaklings. Zakat á að nota til þess að hjálpa fátækum en Kóraninn leyfir einnig að peningurinn sé notaður til þess að frelsa múslímska stríðsfanga, greiða þrálátarerfiðar skuldir, greiða tollheimtugjöld, fjármagna jihad (þar meðtaliðþ.m.t. mentunmenntun og heilbrigði) og búa til aðstöðu fyrir ferðamenn (pílagríma).

Fjórða stoðin er fastan í ramadan Ramadan-mánuðinum. Fastan byrjar við sólarupprás og endar við sólsetur. Á meðan á föstunni stendur er bannað að borða, drekka og reykja. Samkvæmt Kóraninum var þaðKóraninn opinberaður í ramadan mánuði sem Kóraninn var opinberaðurRamadan-mánuðinum.

Þeir sem eru veikir eða á ferðalögum mega fresta föstunni, en þurfa samt sem áður að fasta í jafn margajafnmarga daga. Gamalmenni og dauðvona sjúklingar fá undanþágu.

Fimmta stoðin er hin árlega pílagrímsferð til Mekka sem allir Múslimarmúslimar skulu taka sér fyrir hendur einu sinni á ævinni, svo framarlega sem þeir hafi efni á því og geti yfirgefið fjölskyldu sína. Sérstök þjónustaguðsþjónusta er haldin í hinni heilögu mosku sjöunda dag síðasta mánaðar dagatals múslima. Pílagrímsathafnir hefjast hinn áttunda og ljúkalýkur tólfta eða þrettánda dag þess mánaðar.

Allir tilbiðjendur eiga að klæðast tveimur saumlausum klæðum og forðast kynlíf, og að skera hár og neglur ásamt fleiri athöfnum. Aðal athöfninAðalathöfnin er að ganga sjö sinnum í kringum Ka‘bah, sem er helgiskrín innan moksunnarmoskunnar, kissakyssa og snerta svarta steininn, klifur og hlaup á milli fjallanna Safa og Marwah sjö sinnum.

Næsta stig er að fara frá Mekka, til Mina, sem er í nokkuranokkurra kílómetra fjarlægð, þar skal fara til hæðarinnar Arafat, hlusta á predikun og eyða einum eftirmiðdegi.

Loka stigiðLokastigið er að eyða nótt í Muzdalifah, sem er á milli Mina ofog Arafat, og bjóða fórn til guðs.<ref>Islam. (2016). In Encyclopædia Britannica. Retrieved from<nowiki/>http://www.britannica.com/topic/Islam</ref>

Súnnítar eru stærri hópurinn af tveimur fjölmennustu hreyfingunum innan Islam. Þeir viðurkenna fyrstu fjóra kalífana sem réttlátaréttmæta arftaka spámannsins, ólíkt Shi‘tum sem telja réttmætan arftaka vera Alí, tengdason Múhameðs, Ali. Súnnítar hafa lengi talið theokratíska ríkið sem Múhameð reisti vera jarðneskt og telja því að leiðtogar Islam séu því ekki ákveðnir að guðlegri tilskipun heldur af pólitíkinni í múslímska heiminum. Þetta varð til þess að Súnnítar meðtóku leiðbeiningar frá ríkustu fjölskyldunum í Mekka og umburðalyndi fyrir ómerkum eða útlendum kalífum, svo lengi sem þeir réðu með virðingu fyrir trúnni og trúarhefð.

Snemma í sögu Islam myndaðist pólitísk hreyfing sem kallaðist stuðningsmenn Ali eða á arabísku Shi‘at ‘Ali. Þeir studdu Ali, sem vervar tengdasonur Múhameðs, og unnu að því að gera hann að kalífa og seinna meir afkomendur hans. Með tímanum þróaðist hreyfingin yfir í trúarsöfnuð sem fékk nafnið Shi‘ah.

Stuðningsmenn Alis fóru að þrengja kröfurnar varðandi hver gæti verið leiðtogi múslima og hver ekki. Þessi nýi leiðtogi kallaðist Imamímam. Þeir settu afkomendur Alis á hærri stall, og fullyrtu að á hverrihverjum stundutíma væri karlkyns afkomandi Ali tilnefndur af guði til þess að leiða Múslimamúslima og væri óskeikull í málum trúar og löggjafar. ImamÍmamarnir hafðihöfðu yfirmannlegaofurmannlega þekkingu og skilning og þjáning þeirra var guðleg miskunn til fylgjenda hansþeirra. Með tímanum fór Shi‘ta kennsla að fullyrða að Imam væri guðlegur frelsari.

Flestir Shi‘ah múslimar fóru að lokum að styðja eina af tveimur fjölskyldum sem áttu rætur að rekja til Ali. Annar hópurinn studdi ''Isma‘il'' sem var sjöundi Imaminnímaminn og sá seinastisíðasti fráúr þessariþeirri ætt. Þeir eru kallaðir Sjöungar og nutu þeir ekki mikils stuðnings á meðal múslima.

Flestir Shi‘tar viðurkenna annan afkomenda Alis, ''Muhammad al-Mahdi al-Hujjah'' sem var tólfti Imaminnímaminn en hann hvarf árið 878. Þarf af leiðandi eru þessir Shi‘tar kallaðir Tólfungar. Al-Hujjah er einnig þekktur sem falditýndi Imaminnímaminn og trúa fylgjendur hans því að hann muni snúa aftur sem mahdi áður en að loka dómurinn yfir jörðinni hefst.<ref>Shi'ite. (2016). In Encyclopædia Britannica. Retrieved from http://www.britannica.com/topic/Shiite</ref>

==== DruzeDrúsar ====

DruzeHreyfing Drúsa á uppruna sinn í Egyptalandi en flestir fylgjendur þessarar trúarhreyfingar búa nú í Líbanon. Þeir aðskildu sig frá Isma‘ili Shi‘isma á valdatíð sjötta Fatimid kalífsins (996-1021)kalífans, al-Hakim bi-Amr Allah (996-1021). Nokkrir Isma‘ili guðfræðingar lýstu al-Hakim guðdómlegan og fóru að mynda hreyfingu í kringum þá hugsjón. Guðdómleika al-Hakim var lýst sem villutrú af  trúarstofnunum sem fullyrtu afað al-Hakimguðdómurinn hefði veriðvalið valinnal-Hakim aðen guðdóminum enhann væri ekki guðlegur sjálfur. Grunur liggurer fyrir þvíum að al-Hakim hafi sjálfur ýtt undir hugmyndir Druze mannaDrúsanna.

Árið 1017 varpredikuðu fyrstaDrúsar opinberaí predikuninfyrsta frásinn Druze mönnumopinberlega í Kaíró og olli húnþað uppþoti. Einnig var klofningur innan hreyfingarinnar þar sem leiðtogi hennar, Hamzah ibn ‘Ali ibn Ahmad al-Zuzani, var að kljást um völd frávið lærisveinilærisvein sínumsinn, Muhammad al-Darazi. Hamzah vannhafði betur og Al-Darazi var lýsurlýstur villutrúarmaður og hvarf, talið er að al-Hakim hafi skipaðfyrirskipað að hann yrði drepinn.

Eftir að Al-Hakim hvarf 1021 varofsótti hreyfingin ofsótt af eftirmannieftirmaður hans, al-Zahir, hreyfinguna. Hamzah fór í felur og al-Muqtana Baha‘ al-Din tók við sem leiðtogi hreyfingarinnar. Druze mennDrúsar hurfu smátt og smátt frá Egyptalandi og héldu til afskekktra svæða í Sýrlandi og Líbanon, þar sem trúboðar höfðu náð þó nokkru fylgi. Árið 1037 fór al-Muqtana í felur en hélt áfram að skrifa predikanir fram til 1043. En þá hættu Druze mennDrúsar að taka við trúskiptingum.

Í upphafi 21. aldar voruvar fjöldi Drúsa rétt yfir ein milljón fylgismenn Druze og eru flestir þeirra í Líbanon. Þar sjást þeir mest í stjórnmálum undir forystu tveggja fjölskyldna, Jumblatt og Arslan.<ref>Druze. (2016). In Encyclopædia Britannica. Retrieved from<nowiki/>http://www.britannica.com/topic/Druze</ref>