„Karl 10. Frakkakonungur“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
TKSnaevarr (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
TKSnaevarr (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
{{konungur
| titill = [[Konungur Frakklands]]
| ætt = [[Búrbónar|Búrbónaætt]]
| skjaldarmerki = Coat of Arms of the Bourbon Restoration (1815-30).svg
| nafn = Karl 10.
| mynd = Carlos X de Francia (François Gérard).jpg
| myndatexti =
| skírnarnafn = Charles-Philippe de France
| fæðingardagur = [[9. október]] [[1757]]
| fæðingarstaður = [[Versalahöll]], [[Versalir|Versölum]], [[Konungsríkið Frakkland|Frakkland]]i
| dánardagur = {{dauðadagur og aldur|1836|11|6|1757|10|9}}
| dánarstaður = Görz, [[Austurríska keisaradæmið|austurríska keisaradæminu]]
| grafinn = Chapelle royale de Dreux
| ríkisár = [[16. september]] [[1824]] – [[2. ágúst]] [[1830]]
| undirskrift = Charles X signature (1830).png
| faðir = [[Loðvík erfðaprins (sonur Loðvíks 15.)|Loðvík erfðaprins]]
| móðir = [[María Jósefa af Saxlandi]]
| maki = [[María Teresa af Savoju]]
| titill_maka = Drottning
| börn = Louis, Sophie, Charles Ferdinand
}}
'''Karl 10.''' ([[9. október]] [[1757]] – [[6. nóvember]] [[1836]]) var konungur [[Frakkland]]s. Hann tók við völdum árið [[16. september]] [[1824]] en stóð sig ekki vel. Í stað þess að slaka á klónni hafði hann uppi tilburði til að hrifsa öll völd í sínar hendur. [[París]]arbúar gripu til vopna og reistu götuvígi. Eftir þriggja daga götubardaga neyddist konungurinn til að flýja land. Valdatíð hans lauk [[2. ágúst]] [[1830]]. Karl lést 1836 úr [[Kólera|kóleru]].
Karl var síðasti konungurinn af aðalgrein [[Búrbónar|Búrbónaættar]] og síðasti franski einvaldurinn sem ríkti með titlinum „konungur Frakklands“ ([[Loðvík Filippus]] var „konungur Frakka“ og [[Napóleon 3.]] var [[Frakkakeisari]]).
==Æviágrip==
Karl var fimmti sonur [[Loðvík erfðaprins (sonur Loðvíks 15.)|Loðvíks erfðaprins]] og [[María Jósefa af Saxlandi|Maríu Jósefu af Saxlandi]] og yngsti sonarsonur [[Loðvík 15.|Loðvíks 15.]] Frakklandskonungs. Hann var sá þriðji úr bræðrahópnum sem varð konungur Frakklands, á eftir eldri bræðrum sínum, [[Loðvík 16.]] og [[Loðvík 18.]]. Karl var mjög hændur að siðum og gildum gamla [[Konungsríkið Frakkland|franska konungsríkisins]] og hafði ýtt á eftir endurreisn óskoraðs [[einveldi]]s á valdaárum Loðvíks 18. Hann vildi færa Frakkland í sama horf og það hafði verið fyrir daga [[Franska byltingin|frönsku byltingarinnar]] og var sama hvernig fólk brygðist við.
Þegar Karl tók við völdum eftir dauða Loðvíks 18. var hans helsta stefnumál að standa vörð um stjórnarskrána sem bróðir hans hafði samþykkt tíu árum fyrr.<ref>{{Cite book|language=fr|author=[[Jean Sévillia]]|title=Histoire passionnée de la France|page=286|lieu=|éditeur=Perrin|date=2013|pages totales=|online=https://books.google.fr/books?id=1aH8AAAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=jean+s%C3%A9villia+histoire+passionn%C3%A9e+de+la+france&hl=fr&sa=X&ved=0ahUKEwj134yn2ZjUAhUKPhQKHZC0DRAQ6AEIIjAA#v=onepage&q=jean%20s%C3%A9villia%20histoire%20passionn%C3%A9e%20de%20la%20france&f=false}}</ref> Karl var mjög trúrækinn og hlynntur því að ríkinu væri stýrt á kristilegan hátt en þetta leiddi til þess að hann var oft á öndverðum meiði við franska þingið og aðrar borgaralegar ríkisstofnanir Frakklands. Nokkrum sinnum kom til árekstra milli Karls og þingsins, sérstaklega eftir afsögn forsætisráðherrans [[Joseph de Villèle|Villèle]] árið 1827, og Karl ógilti nokkrum sinnum ákvarðanir þingsins með konunglegum tilskipunum. Karl var vinsæll meðal íhaldsmanna á frönsku landsbyggðinni og meðal andstæðinga gamla [[Fyrsta franska lýðveldið|franska lýðveldisins]] (sérstaklega í Vendée-héraði, sem hafði orðið illa fyrir barðinu á lýðveldissinnum í frönsku byltingarstríðunum). Karl var hins vegar mjög óvinsæll meðal Parísarbúa.
Á valdatíð Karls voru sett lög sem greiddu fólki sem hafði flúið frá Frakklandi og glatað eignum sínum á byltingarárunum skaðabætur. Jafnframt fóru Frakkar á þessum tíma að hafa afskipti af [[Grikkland]]i (1827) og [[Alsír]] (1830).
Afturhaldssemi Karls og tilraunir hans til að auka við konunglegt vald sitt leiddi til þess að [[júlíbyltingin]] braust út árið 1830. Þingmenn Parísar buðu frænda konungsfjölskyldunnar, [[Loðvík Filippus]]i, hertoganum af Orléans, að gerast þjóðhöfðingi í stað Karls. Karl sagði af sér svo sonarsonur hans, [[Hinrik af Artois]], gæti gerst konungur. Hann bað Loðvík Filippus að gerast ríkisstjóri fyrir Hinrik þar til Hinrik yrði lögráða en Loðvík Filippus, sem hafði verið settur á valdastól af þinginu, fór ekki eftir fyrirmælum Karls. Þess í stað þáði hann titilinn Frakkakonungur og tók við völdum viku síðar. Karl, börn hans og barnabörn, neyddust til að halda í útlegð.
==Tilvísanir==
<references/>
{{Töflubyrjun}}
{{Erfðatafla
| titill = [[Konungar Frakklands|Konungur Frakklands]]
| frá = [[16. september]] [[1824]]
| til = [[2. ágúst]] [[1830]]
| fyrir = [[Loðvík 18.]]
| eftir = [[Loðvík Filippus]]
}}
{{Töfluendir}}
{{Snið:Einvaldar Frakklands}}
{{stubbur|æviágrip|saga}}
| |||