„Bobby Fischer“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
 
Lína 1:
[[Mynd:Bobby Fischer 1960 in Leipzig.jpg|thumb|Bobby Fischer, 1960]]
'''Robert James Fischer''' (fæddur í [[Chicago]] [[9. mars]] [[1943]] – dáinn í [[Reykjavík]] [[17. janúar]] [[2008]]), best þekktur sem '''Bobby Fischer''', var [[BNA|bandarískur]] [[stórmeistari]] í [[skák]] og fyrrverandi [[Heimsmeistarar í skák|heimsmeistari í skák]] undir merkjum [[FIDE]], sem síðar hlaut [[Ísland|íslenskan]] ríkisborgararétt. Hann gjörsigraði FIDE heimsmeistarann [[Boris Spasskíj]] í [[Einvígi aldarinnar]] í [[Reykjavík]] [[1. september]] [[1972]] og varð þar með fyrsti Bandaríkjamaðurinn til að vera krýndur heimsmeistari í skák. (Hinn bandaríski [[Paul Morphy]] var almennt talinn heimsmeistari í skák um miðbik 19. aldar, en háði þó aldrei opinbert einvígi um titilinn.<ref>Skv. David Lawson, í ''Paul Morphy, The Pride and Sorrow of Chess'', Mckay, 1976. Lawson fullyrðir að Morphy hafi verið fyrsti skákmaðurinn til að fá nafnbótina ''heimsmeistari'' á sinni samtíð. Flestir sagnfræðingar eru þó sammála um að fyrsta opinberlega heimsmeistaraeinvígið hafi átt sér stað árið 1886.</ref> ) Heimsmeistaratitillinn rann honum úr greipum [[3. apríl]] [[1975]], þegar hann neitaði að verja titilinn gegn áskorandanum [[Anatoly Karpov]].
 
Bobby Fisher var þekktur sem einn iðnasti og hæfileikaríkasti [[listi yfir skákmenn|skákmaður]] sögunnar, en einnig fyrir óútreiknanlega [[hegðun]] sína og öfgafullar [[stjórnmál]]askoðanir, litaðar af [[gyðingahatur|gyðingahatri]] og fyrirlitningu á Bandaríkjunum. Þrátt fyrir langa fjarveru frá skákkeppnum var hann enn meðal þekktustu skákmanna veraldar.
 
Fischer virti að vettugi alþjóðlegar refsiaðgerðir gegn [[Sósíalíska sambandslýðveldið Júgóslavía|Júgóslavíu]] þegar hann tefldi skákeinvígi við Spasskíj í [[Sveti Stefan]] árið [[1992]]. Eftir einvígið var hann eftirlýstur í Bandaríkjunum og eigur hans þar gerðar upptækar. Hann fluttist seinna til [[Japan]]s, en var hnepptur í [[fangelsi]] þegar [[vegabréf]] hans rann út. Hann sótti í framhaldi um [[landvistarleyfi]] á [[Ísland]]i með bréfi til [[Davíð Oddsson|Davíðs Oddssonar]], [[utanríkisráðherra]], [[26. nóvember]] [[2004]]. Þann [[15. desember]] [[2004]] var honum veitt landvistarleyfi, en bandarískum [[stjórnvöld]]um mislíkaði ákvörðunin og fóru þess á leit að leyfið yrði afturkallað. Eftir að í ljós kom að dvalarleyfi á Íslandi væri ekki nóg til þess að japönsk stjórnvöld [[framsal|framseldu]] hann til Íslands sendi hann [[alþingi]] bréf í janúar 2005 þar sem hann fór þess á leit að fá íslenskan [[Ríkisborgari|ríkisborgararétt]]. Málið var tekið fyrir af allsherjarnefnd þingsins sem ákvað þann [[17. febrúar]] að mæla ekki með því við þingið að Fischer fengi ríkisborgararétt. Nokkrum dögum síðar samþykktu stjórnvöld þó að gefa út svokallað [[útlendingavegabréf]] handa Fischer. Í ljós kom samkvæmt yfirlýsingum japanskra embættismanna að vegabréfið eitt og sér dygði ekki til þess að leyfa Fischer að fara til Íslands, þá kom beiðnin um ríkisborgararétt aftur upp. Þann [[17. mars]] tók allsherjarnefnd beiðnina fyrir aftur og samþykkti daginn eftir að mæla með því við alþingi að Fischer yrði veittur ríkisborgararéttur. Þann [[21. mars]] samþykkti alþingi það svo án umræðna og með 42 samhljóða atkvæðum (21 þingmaður var fjarverandi) að veita Fischer ríkisborgararétt. Fischer var svo leystur úr haldi [[23. mars]] [[2005]] og flaug til Íslands sama dag.
 
Hann bjó í Reykjavík til æviloka og lést eftir baráttu við alvarleg [[nýra|nýrnaveikindi]]. Fischer dvaldist á [[sjúkrahús]]i í [[Reykjavík]] í október og nóvember [[2007]], en síðan á heimili sínu.<ref> {{vefheimild | url= http://www.mbl.is/mm/frettir/innlent/2008/01/18/bobby_fischer_latinn/ | titill = Bobby Fischer látinn |mánuðurskoðað = 18. janúar | árskoðað= 2008 }} </ref>. Síðustu orð hans, samkvæmt Magnúsi Skúlasyni, sem sat hjá honum þeger hann lést voru: „Ekkert linar þjáningar eins og mannleg snerting.“<ref>[http://www.visir.is/article/20080119/FRETTIR01/80119051 af vef Vísis.is]</ref>