„Róteind“: Munur á milli breytinga

'''Róteind,''' áður kölluð '''prótóna,''' er [[þungeind]] með [[rafhleðsla|rafhleðslu]] upp á eina jákvæða einingu ({{tv|1,602|-19}} [[kúlomb]]) og [[massi|massann]] 939,6 [[Rafeindavolt|MeV]]/[[ljóshraði|c]]² ({{tv|1,6726|-27}} kg, eða um 1836 sinnum massi [[rafeind]]ar). [[Spuni]] hennar er ½ þ.a. hún flokkast sem, [[fermíeind]]. Róteind telst stöðug, þar sem lægra mark [[helmingunartími|helmingunartíma]] hennar er 10³⁵ ár, þ.e. mörgum [[stærðargráða|stærðargráðum]]margfalt meiri en aldur [[alheimurinn|alheims]]. Til eru kenningar um að [[róteindahrörnun|róteind hrörni]].

[[Atómkjarni|Kjarni]] algengustu samsætu [[vetni]]s[[Frumeind|frumeindarinnar]] samanstendurer afúr einni róteind. Kjarnar annarra frumeinda eru samsettir úr róteindum og [[nifteind]]um sem að haldið er saman af [[sterkur kjarnakraftur|sterkasterki kjarnakraftinumkjarnakrafturinn]] heldur saman. Fjöldi róteinda í kjarnanum ákvarðar efnafræðilega eiginleika frumeindarinnar og hvaða [[frumefni]] þaðhún er. Róteind og nifteind kallast [[kjarneind]]ir.

Róteindir eru flokkaðar sem [[þungeind]]ir og eru samsettar úr tveimur ''upp'' [[kvarkur|kvörkum]] og einum ''niður'' kvark, sem aðsterki erkjarnakrafturinn heldur líka haldið saman af sterka kjarnakraftinum, og miðlað af [[límeind|límeindir]]um miðla. Jafngildi róteindar í [[andefni]] er [[andróteind]]in, sem að hefur sömu, en neikvæða, rafhleðslu.

Sökum þess að [[rafsegulkraftur]]inn er mörgum [[stærðargráða|stærðargráðum]]margfalt sterkari en [[þyngdarafl]]ið, verður hleðsla róteindarinnar að vera sú samajöfn og gagnstæð hleðslu [[rafeind]]arinnar. Að öðrum kosti myndi nettófráhrinding, sökum of mikillar jákvæddarjákvæðrar eða neikvæddarneikvæðrar hleðslu, valda sjáanlegri útþenslu á alheiminum og á öllu efni sem aðþyngdarafl haldið erheldur saman með þyngdarafli (plánetur, stjörnur, og svo framvegis).

Í [[efnafræði]] og [[lífefnafræði]] getur hugtakið ''róteind'' átt yfirvið [[vetni]]s[[jón (efnafræði)|jónina]], H⁺. Í þessu samhengi er róteindargjafinn [[sýra]] og viðtakandinn [[basi]].

Róteindin[[Ernest varRutherford]] uppgötvaði uppgötvuðróteindina árið [[1918]] af [[Ernest Rutherford]]. Hann tók eftir því að þegar [[alfaeind]]um var skotið í [[nitur]]gas, aðsýndu [[sindur]]skynjararnir sýndu merki um viðurvist vetniskjarna. Rutherford reiknaði út að eini staðurinn sem að vetnið hafihefði getað komið frá væri nitrið og aðaf þeim sökum hlyti nitur að geyma vetniskjarna. Hann stakk því upp á að vetniskjarninn, sem var vitað var að hefði atómtöluna 1, væri öreind. Þessa öreind kallaði hann róteind.

Róteindir geta verið til í mismunandi spunaástandi. Þessi eiginleiki er notaður í [[kjarnsegulherma|kjarnsegulhermunar]][[rófgreining]]u. Í KSH -rófgreiningu er efni sett í segulsvið til að mæla skermumskermun róteindanna í kjarna þessa efnis. Þessi skermun kemur til vegna áhrifa frá rafeindunum í kringum kjarnann. Vísindamenn geta þá notað þessar upplýsingar til að fágreina sameindabyggingu sameindarinnar sem verið er að rannsaka. Oft er reyndar talað um KSH -rófgreiningu sem NMR -greiningu þar sem það er skammstöfun á ensku orðunum ''Nuclear Magnetic Resonance''.