„Frans Jósef 1. Austurríkiskeisari“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
TKSnaevarr (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
TKSnaevarr (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 2:
'''Frans Jósef 1.''' (18. ágúst 1830 – 21. nóvember 1916) var keisari [[Austurríki|Austurríkis]] og konungur [[Ungverjaland|Ungverjalands]], [[Bæheimur|Bæheims]] og ýmissa annarra ríkja frá 2. desember 1848 til dauðadags þann 21. nóvember 1916.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/216776/Francis-Joseph Francis Joseph], í ''Encyclopædia Britannica''. sótt 18. júlí 2017</ref> Frá 1. maí 1850 til 24. ágúst 1866 var hann einnig forseti [[Þýska ríkjasambandið|þýska ríkjasambandsins]]. Hann ríkti lengst allra keisara Austurríkis og konunga Ungverjalands og þriðja lengst allra evrópskra einvalda, á eftir [[Loðvík 14.]] Frakklandskonungi og [[Jóhann 2. af Liechtenstein|Jóhanni 2.]], fursta [[Liechtenstein]].<ref>Anatol Murad, ''Franz Joseph I of Austria and his Empire'', Twayne Publishers, 1968</ref>
[[Ferdinand 1. Austurríkiskeisari|Ferdinand keisari]] lét af völdum í desember 1848 til að binda enda á uppreisnir í Ungverjalandi og eftirlét krúnuna frænda sínum, Frans Jósef. Frans Jósef var íhaldssamur og stóð gegn takmörkun einveldisins í ríkum sínum. [[Austurríska keisaradæmið]] neyddist til þess að láta af áhrifum sínum í [[Toskana|Toskanahéraði]] og tilkalli sínu til [[Langbarðaland|Langbarðalands]] og [[Feneyjar|Feneyja]] eftir [[Sameining Ítalíu|annað og þriðja ítalska sjálfstæðisstríðið]] á árunum 1859 og 1866. Frans Jósef lét engin landssvæði af hendi eftir að Austurríki lét í lægri hlut fyrir [[Prússland|Prússum]] í [[Stríð Prússa og Austurríkismanna|stríði]] árið 1866, en útkoma þess stríðs útkljáði það að Prússar frekar en Austurríkismenn yrðu þungavigtin innan nýja þýska ríkisins sem var að myndast og útilokaði því að [[Þýskaland]] yrði sameinað undir stjórn [[Habsborgarar|Habsborgara]].<ref>Murad 1968, bls. 151.</ref>
Alla sína valdatíð þurfti Frans Jósef að kljást við [[Þjóðernishyggja|þjóðernishyggju]]. Hann miðlaði málum í Ausgleich árið 1867 og veitti Ungverjalandi aukna sjálfsstjórn innan veldisins og breytti austurríska keisaraveldinu í [[Austurríki-Ungverjaland|austurrísk-ungverska keisaraveldið]], þar sem hann var einvaldur tveggja konungsríkja. Frans Jósef réð ríkjum sínum friðsamlega næstu 45 árin, en hann mátti þó þola ýmsa persónulega harmleiki: Bróðir hans, [[Maximilian 1. Mexíkókeisari|Maximilian]] var tekinn af lífi í [[Mexíkó]] árið 1867, sonur hans og erfingi, [[Rúdolf, krónprins Austurríkis|Rúdolf]], framdi sjálfsmorð árið 1880 og eiginkona hans, [[Elísabet Austurríkiskeisaraynja|Elísabet]] keisaraynja var myrt árið 1898.<ref>[http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=2266519 Gamall þjóðhöfðingi], ''Frækorn'', bls. 119, 9. september 1910.</ref>
| |||