„Bláháfur“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Svarði2 (spjall | framlög)
m heimildir
Ekkert breytingarágrip
Lína 29:
* ''Prionace mackiei'' Phillipps, 1935
}}
'''Bláháfur''' ([[fræðiheiti]]: ''Prionace glauca'') er stór uppsjávarfiskur af ætt [[Mannætuháfar|mannætuháfa]]. Hann getur þó leitað niður á allt að 350 metra dýpi til dæmis í fæðuleit.

Vaxtarlag hans er skýr aðlögun að ránlífi í uppsjónum, hann er grannvaxinn með langa og oddmjóa eyrugga, stóreygður og trýnið oddmjótt. BláháfurHann syndir mjög hægt og rólega en eykur hraða sinn þegar hann er meðalörvaður af tilfinningum utanaðkomandi þátta, eins og af nærveru dýra sem hann getur fóðrað sig á. Ef það gerist verður hann hins vegar að einum af hraðskreiðustu fiskafiskum heims og hafa vísindamenn metið sundhraða hans á stuttum sprettum allt að 35 km á klukkustund. Sumir halda því reyndar fram að bláháfurinn geti náð mun meiri hraða eða rúmlega 90 km/klst. á mjög stuttum kafla. Slíkt hefur ekki verið sannað og er það dregið mjög í efa þar sem mótstaða vatnsmassansvatnsins er það mikil að til að ná þessum hraða þyrfti óhemju mikla orku. ( [[Vísindavefurinn]], 2009)
 
== Veiði og veiðisvæði ==
Bláháfurinn dreifir sér á fjölbreytni af svæðum um allan heim. Hann dvelur helst í heitari hafsvæðum á að minnsta kosti 150 metra dýpt, allt að 350 metra dýpt. Þessi hafsvæði eru yfirleitt á breiddargráðunum 20° og 50° norður,<ref name="fishbase">{{FishBase species|id=898||genus=Prionace|species=glauca|year=2006|month=9}}</ref> en á þessum breiddargráðum er hitastigið á vötnunum í kringum 7°-16°C heit. Hann hefur sést í sjó þar sem hitastigið er frá 7° til 25°C heitt.<ref name=Compagno2004>{{cite book |author=Compagno, L. |author2=M. Dando |author3=S. Fowler |last-author-amp=yes |year=2004 |title=Sharks of the World |pages=316–317 |publisher=HarperCollins | isbn=0-00-713610-2}}</ref> Bláháfurinn heldur sér helst nálægt ströndum nema hjá [[Suðurskautslandið|Suðurskautslandinu]], honum finnst gaman að halda sér við ströndina þar sem kafarar og bátar sjá til hans. (Fishbase, e.d.)
 
== Líffræði ==
Bláháfurinn getur orðið allt að 3,8 til 4 metra langur og 240 kg þungur. Hann verður kynþroska þegar hann er 4-5 ára gamall og orðinn 250 cm langur. Hann vex óvenju hratt, mun hraðar er aðrir stórar hákarlar fyrstu fjögur árin. Elsti bláháfurinn sem veiðst hefur var rúmlega 20 ára gamall<ref>[http://www.fishaq.gov.nl.ca/research_development/fdp/sharks.pdf Sharks, Emerging Species Profile Sheets, published by the Department of Fisheries and Aquaculture, Government of Newfoundland and Labrador; undated] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20131007032759/http://www.fishaq.gov.nl.ca/research_development/fdp/sharks.pdf |date=October 7, 2013 }}</ref> samkvæmt talningum á “árhringjum”árhringjum í hryggjarliðum. enEn slíkir hringir myndast líkt og í trjám við samfelldan en breytilegan vöxt yfir heilt ár. (Vísindavefurinn, 2009)
 
Bláháfurinn er rándýr sem étur um 24 tegundir af hryggleysingjum og 16 tegundir af fiski. Þar má nefna t.d.sem dæmi [[Kolkrabbar|kolkrabba]], [[Smokkfiskur|smokkfisk]], [[Makríll|makríl]], [[Túnfiskur|túnfisk]], [[Humrar|humar]], [[Krabbar|krabba]], [[smáhákarla]] og oft á tíðum [[Sjófuglar|sjófugla]]. Þeir leitast yfirleitt í smærri [[Fiskur|fiska]], en ef þeir finna stór [[spendýr]] verður það hluti af matnum þeirra og erum við mennirnir ekkert undanskildir. Bláháfurinn umkringir bráð sína áður en hann ræðst á hana Þegar á þarf að halda, þá slæst hann í hóp með [[Hákarl|hákörlum]] af sömu tegund til þess að ráðast á stærra bráð. Sundhraði og tennur háfsins hjálpa honum og gera honum kleift að rífa húð og hold af bráðinni og jafnvel af flóknustu dýrum. (Sharks-World, 2017)
 
Bláháfurinn umkringir bráð sína áður en hann ræðst á hana. Þegar á þarf að halda slæst hann í hóp með öðrum bláháfum til þess að ráðast á stærra bráð. Sundhraði og tennur háfsins hjálpa honum og gera honum kleift að rífa húð og hold af bráðinni og jafnvel af flóknustu dýrum. Vitað er til að háhyrningar veiði bláháf.<ref name=orcashark>{{cite journal|last1=Fertl|first1=D.|last2=Acevedo-Gutierrez|first2=A.|last3=Darby|first3=F. L.|year=1996|title=A report of killer whales (''Orcinus orca'') feeding on a carcharhinid shark in Costa Rica|journal=Marine Mammal Science|volume=12|issue=4|pages=606–611|doi=10.1111/j.1748-7692.1996.tb00075.x|url=http://biol.wwu.edu/mbel/media/pdfs/MarMamSci1996_12.pdf}}</ref>
Hann syndir mjög hægt og rólega en eykur hraða sinn þegar hann er örvaður af tilfinningum utanaðkomandi þátta, eins og af nærveru dýra sem hann getur fóðrað sig á. Ef það gerist verður hann hins vegar að einum af hröðustu fiskum heims. (Sharks World, 2017)
 
== Matur ==
Bláháfur er markaðssettur ferskur, saltaður, þurrkaður og frystur. Kjötið er notað til neyslu og til að mynda víða í Asíu er bláháfurinn eftirsóknarverður fiskur, uggarnir eru notaðir í hákarlauggasúpu, lifrin í olíu en kjötsins er einnig neytt og það unnið með ýmsum hætti svo sem þurrkað, saltað, reykt eða steikt. Þrátt fyrir þessa miklu veiði er heimsstofn bláháfsins ekki talinn í hættu, þó sjáanleg fækkun hafi orðið á staðbundnum stofnum. (Vísindavefurinn, 2009)
 
== Tilvísanir ==
{{reflist}}
 
[[Flokkur:Mannætuháfar]]