„Kvika“: Munur á milli breytinga

'''Kvika''' eða '''bergkvika''' (“''magma''” á ensku) verður til við bráðnun bergs í [[Möttull|möttli]] ([[basalt]]) og [[Jarðskorpa|skorpu]] ([[ríólít]]) jarðar. Hún inniheldur blöndunblöndu af gösum, kristöllum og meira ogeða minna bráðnumbráðnu bergi.<ref>http://volcanoes.usgs.gov/images/pglossary/magma.php Magma. VHP Photo glossary: Magma and magma reservoir. USGS. Skoðað: 17.11.2015</ref>

Efnasamsetning hennar er mjög mismunandi og fer eftir myndunarstað. Algengustu tegundir innihalda 45-75% SiO2 og myndast við 1200700-701200 °C á 1003-3ja100 km dýpi í jörðinni. <ref name="visinda">Sigurður Steinþórsson. ''„Hvað er hraun og hvað er kvika?“'' Vísindavefurinn, 11. september 2013. Sótt 17. nóvember 2015. http://visindavefur.is/svar.php?id=63785.</ref>

Undir yfirborði jarðar vex hitastigið hratt með auknu dýpi. Hann hækkar áÁ kyrrlátum meginlandssvæðum hækkar það um 2-4°C/100m100 m. Á Íslandi, sem er nær [[Möttulstrókur|möttulstróknum]] hækkar hitastigið hraðar, 5-10°C/100 m útanutan rekbeltisins og 10-100°C/100m100 m á eldvirkum svæðum. Til að komast í 1.0001000 – 1.5001500 °C – sem er hitastigiðhitastig basalt-kvikunnarbasaltkviku - , væri eiginlega nauðsynlegt að fara mjög djúpt niður. En samt er það oft ekki svo - sérstaklega ekki undir eldstöðvum -, þar getur kvikan leynst þar á baraaðeins nokkrafárra kílómetra dýpi.<ref name="Ari Trausti">Ari Trausti Guðmundsson, Ragnar Th. Sigurðsson: ''Íslenskur jarðfræðilykill.'' Reykjavík, Mál og Menning, 2004</ref>

Yfirleitt liggur [[bræðslumark]] þekktra bergtengundabergtegunda á bilinu 800-1200°C. Þar sem [[þrýstingur]]inn hækkar bræðslumarkiðbræðslumark efna, verður hitastigið á nokkurra kílómetra dýpi (= undir tölumverðumtöluverðum þrýstingi) að vera mikiðmiklu hærra til þess að kvika, bráðið berg, nái að myndast. En [[jarðskorpa]]n og efri [[möttull]], efstu hlutar jarðkúlunnar, eru að mestu úr föstu efni. Til þess að bræða efnið þarf háan og hækkandi hita á tilteknum stað eða færslu á heitu efni upp á við, móti lækkandi þrýstingi.<ref name="Ari Trausti"/>

Í misheitum mötlimöttli rís efni sums staðar en sekkur annars staðar. Þrátt fyrir að mishitahreyfingarnar séu afar hægar, næga þær þó til að láta bergið berast upp í svæði þar sem það byrjar að bráðna.<ref name="Ari Trausti"/>

Hins vegar hafa [[steindir]] [[möttulberg]]s (eða [[skorpuberg]]s) mismunandi bræðslumark. Þar getur ákveðið hitagstighitastig við tiltekinn þrýsting valdið bráðnun sumra steinda eða efnasamblandaefnasambanda en ekki annarra. BergtegundSú bergtegund sem hefur lágtlægst bræðslumark og verður fyrst kvika er [[basalt]].<ref name="Ari Trausti"/>

Margar kvikutegundir eru til og þær gefa af sér ólíkar [[Gosberg|gos-]] eða [[Djúpberg|djúpbergstegundir]]. T.d. er talað um að kvika sé [[Basísk kvika|basísk]], [[Ísur kvika|ísurísúr]] eða [[Súr kvika|súr kvika]] eftir innihaldinnihaldi hennar af mismunandummismunandi efnum,<ref name="Ari Trausti"/> sérstaklega [[SiO2]].<ref>Þorleifur Einarsson: ''Geology of Iceland. Rocks and landscape.'' Reykjavík, Mál og Menning, 1994, 34</ref>

==Munurinn á milla kviku og hraunshrauni==

Þegar kvikan er að nálgast yfirborð jarðarinnar, fer hún strax að losnalosa sig meðvið gösumgös (stundum þegar í hólfinnikvikuhólfinu), svo að samsetning [[hraun]]s er dálitið öðruvísi en samsetning kvikunnar í yðrumiðrum jarðarinnarjarðar. <ref name="visinda"/>