„Grænland“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 38:
Margir Grænlendingar eru af blönduðum uppruna [[inuíti|inuíta]] og hæ og tala [[Grænlenska|grænlensku]] (Kalaallisut) sem móðurmál. Um 50 þúsund manns tala grænlensku en það eru fleiri en mælendur allra annarra [[Eskimó-aleutísk tungumál|eskimó-aleutískra]] mála samanlagt. Um 20% íbúa Grænlands eru af [[Danmörk|dönskum]] uppruna og hafa [[Danska|dönsku]] að móðurmáli. Bæði þessi mál eru opinberar tungur, hin formlega gerð grænlensku sem er kennd í skólum og notuð sem ritmál er aðallega mótuð úr vestur-grænlenskum mállýskum.
 
Grænland var ein af [[Noregur|norsku]] [[Krúnunýlenda|krúnunýlendunum]] allt fram til [[1814]] þegar það varð formlega [[Danmörk|dönsk]] nýlenda, þó svo að Noregur og Danmörk hafi verið sameiginlegt konungdæmi um aldir, allt frá [[1536]]. Þann [[5. júní]] [[1953]] varð Grænland hluti af Danmörku sem danskt [[fylki|amt]]. Eftir þjóðaratkvæðagreiðslu [[1978]] fékk Grænland [[heimastjórn]] sem tók gildi [[1. maí]] [[1979]]. [[Þjóðhöfðingi]] Grænlands er [[Margrét II]] Danadrottning. Þann [[25. nóvember]] 2008 fór fram þjóðaratkvæðagreiðsla á Grænlandi um aukna sjálfstjórn landsins. 76% voru fylgjandi því<ref>[http://dk.nanoq.gl/Emner/Landsstyre/Departementer/Landsstyreformandens%20Departement/Selvstyrekontor/Folkeafstemning.aspx Folkeafstemningen om Selvstyre] Nanoq, vefur heimastjórnarinar</ref>. Þann 21. júní 2009 lýstu Grænlendingar yfir fullum sjálfsákvörðunarrétti í málum er tengjast réttarfari, stefnumótun og náttúruauðlindum. Þá voru Grænlendingar viðurkenndir sem sérstök þjóð samkvæmt alþjóðalögum. Danska ríkið heldur enn eftir stjórn utanríkis- og varnarmála.
 
== píkusafi ==
:''Sjá líka: [[Listi yfir þéttbýlissvæði á Grænlandi]]''
[[Mynd:Greenland ice stream.jpg|thumbnail|vinstri|200px|Skriðjökull á Grænlandi]]