„Prússland“: Munur á milli breytinga

Prússland hefur hinsmargar vegar ólíkarmismunandi (og oft andstæðar) merkingar:

Nafn sitt dregur Prússland af Borussi eða Prussi, baltneskri þjóð sem ervar skyld [[Litháen|Litháum]]. Prússalén var lén [[Pólska konungdæmið|pólska konungsdæmisins]] fram til [[1660]] og [[Konungs-Prússland]] var hluti af [[Pólland]]i fram til [[1772]]. Með vaxandi þýskri [[Þjóðernishyggja|þjóðernishyggju]] á síðari hluta [[18. öld|18.]] og fyrri hluta [[19. öld|19. aldar]] fóru flestir [[Þýska|þýskumælandi]] Prússar að líta á sig sem hluta af þýsku þjóðinni, oft með áherslu á það sem kallað var „prússnesk gildi“: frábært skipulag, fórnarlund og [[réttarríki]].

[[1618]] sameinaðistsameinuðust markgreifadæmið [[Brandenborg]] og hertogadæmið Prússland í orði, en það var ekki fyrr en [[1657]] sem FriðrikFriðriki Vilhjálmi (kallaður hinn mikli kjörfursti) tókst að gera hertogadæmið Prússland að sjálfstæðu héraði. Þannig markaði hann veginnleiðina að endanlegrivaranlegri sameiningu Brandenborgar og Prússlands.

Það gerðist [[1701]] er kjörfurstinn Friðrik III sameinaði löndin í eitt konungsríki. Frá þessum tíma kallast það konungsríki Prússland. Kjörfurstinn Friðrik III varð þá að FriðrikFriðriki I., konungi Prússlands. En það var ekki fyrr en í tíð Friðriks Vilhjálms I. að Prússland varð að stórveldi. Hann hættilagði ölluaf allt gjálífi sem faðir hans hafði stofnað til og var sparsamur mjög. Ennfremur myndaðidró hann saman mikinn her og var það hann öðrum fremur sem hóf Prússland upp sem herveldi. Friðrik Vilhjálmur tók þátt í [[Norðurlandaófriðurinn mikli|Norðurlandaófriðnum mikla]] og vann lönd af [[Svíþjóð|Svíum]] við suðurströnd Eystrasalts (Pommern). Sonur hans, Friðrik II., var eflaust einn mesti konungur síns tíma. Hann tók þátt í [[7 ára stríðið|7 ára stríðinu]] og, hertók [[Slésía|Slésíu]] og átti þátt í [[Skipting Póllands|skiptingu Póllands]]. Fyrir hertökuna á Slésíu fékk hann viðurnefnið hinn mikli. [[1806]] tók Friðrik Vilhjálmur III. þátt í orrustunum við Jena og við Auerstedt gegn [[Napoleon Bonaparte|NapoleonNapóleon]] og tapaði þeim orrustum. Í kjölfarið hertók NapoleonNapóleon [[Berlín]] til skamms tíma. [[1862]] réðiréð Vilhjálmur I. [[Bismarck|Otto von Bismarck]] sem kanslara ríkisins. Eftir þrjú snörp stríð við [[Frakkland|Frakka]], [[Danmörk|Dani]] og [[Austurríki]] varð Prússland að keisararíki [[1871]].

Árið 1871 varð voru mörg þýsk ríki sameinuð í eitt keisararíki. Vilhjálmur I., konungur Prússlands, var krýndur til keisara í [[Versalir|Versölum]] í Frakklandi [[18. janúar]] það ár. Vilhjálmur var eftir það væðibæði keisari Þýskalands og konungur Prússlands. Keisararíkið varaðivarð þó stuttskammlíft, stóð aðeins í 47 ár, og voru keisararnir aðeins þrír. Árið [[1888]] var kallað ''þrí-keisara-árið'' (''Drei-Kaiser-Jahr''), er allir þrír keisararnir tóku við hver á eftir öðrum. [[1890]] var Bismarck kanslari rekinn og Vilhjálmur II. keisari stjórnaði ríkinu sjálfur. Hann neyddist til að segja af sér keisaradómi 1918 og fór í útlegð til [[Holland]]s.

Eftir tapósigur Þjóðverja í [[Heimstyrjöldin fyrri|heimstyrjöldinni fyrri]] 1918 var [[Weimar-lýðveldið]] stofnað. Höfuðborg þess ríkis var BerlinBerlín. Prússlandi var þá breytt í fríríki, sem var nokkurs konar lýðveldi innan lýðveldisins, svipað og nokkur önnur héruð í Þýskalandi. Fríríkið[[Nasismi|Nasistar]] varlögðu þó fríríkið í raun afnumiðniður af [[Nasismi|nasistum]]árið [[1934]], en síðan formlegagerðu afbandamenn það formlega bandamönnumárið [[1947]]. Síðan þá hefur notkun hugtaksins Prússland miðast við sögulega, landfræðilega og menningarlega merkingu þess.