„Gotneska“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
BirgerJN (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
BirgerJN (spjall | framlög)
Frekari fróðleikur
Lína 14:
}}
 
'''Gotneska''' er útdautt [[germönsk tungumál|germanskt tungumál]] sem [[Gotar]]nir töluðu. Tungumálið er aðallega þekkt frá afriti [[Biblían|Biblíunnar]] sem skrifað var á [[6. öld]], en textinn sjálfur er frá [[4. öld]]. Ritmál Gota var sett saman af [[Wulfila]], sem þýddi Biblíuna á það, og byggist það á því gríska fyrst og fremst en einnig [[latneska stafrófið|latínuletri]] og [[rúnir|rúnaletri]].<ref>[[Fausto Cercignani]], ''The Elaboration of the Gothic Alphabet and Orthography'', in "Indogermanische Forschungen", 93, 1988, pp. 168–185.</ref> Gotneska skildi engu lifandi tungumáli eftir sér en hún var á niðurleið frá miðri 6. öld vegna ósigurs Gota í stríðum við [[Frankar|Frankana]], brottfarar Gota frá [[Ítalía|Ítalíu]] og landfræðilegrar einangrunar (á [[Spánn|Spáni]] var gotneska kirkjumál [[Vesturgotar|Vesturgota]] en hún dó út þar þegar þeir skiptu í [[Rómversk-kaþólska kirkjan|kaþólsku]] árið 589).
 
Gotneska er sérstaklega áhugaverð frá sjónarmiði germanskrar [[samanburðarmálfræði]] þar sem gotnesku Biblíutextarnir eru þremur til fjórum öldum eldri en ritaðir textar annara forngermanskra mála, að fáeinum rúnaristum á [[frumnorræna|frumnorrænu]] undanskildum. Hún hefur því ýmis fornleg einkenni sem höfðu nær eða alveg horfið úr öðrum germönskum málum þegar þau voru fyrst færð í letur. Má þar nefna ósamsetta [[þolmynd]], [[Tvítala|tvítölu]] og svonefndar [[tvöföldun]]arsagnir.
 
Lýsingarorð hafa bæði [[veik beyging|veika]] og [[sterk beyging|sterka beygingu]] og laga sig í kyni, tölu og falli eftir þeim nafnorðum sem þau fylgja. Í stað [[ákveðinn greinir|ákveðins greinis]] koma [[ábendingarfornafn|ábendingarfornöfnin]] ''sa'', ''so'' og ''þata'' (sbr. [[íslenska|íslensku]] ''sá'', ''sú'' og ''þetta'').
 
== Frekari fróðleikur ==
* W. Braune and E. Ebbinghaus, ''Gotische Grammatik'', 17th edition 1966, Tübingen.
* [[Fausto Cercignani]], ''The Development of the Gothic Short/Lax Subsystem'', in "Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung", 93/2, 1979, pp. 272–278.
* [[Fausto Cercignani]], ''The Reduplicating Syllable and Internal Open Juncture in Gothic'', in "Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung", 93/1, 1979, pp. 126–132.
* [[Fausto Cercignani]], ''The Enfants Terribles of Gothic "Breaking": hiri, aiþþau, etc.'', in "The Journal of Indo-European Studies", 12/3–4, 1984, pp. 315–344.
* [[Fausto Cercignani]], ''The Development of the Gothic Vocalic System'', in ''Germanic Dialects: Linguistic and Philological Investigations'', edited by Bela Brogyanyi and Thomas Krömmelbein, Amsterdam and Philadelphia, Benjamins, 1986, pp. 121–151.
* N. Everett, "Literacy from Late Antiquity to the early Middle Ages, c. 300–800 AD", ''The Cambridge Handbook of Literacy'', ed. D. Olson and N. Torrance (Cambridge, 2009), pp. 362–385.
* W. Krause, ''Handbuch des Gotischen'', 3rd edition, 1968, Munich.
* Thomas O. Lambdin, "An Introduction to the Gothic Language", Wipf and Stock Publishers, 2006, Eugene, Oregon.
* F. Mossé, ''Manuel de la langue gotique'', Aubier Éditions Montaigne, 1942.
* [[Eduard Prokosch]], ''A Comparative Germanic Grammar'', 1939, The Linguistic Society of America for Yale University.
* Irmengard Rauch, ''Gothic Language: Grammar, Genetic Provenance and Typology, Readings'', Peter Lang Publishing Inc; 2nd Revised edition, 2011.
* C. Rowe, "The problematic Holtzmann’s Law in Germanic", Indogermanische Forschungen Bd. 108, 2003. 258–266.
* [[Wilhelm Streitberg]], ''Die gotische Bibel '', 4th edition, 1965, Heidelberg.
* [[Joseph Wright]], ''Grammar of the Gothic language'', 2nd edition, Clarendon Press, Oxford, 1966.
 
{{stubbur|tungumál}}