„Tékkland“: Munur á milli breytinga

'''Tékkland''' (áður '''Tékkía'''<ref>[http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=990456&issId=54398&lang=4 Alþýðublaðið, 01.06.1939]</ref>,<ref>[http://timarit.is/view_page_init.jsp?issId=54663&lang=4 Alþýðublaðið, 17.08.1939]</ref>,<ref>[http://timarit.is/view_page_init.jsp?issId=62229 Alþýðublaðið, 19.03.1940]</ref>,<ref>[http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=1766389 Morgunblaðið, 14.06.1992]</ref>, [[tékkneska]]: ''Česko''; opinberlega '''Lýðveldið Tékkland''', [[tékkneska]]: ''Česká republika'') er landlukt ríki í [[Mið-Evrópa|Mið-Evrópu]] og vestasta land gömlu [[Austantjaldslöndin|austantjaldsríkjanna]]. Landið var stofnað [[1. janúar]] [[1993]] þegar [[Tékkóslóvakía|Tékkóslóvakíu]] skiptistvar skipt upp í tvo hluta, Tékkland og [[Slóvakía|Slóvakíu]]. Höfuðborgin er [[Prag]] og er hún jafnframt stærsta borg landsins.

Tékkland er nánast miðsvæðis í Mið-Evrópu og á sér að miklu leyti náttúruleg landamæri í formi fjallgarða. Í vestri er [[Þýskaland]], en [[Eirfjöllin]] (Krušné hory) ([[þýska]]: Erzgebirge) og [[Bæheimsskógur]] (Šumava) skilja þar á milli. Í norðri er [[Pólland]] en þar mynda [[Súdetafjöll]]in (Sudety) og [[Risafjöll]]in (Krkonoše) náttúruleg landamæri. Í austri er Slóvakía en landamærin gangaliggja eftirum [[Karpatafjöll]]um. Í suðri er svo [[Austurríki]]. Tékklandi er gjarnan skipt í þrjá meginhluta: [[Bæheimur|Bæheim]] í vestri, [[Mæri]] í austri og syðstisyðsta hluti [[Slésía|Slésíu]] í norðaustri. Í höfninni í [[Hamborg]] er stór hafnarbakki, 30 þúsund m² að stærð, sem tilheyrir Tékklandi. Bakkinn kallast Moldarhaugurinn (Vltavský přístav). Hann var hluti af [[Versalasamningurinn|Versalasamningnum]] sem kvað á um að Tékkland skyldi eiga aðgang að hafnaraðstöðu í Hamborg, þaðan sem hægt er að sigla niður [[Saxelfur|Saxelfi]] alla leið til Bæheims. Samningurinn gildir í 99 ár og rennur út árið [[2028]].

Tékkar nota orðið Česko fyrirum landiðland sitt. Hugtakið kemurkom fyrst fram [[1777]] en var aldrei eða sárasjaldan notað fyrir [[1993]]. Meðan Tékkóslóvakía var til hét landið allt Československo. Þegar TékkóslóvakíaTékkóslóvakíu var skiptistskipt í tvö ríki 1993 varð heitið Česko ofan á en það merkir Tékkar eða tékkneska þjóðin. Tékkneska heitið fyrir Bæheim er Čechy en oftast er það notað fyrir landið allt (líka Mæri og Slésíu). Þjóðsagan segir að forfaðirinn Čech hafi verið stofnandi tékknesku þjóðarinnar. Önnur tungumál, svo sem [[enska]] og þýska, hafa tekið síðara orðið að láni og myndað heitið Czech (enska) og Tschech (þýska) síðan Tékkóslóvakía var mynduð [[1918]]. Það hafa [[Ísland|Íslendingar]] einnig gert. Þó eru íbúar MæriMæris og Slésíu ekki á eittallir sáttir við síðara heitið, enda útilokar það á vissan hátt íbúa þess en setur íbúa Bæheims ofar hinum. Tékkar sjálfir nota ekki neitt stuttheiti á landi sínu. Alþjóðlega heitir landið Česká republika. Þó er til stuttformstyttri útgáfa í flestum öðrum málum. Í íslensku er heitið Tékkland gjarnan notað í staðinn fyrir Tékkneska lýðveldið.

Frá og með [[1526]] urðu Bæheimur og Mæri eign Habsborgara er [[Ferdinand I (HRR)|Ferdinand I]]. af Habsborg varð konungur landsins. Þar með urðu Bæheimur og Mæri tengdundir Austurríkivæng Austurríkis allt til loka heimsstyrjaldarinnar fyrri 1918. Habsborgarinn [[Rúdolf 2.|Rúdolf II]]., keisari hins heilaga rómverska ríkis, flutti aðsetur sitt frá [[Vín]] til Prag [[1583]]. Prag varð því næstu áratugi miðstöð stjórnmála, lista og vísinda í ríkinu. Rúdolf var opinn fyrir nýjum hugmyndum og veitti Bæheimi formlegt [[trúfrelsi]]. Hann var jafnframt ötull áhugamaður um listir og vísindi, og bauð ýmsum þekktum mönnum á þeim sviðum til Prag. Má þar nefna [[Tycho Brahe]] og [[Jóhannes Kepler]]. [[1612]] lést Rúdolf. Þá varð [[Matthías keisari|Mattías]] konungur Bæheims og hins heilaga rómverska ríkis. Hann hóf þegar að þrengja að mótmælendum í Bæheimi og endurvekja kaþólsku kirkjuna. Þetta gekk svo langt að [[1618]] ruddust mótmælendur inn í kastalann í Prag (Hradčany) og fleygðu fulltrúum keisarans út um gluggann. Atburður þessi markar upphafið á [[30 ára stríðið|30 ára stríðinu]]. Ári síðar lést Mattías keisari og kusu gildin í Prag, sem voru mótmælendatrúar, Friðrik frá Pfalz sem nýjan konung Bæheims. Samtímis varð [[Ferdinand 2. keisari|Ferdinand II.]] af Habsborg keisari þýskahins ríkisins.heilaga Umrómverska ríkis. voriðVorið [[1620]] var fyrsta orrusta stríðsins háð í Bæheimi er keisaraher Ferdinands gjörsigraði Friðrik konung við Hvítafjall. Friðrik flúði úr landi og var kallaður Vetrarkonungurinn. Hann var síðasti konungur Bæheims. Mótmælendur í Prag voru eltirofsóttir. Sumir voru fangelsaðir, aðrir líflátnir. Ennog enn aðrir flúðu land. Í kjölfarið kom Ferdinand keisari kaþólsku kirkjunni á með valdi. Konungdæmið í Bæheimi var lagt niður og sjálfstæði landsins að hluta afnumið. Bæheimi og Mæri varðvar þaðan í frá stjórnað frá Vín, allt til 1918. Þýsk tunga ruddi sér til rúms, að minnsta kosti í opinberu lífi, en tékkneska hörfaði.

Á 19. öld myndaðist ný þjóðarvakning meðal Tékka, endaen hafðiþá landiðhöfðu verið stjórnað af HabsborgarkeisurumHabsborgarkeisarar í Vín stjórnað landinu í tvær aldir. Í [[júní]] [[1848]] var haldin Slavaráðstefnan mikla haldin í Prag. Tékkar heimtuðu að tékkneskt mál yrði viðurkennt á ný en það var þá orðið að minnihlutamáli. Auk þess kröfðust þeir aukinaukinna stjórnmálalegstjórnmálalegra réttindiréttinda. Ráðstefnunni var vart lokið þegar borgarauppreisn hófst í Prag og stóð hún í fimm daga (12.-17. júní). Mótmælendur heimtuðu sjálfstæði og gengu berserksgang út um allt. Götubardagar stóðu yfir í nokkra daga. Austurrískir varðliðar urðu að setja upp fallbyssur og umkringja borgina til að ráða niðurlögum mótmælanna. Í [[Iðnbyltingin|iðnbyltingunniiðnbyltingu]] semnæstu fylgdiáratuga varð Bæheimur að helsta iðnaðarhéraði fyrir keisaradæmiðkeisaradæmisins í Vín. En þjóðin naut ekki þess frelsis sem aðrar þjóðir innan Austurríska keisaradæmisins nutu. Til að mynda var bannað að gefa út dagblöð á tékknesku. Allt lesefni var á þýsku. Það var ekki fyrr en [[1897]] að stjórnin í Vín leyfði borgum og sveitarfélögum að nota tékknesku til jafns við þýsku. Einnig fékk Bæheimur heimastjórn en hún var leyst upp á ný árið [[1913]].

Tékkar börðust með Þjóðverjum og Austurríkismönnum í [[Heimstyrjöldin fyrri|heimstyrjöldinniheimsstyrjöldinni fyrri]], þrátt fyrir andstöðu almennings. Við stríðslok [[1918]] leystist austurríska keisaradæmið upp. Skyndilega stóðu Tékkar uppi án stjórnar í Vín. [[16. október]] 1918 sameinuðust héruðin Bæheimur, Mæri og suðurhluti Slésíu er stofnað var nýtt ríki. Prag varð að höfuðborg nýja ríkisins. Tveimur vikum síðar, [[30. október]], sameinaðist Slóvakía nýja ríkinu, sem hlaut nafnið Tékkóslóvakía. Auk þess tilheyrði vestasti hluti Úkraínu nýja ríkinu. Í manntali [[1921]] kom í ljós að íbúar voru 14 milljónir, þar af rúmlega helmingur Tékkar, 23% Þjóðverjar, 14% Slóvakar, 5,5% Ungverjar, auk RúmenaRútena, Pólverja og Króata. Lýðveldið var því fjölþjóðaríki og voru erjur og sundurlyndi nánast daglegt brauð. [[1938]] ásældist [[Hitler]] stóra hluta landsins, aðallega Súdetahéruðin, enda bjuggu þar margir Þjóðverjar. Í München-sáttmálanum [[29. september]] 1938 voru Súdetahéruðin innlimuð Þýskalandií Þýskaland. Ungverjaland og Pólland hlutulögðu einnig undir sig hvort sinn skerfskikann af landinulandi Tékkóslóvakíu. Við þetta missti Tékkóslóvakía rúmlega 40% iðnaðarinsiðnaðar síns. Eftir stóð aðeins lítið og vanmáttugt ríki. Þjóðverjar hófu að reka Tékka burt úr innlimuðu héruðunum, en margirfangelsuðu voruog fangelsaðir ogmyrtu myrtirmarga. [[5. október]] flúði Edvard Beneš forseti til [[London]]. Í kjölfarið lýstu Slóvakar yfir sjálfræðisjálfstæði. [[15. mars]] [[1939]] innlimaði Hitler afganginn af Bæheimi og Mæri. Þarmeðog þar með leystist Tékkóslóvakía upp sem ríki. Það voru [[Sovétríkin|Sovétmenn]] sem frelsuðu landið að mestu leyti [[1945]]. [[5. maí]] hófu íbúar Prag uppreisn gegn Þjóðverjum sem stóð í þrjá daga. [[8. maí]] hrökluðusthrökkluðust Þjóðverjar burt og degi síðar hertók Rauði herinn borgina. Í kjölfarið var Tékkóslóvakía endurreist, fyrir utan Úkraínuhlutann. Þremur milljónum Þjóðverja, aðallega í Súdetahéruðunum, var gert að yfirgefa landið.

Í kosningum [[1946]] hlutu kommúnistar 40% greiddra atkvæða og hlutu mikilvæg embætti í stjórn landsins. [[1948]] hrifsuðu þeir til sín öll völdinvöld í landinu og lutugerðust reglugerðumhallir fráundir [[Moskva|Moskvu]]. Edvard Beneš, sem aftur var orðinn forseti, neitaði að skrifa undir nýja stjórnarskrá og sagði af sér. Klement Gottwald, leiðtogi kommúnista, lýsti því yfir stofnun nýs sósíalísks lýðveldis og var fyrsti forseti þess. [[1968]] var Alexander Dubček formaður kommúnistaflokksins og Ludvík Svoboda varð forseti. Þeir voru báðir mjög frjálslegir gagnvart kommúnismanum og hófu ýmsar umbætur í landinu. Til dæmis voru höftin á prentfrelsi afnumin, komið var á skoðanafrelsi og fólk mátti jafnvel ferðast til útlanda. Einnig unnu þeir að endurbótum á efnahagssviðinu. Endurbætur þessar gengu undir heitinu [[Vorið í Prag]]. Á hinn bóginn mældist þetta illa fyrir í öðrum austantjaldslöndum, sérstaklega í Póllandi og [[Austur-Þýskaland]]i. [[21. ágúst]] 1968 gerðu herir [[Varsjárbandalagið|Varsjárbandalagsins]], undir forystu Sovétmanna, innrás í Tékkóslóvakíu. Tékkar fengu ekkert við ráðið. Allar lýðræðisbreytingar undanfarinna mánaða voru teknar til baka. Dubček var settur af og kommúnistaflokkurinn hreinsaður. Heimurinn stóð á öndinni. Tugþúsundir Tékka yfirgáfu landið í kjölfarið. Talið er að rúmlega 170 þús manns hafi farið til Austurríkis.

Í [[nóvember]] [[1989]] hófust mikil mótmæli gegn kommúnistastjórninni í Prag. ÞýðaÞíða hafði myndast í ýmsum austantjaldslöndum, ekki síst í Sovétríkjunum. Í lok nóvembersnóvember sagði stjórnin í Prag af sér. Í upphafi [[desember]] var mynduð ný stjórn án aðkomu kommúnista. Seinna í sama mánuðmánuði var rithöfundurinn og baráttumaðurinn [[Václav Havel]] kjörinn forseti landsins. Fyrstu lýðræðislegu kosningarnar landsins síðan 1945 fóru fram [[8. júní]] [[1990]]. Brátt kom þó í ljós að hagsmunir Tékka og Slóvaka voru mismunandi. Strax í upphafi árs [[1991]] hófust viðræður milli aðilanaþjóðanna um aðskilnað, en ákveðið var að bíða eftir kosningarkosningum árið [[1992]]. Þegar þær voru afstaðnar komust forsætisráðherrar beggja þjóða að þeirri niðurstöðu að aðskilja löndin á friðsamlegan hátt, án kosninga eða aðkomu almennings. Samkvæmt því fór aðskilnaðurinn fram [[1. janúar]] [[1993]] en við hann mynduðusturðu Tékkland og Slóvakía til sem tvö sjálfstæð ríki. Í [[júní]] á sama ári gekk Tékkland í [[Evrópuráðið]] og [[1999]] í [[NATO]]. [[1. maí]] [[2004]] fékk Tékkland síðan inngöngu í [[Evrópusambandið]]. Um það var kosið í þjóðaratkvæðagreiðslu en rúmlega 77% kusu með aðild.

Tékkland er nær umkringt fjallgörðum. Bæheimur er eins og skál í stórum fjalladal. Til vesturs eru Bæheimsskógur og Eirfjöllin en til norðurs eru Risafjöllin og Súdetafjöllin. Í síðastnefnda fjallgarðifjallgarðnum er hæsta fjall landsins, Snætindur (tékkneska: Sněžka; þýska: Schneekoppe) sem er 1.602 metra hátt. Í austriausturhluta landsins er vestasti hluti Karpatafjalla.

Nær gjörvallur hluti BæheimsBæheimur tilheyrir vatnasviði Saxelfar en fljótið rennur frá Risafjöllum um allt norðanvert landið uns það hverfur inn í Þýskaland. Mæri er hins vegar á vatnasviði Dónár. Örlítill hluti nyrst í landinu tilheyrir vatnasviði [[Odra|Odru]], sem rennur í Eystrasalt. Lengstu fljót Tékklands:

Iðnaður varð sérstaklega öflugur í vestanverðu keisaradæminu og varð Prag í Bæheimi ein helsta þungamiðja þeirrar þróunar. Þannig varð svæðið sem nú nefnist Tékkland að einu af meginiðnaðarsvæðum Evrópu. Í austurhluta Austurríkis-Ungverjalands varð landbúnaður hins vegar ráðandi. Helstu framleiðsluvörur voru iðnvélar, [[stál]] og [[járn]], [[kol]], textíll og vefnaðarvörur, [[vopn]] og hergögn, efnavörur og margt fleira. Iðnaðurinn nútímavæddist í takt við tímann og gaf öðrum ekkert eftir og var til dæmis hafinnhafin bílaframleiðsla þar upp úr aldamótunum, [[1901]]. Bæheimur og Mæri voru kjarni alls iðnaðar Austuríkis-Ungverjalands þar til það veldi leystist upp.

Eftir stríðið varð Tékkóslóvakía til sem sjálfstætt ríki í fyrsta sinn þegar Bæheimur, Mæri og Slóvakía, sem voru áður héruð í Austuríki-Ungverjalandi runnu saman í eitt ríki. Landið fékk stærstan hluta iðnaðar heimsveldisins fyrrverandi í sinn hlut og varð því eitt af öflugri iðnríkjum Evrópu og á því byggði landið ágætt gengi sitt á millistríðsárunum. [[Kreppan mikla]] á þriðja áratug [[20. öldin|20. aldar]] fór ekki framhjá Tékkóslóvakíu frekar en öðrum löndum hins vestræna heims. Iðnaðarframleiðsla dróst saman og atvinnuleysi jókst. Mun alvarlegri og dekkri ský hrönnuðust þó upp á sjóndeildarhringnum, sérstaklega þó í vestri en einnig í austri þó torræðari væru. Tékkóslóvakía varð fyrsta fórnarlamb [[Seinni heimsstyrjöldin|seinni heimstyrjaldarinnarheimsstyrjaldarinnar]] í Evrópu og varð það áður en sú styrjöld hófst opinberlega enda var landinu fórnað fyrir ímyndaðan frið á samningaborði alþjóðlegra stjórnmála.

Þjóðverjar hernámu meginhluta landsins 1938 – 1939 og afgangnum var skipt milli nágrannanna. Iðnaðarmáttur Tékkóslóvakíu var þegar settur í fulla vinnu fyrir þýsku hervélina og framleiddi gríðarlegt magn vopna allt stríðið svo sem skriðdreka, vélbyssur og fallbyssur. ViðVinnuafl þessa framleiðslu var mjög notast við þrælavinnuaflþræla, bæði heimamanna og erlendra „verkamanna“ eða Fremdarbeiter eins og þeir voru kallaðir, var mikið notað við þessa framleiðslu. Margir lifðu þá vistvinnu ekki af enda aðbúnaður og meðferð skelfileg. Vopnaframleiðslan stöðvaðist ekki að fullu fyrr en við uppgjöf Þjóðverja vorið 1945 en þá hrúguðust upp óveðurskýin eina ferðinna enn og nú á austurhimni þar sem Tékkóslóvakía lenti á áhrifasvæði [[Sovétríkin|Sovétríkjanna]], en líkt og áður voru það örlög sem ákveðin voru við samningaborð stórveldanna á Yalta Jalta-ráðstefnunni. Við tóku nokkur ár óvissu í landinnu sem var þó fljótlega eytt.

Þegar kommúnistar tóku yfir Tékkóslóvakíu árið 1948 var nokkurt jafnvægi milli hinna ýmsu þátta hagkerfisins. Iðnaður var þó þungamiðja atvinnulífsins enda landið eitt það iðnvæddasta í Evrópu þó enn væru Tékkóslóvakar að sjálfsögðu að súpa seiðiðseyðið af seinni heimsstyrjöldinni líkt og aðrar þjóðir álfunnar. Eftir að kommúnistar tóku völdin lögðu þeir höfuðáherslu á [[Þungaiðnaður|þungaiðnað]] umfram aðra þætti atvinnulífsins svo sem landbúnað og framleiðslu almennra neitendavara. Margar helstu atvinnugreinar þjóðarinnar höfðu verið þjóðnýttar að hluta eða öllu leyti fyrir yfirtöku kommúnista og héldu þeir því áfram. Svo var komið í kring, um árið [[1950|1950,]] að svo til allt efnahagslíf þjóðarinnar hafði verið þjóðnýtt og hélst það svo allt þar til kommúnistastjórnin féll í flauelsbyltingunni 1989. Vorið í Prag hafði að sjálfsögðu ákveðinn áhrif á iðnað líkt og aðra hluti þjóðfélagsins en varði svo stutt að engar meiriháttar breytingar höfðu komist í framhvæmdframkvæmd þegar það var kæft í fæðingu.

Stóriðnaður fékk mikinn stuðning á 6. áratugnum en með því fylgdi að mikið var um úrgang og verksmiðjurnar voru ekki nægilega vel staðsettar til þess að geta nýtt allt það sem landið og fólkið í landinu hafði upp á að bjóða. Þrátt fyrir að starfsfólkið væri vel þjálfað og duglegt þá voru hvatir til vinnu og stjórnunar litlar. Það leiddi til minni veltu, minni framleiðslu og lélegri vara. Hagkerfið hrundi því að einhverjunokkru leyti á sjöunda áratugnum og þrátt fyrir ýmsar ráðstafanir og tilraunir til umbóta þá náðist ekki fullnægjandi árangur.

[[Alþjóða gjaldeyrissjóðurinn]] aðstoðaði Tékkland árið 1989 að byggja upp innviðiðinnviðina afturá ný. Með því byrjaði iðnaður að dafna og erlendir fjárfestar fjárfestu í iðnaði. Iðnaður í Tékklandi var að einkavæðast.

Árið [[1995]] voru mýmörg fyrirtæki einkavædd sem leiddi til þess að um 80% af öllum iðnaði í Tékklandi var ekkikominn undirúr ríkinuríkiseign. Þó hafði tékkneska ríkið einhverjaenn smánokkra stjórn á stál-, fjarskipta- og orkuiðnaði í gegnum fyrirtækið CEZ Group, en það á um það bil 96 fyrirtæki og hefur starfsemi þess er í allmörgum löndum svo sem [[Austurríki]], [[Pólland]]i, [[Serbía|Serbíu]], [[Tyrkland]]i og átta öðrum löndum. Það því eitt stærsta ríkisrekna fyrirtæki í Evrópu. Einkavæðing CEZ Group átti að hefjast árið [[2001]] þegaren fyrirtækiðþá stóð fyrirtækið undir 41% af vergri landframleiðslu og veitti 35% af fólki í Tékklandi atvinnu. En vegna efnahagslegrar niðursveiflu var hætt við það. Nú árið [[2012]] er enn verið að hugsa aftur um hvort einkavæða eigi fyrirtækið.

Tékkland er nú með eitt iðnvæddasta hagkerfi í Mið- og Austur-Evrópu. Þessi iðnstyrkur er arfleifð frá 19. öld þegar Bæheimur og Mæri voru iðnaðarhéröð í austurríska-ungverska keisaradæminu. Íbúar Tékklands eru vel menntaðir og innviðiinnviðir Tékklands er mjög þróaðþróaðir.

Helstu atvinnugreinar Tékklands eru: Bílaiðnaðurbílaiðnaður, smíði véla, járn- og stálframleiðsla, járnvinnsla, raftæki, vefnaður, gler, kristall, postulín, vopnaframleiðsla, keramik og auðvitað við bjórbruggun. Helstu landbúnaðarafurðir Tékklands eru: [[Sykurrófa|Sykurrófursykurrófur]], [[Kartafla|kartöflur]], [[hveiti]] og [[Humall|humlar]]. Eins og með mörg ríki í Mið-Evrópu er mikil hagvöxtur fólginn í eftirspurn og erlendri fjárfestingu.

Í Tékklandi voru framleiddir 465.268 bílar árið [[2001]] en framleiðslan er nú að ná um einni milljón bíla á ári. Meira en 800 fyrirtæki eru beintengd framleiðslu bíla í Tékklandi. Verg ársframleiðsla greinarinargreinarinnar er um 9-10% af landsframleiðslu. Af bílaframleiðendum sem framleiðframleiða eitthvað eða allt í ökutækin í Tékklandi má nefna [[Skoda]], TPCA (Toyota Peugeot Citroën Automobile), [[Hyundai]], [[Tatra (bifreið)|Tatra]], [[Irisbus Iveco]] og [[Avia Ashok Leyland]].

Samkvæmt hagstofu Tékklands er 65,4% af [[rafmagn]]i landsins búið til með [[Gufa|gufu]]. Gufan er ekki [[jarðhiti]] heldur búin til með því að hita [[vatn]] með brennslu [[kol]]a og annarra efna. 30% af rafmagninu kemurer fráframleitt með [[Kjarnorka|kjarnorku]] en einungis 4,6% frámeð endurnýtanlegum orkugjöfum svo sem [[fallvatn]]i. Mikið er notað af [[gas]]i í Tékklandi en það kemur með pípum frá [[Rússland]]i og [[Noregur|Noregi]]. Tvöfalt meira er notað af gasi en rafmagni í iðnaði.

Eftir fyrri heimstyrjöldina blómstraði kvikmyndaiðnaðurinn í Tékklandi. Margar kvikmyndir voru gerðar eða um áttatíu á ári. Svo var sjöundi áratugurinn gullöld kvikmyndagerðarinnar. Film and Television School of the Academy of Performing Arts (FAMU) einn elsti skóli sinnar tegundar í Evrópu var stofnaður í Prag og tvær tékkneskar myndir unnu [[Óskarsverðlaunin|Óskarinn]] fyrir bestu erlendu myndina. Nú eruflykkjast margir erlendir aðilar sem flykkjast til Tékklands bæði til að taka upp myndir þar vegna minni kostnaðar og einnig til að uppgötvakynna sér nýjar tékkneskar kvikmyndir.

Þjóðaríþrótt Tékka er [[íshokkí]]. Landsliðið hefur nokkrum sinnum orðið heimsmeistararheimsmeistari, síðast [[2010]]. [[1998]] urðu þeirTékkar Ólympíumeistarar á vetrarleikunum í [[Nagano]] í [[Japan]]. Aðrar vetraríþróttir eru einnig hátt skrifaðar, svo sem skíðaíþróttir. Miðstöð skíðaíþrótta í landinu er [[Liberec]] í norðrinorðurhluta Bæheims en þar fór meðal annars fram heimsbikarmótið í norrænum greinum [[2009]].

[[Knattspyrna]] er einnig vinsæl íþrótt. Úrvalsdeildin heiti Gambrinus-deild og er með 16 lið. Landsliðið hefur síðustu ár verið að gera það gott á alþjóða vettvangi. Á [[EM í knattspyrnu 1996|EM 1996]] í [[England]]i komst liðið í úrslit en tapaði leiknum fyrir [[Holland]]i. Liðið hefur einieinu sinni komist í lokakeppni HM, árið [[2006]] í Þýskalandi, en komst ekki upp úr riðlakeppninni. Meðan Tékkóslóvakía var og hét komst liðið tvisvar í úrslit en tapaði báðum leikjum. Fyrst [[1934]] fyrir [[Ítalía|Ítalíu]], síðan [[1962]] fyrir [[Brasilía|Brasilíu]]. Af þekktum tékkneskum leikmönnum má nefna [[Milan Baroš]] (Galatassaray), [[Jan Koller]] (lengst af hjá [[Borussia Dortmund]]) og markmanninn [[Petr Čech]] hjá [[Chelsea F.C.|Chelsea]].

Tékknesk matargerð einkennist af kjötréttum, sérstaklega svínakjöti. Landið er þó þekktara fyrir bjórframleiðsu, en [[Björ (öl)|bjór]] er ein helsta útflutningsvara landsins. Tékkar framleiða á einum ársfjórðungi um 15.263 hektólítra af bjór og af þeim eru um 2.903 milljón hektólítrar fluttir út. Helstu kaupendur tékknesks bjórs eru Þjóðverjar, Slóvakar og Rússar. Þær borgir sem helst brugga bjór eru Plzeň og České Budějovice en þekktustu tegundirnar eru nefndar eftir borgunum (Pilsner og Budweis). Tékkar drekka hlutfallslega mestmestan bjór á mann í heimi.