„Georges Clemenceau“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
TKSnaevarr (spjall | framlög) |
TKSnaevarr (spjall | framlög) |
||
Lína 28:
== Æviágrip ==
Clemenceau fæddist þann 28. september 1841 í Mouilleron-en-Parades í Vendée inn í fjölskyldu lýðveldissinna. Hann var sonur læknis og nam sjálfur læknisfræði í París á unga aldri. Þar rak hann tímaritið ''Travail'' ásamt [[Émile Zola]] og hvatti til andspyrnu gegn einveldisstjórn [[Napóleon III|Napóleons III]]. Clemenceau fékk að dúsa í fangelsi í nokkrar vikur vegna útgáfu blaðsins.<ref>[http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=4665385 Georges Benjamin Clemenceau, forsætisráðherra Frakka]. ''Almanak Ólafs S. Thorgeirssonar'', 1. Tölublað (01.01.1920), Blaðsíða 21.</ref> Eftir að honum var sleppt flutti Clemenceau til [[New York]] og vann þar sem læknir og frönskukennari. Í Bandaríkjunum kynntist hann og kvæntist Bandaríkjakonunni Mary Elizabeth Plummer.<ref>''Almanak Ólafs S. Thorgeirssonar'', bls. 24.</ref>
Clemenceau sneri aftur til Frakklands í kjölfar [[Fransk-prússneska stríðið|fransk-prússneska stríðsins]] og var kjörinn borgarstjóri í Montmartre-hverfi í París við fall Napóleons III og stofnun [[Þriðja franska lýðveldið|þriðja franska lýðveldisins]]. Auk þess var hann forseti héraðsráðs borgarinnar við lýðveldisstofnunina og sat á þingi fyrir Róttæka lýðveldisflokkinn árin 1871 og 1876 – 1893.
Clemenceau háði um sex eða sjö [[Einvígi|einvígi]] á stjórnmálaferli sínum; hið fyrsta gegn herforingja sem sakaði hann um að hafa ekki gert nóg til að vernda hermenn sem höfðu látið líf sín í uppþoti í Montmartre og annað eftir að hafa verið sakaður um fjárdrátt.<ref>''Almanak Ólafs S. Thorgeirssonar'', bls. 26.</ref>
Clemenceau kom til varnar þeirra sem höfðu átt þátt í [[Parísarkommúnan|Parísarkommúnunni]] og bað um náðun fyrir þá. Hann var óvinveittur prestastéttinni og studdi [[Aðskilnaður ríkis og kirkju|aðskilnað ríkis og kirkju]]. Auk þess var hann andstæðingur frönsku [[Nýlendustefna|nýlendustefnunnar]] og kom því til leiðar að [[Jules Grévy]] sagði af sér sem forseti Frakklands vegna ágreinings um hana.
Clemenceau var stofnandi tímaritsins ''La Justice'' og samtaka um borgararéttindi auk þess sem hann vann lengi hjá dagblaðinu ''L'Aurore''. Hann tók virkan þátt í málsvörn [[Alfred Dreyfus|Alfreds Dreyfusar]] í [[Dreyfusmálið|Dreyfusmálinu]] og birti margar helstu varnarritgerðir Émile Zola í ''L'Aurore''. Hann var ákafur stuðningsmaður þess að Frakkland legði áherslu á að endurheimta héröðin Alsace-Moselle, sem [[Þýska keisaraveldið|Þýskaland]] hafði haft af Frakklandi í lok fransk-prússneska stríðsins árið 1871.
Árið 1902 var Clemenceau kjörinn á þing í Var-kjördæmi í suðurhluta Frakklands og var gerður að innanríkisráðherra árið 1906. Hann leit á sig sem „yfirlöggu Frakklands“ og hlaut gælunafnið „Tígrisdýrið“ eða „''le Tigre''“. Í lok ársins 1906 var hann gerður að forsætisráðherra og gegndi þeirri stöðu í þrjú ár ásamt innanríkisráðherraembættinu. Eftir að ráðherratíð hans lauk gekk Clemenceau aftur á þing og stofnaði tímaritið ''L'Homme libre'' („''Frjálsi maðurinn''“) en breytti nafni blaðsins í ''L'Homme enchaîné'' („''Hlekkjaði maðurinn''“) eftir að hafa orðið fyrir ritskoðun í byrjun [[Fyrri heimsstyrjöldin|fyrri heimsstyrjaldarinnar]].
Þann 16. nóvember 1917 skipaði [[Raymond Poincaré]] Frakkaforseti Clemenceau forsætisráðherra á ný og Clemenceau kom á fót nýrri ríkisstjórn tileinkaðri stríðsrekstrinum. Clemenceau heimsótti skotgrafirnar oft, var dögum saman meðal hermannana á víglínunum og talaði kjark í þá. Hann var ákafur stuðningsmaður þess að stefnt yrði að gersigri á [[Þýska keisaraveldið|þýska keisaradæminu]] og eftir uppgjöf Þjóðverja varð hann óbilgjarnastur leiðtoga [[Bandamenn (fyrri heimsstyrjöldin)|Bandamanna]] í garð Þjóðverja við gerð [[Versalasamningurinn|Versalasamninganna]]. Margir franskir áhrifamenn, þ.á.m. Poincaré forseti og [[Ferdinand Foch]] marskálkur, voru þó enn harðari í garð Þjóðverja og fannst Clemenceau sýna óvininum of mikla linkind þar sem hann krafðist þess ekki að endingu að Rínarlandið yrði hernumið til þess að skapa höggpúða á milli Frakklands og Þýskalands.
Eftir stjórn Clemenceau í síðasta hluta stríðsins var hann mjög vinsæll meðal almennings og fékk gælunafnið „Père la Victoire“ eða faðir sigursins. Þrátt fyrir það tókst honum ekki að vera kjörinn frambjóðandi í undankjöri fyrir forsetakosningar Frakklands árið 1920 og dró hann sig í kjölfarið úr stjórnmálum og settist í helgan stein.
| |||