„Skrælingjar“: Munur á milli breytinga

'''Skrælingja''' nefndu norrænir menn á [[Miðaldir|miðöldum]] þá þjóðflokka sem þeir hittu fyrir á þeim landsvæðum sem þeir nefndu [[Helluland]], [[Markland]] og [[Vínland]] og síðarmeirsíðar meir einnig á [[Grænland]]i.

Þrátt fyrir að fáar ritaðar heimildir séu til um samskipti yfir Davíðssund bendir fjöldi fornleifafunda til að þau hafi átt sér stað um langan tíma og kanski verið umfangsmikil. Við uppgröft á [[Bærinn undir sandinum|Bænum undir sandi]]<nowiki/>num hafa meðal annars fundist hár af [[Feldur|feldi]] [[Bjarndýr|brúnbjarnar]] (Ursus arctos) og [[Vísundi|vísunda]] (Bison bison) sem hafa sennilega borist þangað í verslunarviðskiptum við skrælingja.

Á þeim öldum sem byggð norrænna manna stóð á Grænlandi urðu talsverð menningarleg umskipti og umflutningartilflutningur fólks á Hellulandi, Marklandi og Vínlandi fyrir utan sjálft Grænland. En þeir þjóðflokkar sem sennilegast hafa átt samskipti við norræna Grænlendinga eru:

'''[[Dorset-menning]]'''. Dorset-fólk sem er forn heimskautamenning sem var forveri Thule-menningarinnar og nútíma Ínuíta. Dorset-fólk lifði á því svæði sem nú er austurhluti kanadíska heimskautasvæðisins og á norður Norður-Grænlandi á fyrstu öldum norræna landnámsins á Grænlandi, frá um það bil 1000 fram til 1200. Þetta fólk hafði ekki [[Hundur|hunda]] og þar af leiðandi ekki [[Hundasleði|hundasleða]], þeir notuðu heldur ekki [[Bogi (vopn)|boga]] og [[Ör|örvar]] og voruþví þessósennilegt vegnaað ósennilegaþeir hafi verið skæðir norrænum könnuðum og veiðimönnum. Þeir lifðu í fámennum fjölskylduhópum og veiddu [[Selir|seli]], [[Ísbjörn|ísbirni]] og [[Rostungur|rostunga]] (en ekki [[Hvalir|hvali]]) auk fisks, fugla, [[Hreindýr|hreindýra]] og [[sauðnaut]]a. Fundist hefur mikið af útskornum myndum af mönnum og dýrum frá þessu fólki. Ýmsir hlutir af norrænum uppruna, til dæmis trjábútar og járn af evrópskum uppruna og bútar af ofnu efni úr sauðarull, héra-, vísunda og geitarhári hafa fundist á bæjarstæðum Dorset-fólks við [[Hudson-flói|Hudson-flóa]], á [[Baffins-eyja|Baffins-eyju]] og á norðvestur Norðvestur-Grænlandi. Að auki hafa fundist útskorin trélíkitrélíkneski á [[Skrælingjaey]]ju sem hafa evrópskt andlitslag og klæðnað og eineitt þeirra með krossmark framan á sér.

'''[[Inuítar|Thule-menning]]'''. Upp úr aldamótunum 1200 fer nýttný menningarsvæðimenning inuíta sem kenntkennd er við Thule að breiðast út vestan frá [[Alaska]] og leggur undir sig norðuhlutanorðurhluta núverandi [[Kanada]] og Grænland á skömmum tíma. Thule-inuítar voru mun betur búnir til bæði veiða og ferðalaga en Dorset-fólkið hafði verið. Þeir veiddu stórhveli og rostunga og notuðu hunda og hundasleða og bjuggu þar að auki oft í stærri samfélögum. Bogar þeirra hafa eflaust verið hættulegir í skærum við norræna keppinauta. Mikið af hlutum af norrænum uppruna hafa fundist hér og þar um allannallan austurhluta kanadíska heimskautasvæðisins og á norður Norður-Grænlandi á búsetusvæðum Thule-inuíta. Mætti því álíta að það sýni að miklu meiri samskipti hafahafi verið milli norrænna manna og Thule-inuíta en við Dorset-fólk. En sagnfræðingum og fornleifafræðingum ber ekki saman um hverninghvernig beri að túlka þessa fundi. Sumir halda því fram að þetta sýni óefað að mikil samskipti hafi átt sér stað en aðrir halda því fram að megnið af þessum hlutum gætugæti hafa komið frá einu eða fleiri skipum norrænna manna sem hafi brotist sundurbrotnað í ís.

'''[[Innu-indjánar]]'''. Ef Markland hefur verið það sem nú heitir [[Labrador]] hafa hinir norrænu Grænlendingar að öllum líkindum hitt fyrir Innu-indjána sem þar bjuggu. Engir hlutir af norrænum uppruna hafa fundist í fornum bústöðum þeirra. Hins vegar fannst örvaroddur úr steini við uppgröft á [[Sandnes í Vestribyggð|Sandnesi í Vestribyggð]] sem að öllum líkindum kom frá Labrador og var af þeirri gerð sem Innu-indjánar notuðu. Hvernig þessi örvaroddur barst til Grænlands er algjörlega óvíst. Innu-indjánar bjuggu í skinntjöldum og lifðu aðallega á hreindýraveiðumþví að veiða hreindýr og öðrumönur hjartardýrumhjartardýr.

'''[[Mikmaq-indjánar]]'''. Á þessum tima bjuggu þeir þar sem nú er [[Nova Scotia]] og [[New Brunswick]] í Kanada og í hluta af [[Quebec]], og einnig þar sem nú er [[Maine]] í [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]]. Þeir veiddu [[Elgir|elgi]], [[dádýr]], hreindýr og birni auk þess að vera miklir fiskimenn. Aðallega var það [[lax]], [[þorskur]] og [[skelfiskur]] sem þeir veiddu. Í fornum bústað Mikmaq-indjána í Penobscot Bay í Maine fannst silfurmynt slegin í [[Noregur|Noregi]] á valdatíma [[Ólafur kyrri|Ólafs kyrra]] á síðari hluta 11. aldar. Með öllu er óvíst hvernig þessi peningur hefur borist þangað en flestir fræðimenn hallast að því að hann hafi komiðfengist í skiptiverslunvöruskiptaverslun við Dorset-fólk.

Eins og að ofan er nefnt var engin byggð á sunnanverðu Grænlandi þegar norrænir menn hófu landnám sitt þar. Það ervar einungis við [[Smith sund|Smith-sund]], nyrst á Grænlandi, sem Dorset-fólk hafði búsetu á þessum tíma. Það er með öllu óvíst hvenær norrænu Grænlendingarnir hittu fyrir aðra íbúa í landinu. Skælingjar á Grænlandi eru nefndir á ýmsum stöðum í bréfum og öðrum miðaldaheimildum. En enginn efi er á að samskiptsamskipti voru mjög stopul fyrstu aldirnar.

Í [[Hauks bók|Hauksbók]], sem skráð var í upphafi 14. aldar, er sagt frá því að sumarið [[1266]] hafi menn komið fráúr [[Norðurseta|Norðursetu]] sem hafi farið lengra norður en áður hafi verið farið en ekki fundið nein merki um skrælingja þar sem þeir hafi áður verið við Króksfjarðarheiði. Sendu þá prestar skip norður til að kanna það svæði sem lá norðan við hefðbundnar veiðislóðir í NorðsursetuNorðursetu. Fundu leitarmenn spor eftir skrælingja en enga menn.

Ber þettaþessu vel saman við fornleifafundi sem sýna að á 13. öld hurfu Dorset-menn frá Grænlandi, fyrst frá [[Diskó-flói|Diskó-flóa]] og síðan frá svæðinu í kringum Smith -sund. Samkvæmt fundum námu Thule-inuítar land við Smith -sund á seinni hluta 13. aldar og fluttust á næstu öldum suður vesturströndina og einnig norðaustur yfir.

Hafa þeir fljótlega farið að hitta á norræna menn í Norðursetu. Óvíst er hvers eðlis þau kynni voru, engar frásagnir eru um verslunarviðskipti þó svo að þau hafi getað átt sér stað en all nokkrarallnokkrar frásagnir um skærur. Samkvæmt frásögu [[Ívar Bárðarson|Ívars Bárðarsonar]] eru skrælingjar sestir að í [[Vestribyggð]] um miðja 14. öld. Þegar norrænir menn yfirgefa Grænland á seinnihluta 15. aldar erubúa skrælingjar búsettir meðfram allri strandlengjunni og einireru íbúareinu ííbúar landinulandsins.

Sennilegast á orðið uppruna í '''skrá''', sem í fornnorrænu (og íslensku) þýddi þurrt skorpið skinn og [[sögn]]in að ''skrá'' í merkingunni að rita er einnig tengd þessu orði. Orðið ''skræða'' sem haft er um um [[bók]] er skylt nafnorðinu ''skrá'' sem og hákarla''skrápur''. Grænlendingar hinir fornu gengu bæði í [[vaðmál]]sklæðum (samanber fatafundi á [[Herjólfsnes]]i) en sem hlífðarfatnað höfðu þeir skinnklæði, eins og skrælingjaþjóðir þær sem að ofan eru nefndar, og íslendingarÍslendingar til sjós, gerðu sér skinnklæði.

Tilgátur hafa verið um að orði skrælingi sé dregið af orðinu ''skral'' sem til er í [[Danska|dönsku]], [[Norska|norsku]] og [[Sænska|sænsku]] og þýðir aumingjalegur eða við slæma heilsu. Nútíma málvísindamenn hafa sýnt fram á að það getur ekki verið vegna þessa að það orð berst inn í dönsku (og þaðan í norsku) og sænsku á 17. öld úr [[Lágþýska|lágþýsku]] og virðist vera óþekkt í miðaldamálumnorrænu norrænummiðaldamáli.