„Malaría“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Umittèram (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Svarði2 (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
Lína 2:
'''Malaría''' eða '''mýrakalda''' er [[smitsjúkdómur]] sem er útbreiddur í mörgum [[hitabelti]]slöndum.<ref>Ulrika Andersson og Ólafur Páll Jónsson. „Hvaða sjúkdómar eru algengastir í þróunarlöndunum?“. Vísindavefurinn 20.12.2001. http://visindavefur.is/?id=2020. (Skoðað 13.5.2010).</ref> Nafnið er komið af [[ítalska|ítölsku]] orðunum „''mala aria''“, sem þýðir „slæmt loft“ sem aftur skýrist af barnslegum misskilningi á orsokum sjúkdómssins þar sem menn héldu að slæmt loft orsakaði hann. Sjúkdómurinn veldur á milli einnar og þriggja milljóna dauðsfalla á hverju ári, og eru það aðallega ung börn í [[Afríka|Afríku]] sem látast af völdum hans.
 
Orsök sjúkdómsins eru einnrar-sellu-[[sníkjudýr]] af ættkvíslinni [[Plasmodium]], ekki vírusar eða bakteríur. Snýkjudýr þessi berast á milli manna, með stungum kvenkyns [[moskítófluga]]. Karlkyns moskítóflugur nærast ekki á blóði úr mannfólki. KvennkynsKvenkyns moskítóflugur fá úr blóði efni sem þær fá ekki auðveldlega annarsstaðar sem þær nota til framleiðslu frjóverpis (eggja). Sníkjudýrin sýkja [[rauð blóðkorn]] í [[hýsill|hýsli]] sínum þar sem kynlaus fjölgun á sér stað. Blóðkornin springa, [[snýkjudýrin]] losna út í blóðrásina og [[sýkja]] önnur rauð blóðkorn.<ref>[http://wayback.vefsafn.is/wayback/20070502112009/www.landlaeknir.is/Pages/782 „Malaría - mýrarkalda“]</ref> Þetta veldur [[sótthiti|sótthita]] og [[blóðleysi]]. Í alvarlegum tilvikum getur sjúklingurinn fallið í [[dá]] og jafnvel [[lát]]ist í kjölfarið.
 
Ýmis [[lyf]] eru til sem vinna gegn Malaríu en engin þeirra eru óbrigðul og sníkjudýrið myndar í mörgum tilvikum [[ónæmi]] fyrir lyfjunum. Ekki er heldur til [[bóluefni]] við veikinni, þótt talsvert fé hafi verið lagt í rannsóknir á því á síðustu árum.<ref>Magnús Jóhannsson. „Er hægt að lækna malaríu? Í hverju felst meðferðin?“. Vísindavefurinn 29.7.2002. http://visindavefur.is/?id=2614. (Skoðað 13.5.2010).</ref> Til viðbótar lyfjum sem vinna á malaríusníkjudýrinu er oft reynt að koma í veg fyrir veikina með því að fækka eða útrýma moskítóflugunum sem bera hana á milli manna og með því að koma í veg fyrir moskítóbit.<ref>Magnús Jóhannsson. „Er hægt að lækna malaríu? Í hverju felst meðferðin?“. Vísindavefurinn 29.7.2002. http://visindavefur.is/?id=2614. (Skoðað 13.5.2010).</ref> Æskilegt er að forðast moskítóbit með því að bera á sig þar til gert krem við dægurskipti og mikilvægt er að sofa undir flugnaneti.