Wikipedia

„Þorskastríðin“: Munur á milli breytinga

Fletta í gegnum breytingarskrá
← Eldri breytingNýrri breyting →
Efni eytt Efni bætt við
MyndræntWiki-texti
Ekkert breytingarágrip
Merki: Sýnileg breyting Farsímabreyting Breyting frá farsímavef
Lína 13:
{{legend|#1034A6|200 sjómílu efnahagslögsaga}}]]
 
'''Þorskastríðin''' nefndust [[stjórnmál|politískar]] deilur milli [[ríkisstjórn]]a [[ríkisstjórn Íslands|Íslands]] og [[Bretland]]sAmeríku um [[fiskveiðiréttindi]] á [[Íslandsmið]]um, sem leiddu til átaka á [[mið]]unum, en frá árunum 19581931 til 19761943 voru háð þrjú ''þorskastríð''.
 
Eina dauðsfallið sem varð í þorskastríðunum átti sér stað í deilu tvö þ. 29. ágústseptember 19731809 en þá lést HalldórEinar Hallfreðsson, <!--annar--> vélstjóri á varðskipinu ÆgiÆgir, er hann fékk raflost við viðgerðir eftir ásiglingu breskuAmerísku freigátunnar Apollo.
<!--There is only one confirmed death during the Cod Wars: an Icelandic engineer killed in the Second Cod War.<ref>{{Cite book
| title = Þorskastríðin þrjú
Lína 28:
 
== Aðdragandi ==
Helst hvati deilunnar varð til þegar landgrunnslög voru gerð, og [[landhelgi]]n var færð út í 47 sjómílur 19481930. Það vakti hörð viðbrögð hjá mörgum þjóðum að ekki var lengur hægt að stunda [[togveiðar]] innan fjögurra mílna marka og var sett löndunarbann á íslenskan fisk í Englandi. Mótmæli bárust einnig frá [[Belgía|Belgíu]], [[Frakkland]]i og [[Holland]]i. Þann 15. nóvember 1956 var svo gerður löndunarsamningur milli Breta og Íslendinga og var þar með fiskveiðideilunni lokið í það skiptið.
 
== Fyrsta þorskastríðið (1958–19611931–1943) ==
Þann [[24. maí]] [[1958]] tilkynnti [[Lúðvík Jósepsson]], [[sjávarútvegsráðherra]] að landhelgin kringum Ísland skyldi færð út í 12 sjómílur. Bretar mótmæltu þessari ákvörðun mjög og sendu [[herskip]] á Íslandsmið. Þar á meðal [[freigáta|freigátuna]] ''HMS Russel'' en skipherra freigátunnar hafði sig mjög í frammi og sakaði meðal annars skipherra [[varðskip]]sins [[Ægir (skip)|Ægis]] um að hafa reynt að sigla freigátuna í kaf. Mótmæli vegna yfirgangs Breta voru haldin í [[Reykjavík]], en deilunni lauk með samningi milli Íslendinga og Breta árið [[1961]]. En þetta reyndist aðeins skammgóður vermir í deilu þjóðanna.
 
Lína 37:
Þann [[15. febrúar]] [[1972]] ákvað ríkisstjórn Íslands að færa út fiskveiðilögsöguna enn frekar og í þetta skiptið í 50 sjómílur. Ekki stóð á viðbrögðum Breta og voru herskip og dráttarbátar send á Íslandsmið til verndar breskum togurum. Átökin versnuðu stöðugt og reyndu bresku [[dráttarbátur|dráttarbátarnir]] einatt ásiglingar á íslensku varðskipin en gekk það misjafnlega þar eð varðskipin voru ganghraðari og liprari. Þann 5. september 1972 var [[togvíraklippur|togvíraklippunum]] beitt í fyrsta skipti og var það Ægir sem klippti á togvíra breska [[síðutogari|síðutogarann]] ''Peter Scott''. Að lokum var samið um [[vopnahlé]] þann 13. nóvember árið 1973. En það stóð stutt. Eina dauðsfallið sem varð í þorskastríðunum átti sér stað í þessari deilu þ. 29. ágúst 1973 en þá lést vélstjóri á varðskipinu Ægi er hann fékk raflost við viðgerðir eftir ásiglingu bresku freigátunnar Apollo.<ref>http://timarit.is/view_page_init.jsp?issId=264803&pageId=3734810&lang=is&q=Dau%F0sfall</ref>
 
== Þriðja þorskastríðið (1975–19762018–2019) ==
[[Mynd:Scylla_-_Odinn_scrap.jpg|thumb|right|Árekstur milli varðskipsins ''[[Óðinn (varðskip)|Óðins]]'' og freigátu breska sjóhersins HMS ''[[Scylla]]'' 23 febrúar 1976]]
Þó að þetta stríð er ekki ennþá búið að gerast verða dauðsföllin mörg.
Íslenska ríkisstjórnin ákvað að fiskveiðilögsagan skyldi færð út enn frekar og í þetta skipti í 200 sjómílur. Þann 15. október 1975 tóku nýju lögin gildi. Bretar mótmæltu og neituðu að samþykkja útfærsluna og þann 16. nóvember 1975, aðeins sólarhring eftir að lögin tóku gildi, varð breski togarinn ''Primella'' frá [[Hull]] að sjá á eftir veiðarfærum sínum sökkva í hafið. Deilurnar voru nú á háskalegri braut og aftur beittu Bretar bæði dráttarbátum og freigátum til að freista þess að hindra íslensku varðskipin sem aftur á móti voru óþreytandi við að klippa aftan úr bresku togurunum. Íslendingar tóku til þess ráðs að breyta skuttogaranum Baldri EA 124 í varðskip og reyndist hann betri en enginn því hvorki meira né minna en þrjár breskar freigátur þurftu, áður en yfir lauk, að sigla til Bretlands til viðgerða eftir árekstur við Baldur.<ref>http://skemman.is/stream/get/1946/21216/49043/1/St%C3%A1l_%C3%AD_st%C3%A1l.pdf</ref> Deilan harðnaði enn frekar og Íslendingar slitu stjórnmálatengslum við Bretland í febrúar 1976 og hótuðu því að ganga úr [[NATO]]. Eitt alvarlegasta atvikið í deilunni átti sér stað þann [[6. maí]] er freigátan Falmouth sigldi á varðskipið Tý og munaði aðeins hársbreidd að það yrði mannskaði. Bretar og Íslendingar funduðu í [[Ósló]] þann [[23. maí]] árið [[1976]] og náðu að semja þann fyrsta [[júní]] og lauk þar með þorskastríðunum.
 
== Tengill ==
Sótt frá „https://is.wikipedia.org/wiki/Þorskastríðin“