|
þegar maður er á móti hvítum
'''Kynþáttahatur''' er að finna til [[andúð]]ar á tilteknum hópi fólks sem skilgreindur er út frá [[kynþáttur|kynþætti]]. Kynþáttahatur liggur oft [[þjóðernisátök]]um til grundvallar.
'''kynþáttahatur''' er sú hugmynd að kynþættir mannkyns séu eðlisólíkir og eru þá sumir kynþættir taldir öðrum æðri. Vísindaleg [[kynþáttahyggja]] er söguleg undirrót rasisma en hann birtist oftast sem [[kynþáttahatur]] eða [[kynþáttafordómar]] og getur leitt til mismununar á grundvelli kynþáttar. Greinarmunur er gerður á kynþáttahatri og útlendingaótta þótt hvort tveggja geti farið saman en útlendingaótti er andúð eða styggð gagnvart útlendingum eða framandi menningu, án kerfislegrar hugmyndafræði. Í daglegu tali er orðið rasismi notað um hverskyns mismunun gagnvart útlendingum, byggða á arfbundnum, útlitslegum, menningarlegum .<ref>Sbr. „… en hún afþakkaði verðlaunin vegna rasisma og and-islamisma sem finna mátti í aðdraganda göngunnar,“ úr [http://www.visindavefur.is/svar.php?id=65469 svari Vísindavefsins við spurningu um Judith Butler].</ref> Þá hefur orðið ''hversdagsrasismi'' einnig verið kynnt til sögunnar „til að sýna fram á hvernig kerfisbundinn rasismi endurnýjast að miklu leyti í gegnum rútínu eða hversdagslega hegðun, sem tekin er sem sjálfsögð í daglegu lífi“.<ref>[http://www.ici.is/assets/Birtingarmyndir_dulinna_ford%C3%B3ma_og_mismununar_2012_x.pdf | ''Um birtingarmyndir dulinna fordóma og mismununar''], skýrsla unnin af InterCultural Iceland, 2012, styrkt af Þróunarsjóði innflytjendamála, Velferðarráðuneytinu. Bls. 9.</ref>
== Saga ==
Kynþáttahyggja lá til grundvallar kerfisbundinni mismunun í Bandaríkjunum á nítjándu öld og fyrri hluta þeirrar tuttugustu og Apartheid stefnunnar í Suður-Afríku. Kynþáttahyggja var einnig drjúgur hluti af hugmyndalegum grundvelli þjóðarmorða á borð við helförina og útrýmingu indíána í Ameríku og tengdist heimsvaldastefnu nánum böndum í Suður-Ameríku og Afríku, Asíu og Ástralíu. Hugmyndafræðileg kynþáttahyggja er alþjóðlega fordæmd af Mannréttindasáttmála Sameinuðu þjóðanna.
== Kynþáttahyggja á Íslandi ==
=== Fjórða skýrsla Evrópunefndarinnar gegn kynþáttafordómum ===
Evrópunefndin gegn kynþáttafordómum (''The European Commission against Racism and Intolerance'', ECRI) var sett á laggirnar árið 1993. Nefndin skilar árlegri skýrslu til Evrópulanda um þau merki sem í löndunum má finna um kynþáttahyggju, ásamt ábendingum til stjórnvalda um úrbætur.<ref>[http://www.velferdarraduneyti.is/media/utgafa2010/ECRI_00102009.pdf Umfjöllun um starfsemi og skýrslur ECRI, á íslensku, frá árinu 2010]</ref> Fjórða skýrsla nefndarinnar um stöðu mála á Íslandi kom út árið 2012. Er þar sagt að einhverjar framfarir hafi átt sér stað frá því nefndin skilaði þriðju skýrslunni árið 2007 en einnig gerðar eftirfarandi athugasemdir, meðal annarra:
# Ísland hafi ekki sett á laggirnar sérstaka stofnun til að berjast við mismunun „á grundvelli 'kynþáttar', hörundslitar, tungumáls, þjóðernis eða svæðisbundins uppruna.
# Minniháttar afbrot geti útilokað tilkall fólks til ríkisborgararéttar. Þá sé krafist kunnáttu í íslenskri tungu til að geta öðlast ríkisborgararétt, en fjárveitingar til íslenskunáms fyrir útlendinga hafi verið skertar.
# Í fjölmiðlum sé oft getið ríkisfangs eða uppruna fólks.
#Börn innflytjenda hrekist frekar úr námi í menntaskólum en nemendur af íslenskum uppruna.
# Hælisleitendur geti enn ekki áfrýjað ákvörðunum í málum sínum til sjálfstæðs og óháðs úrskurðaraðila. Börn á skólaskyldualdri sem stödd eru í umsóknarferli um hæli hafi ekki öll aðgang að námi.
# Enn séu engin úrræði til að rannsaka ásakanir um misbeitingu lögregluvalds, óháð lögreglunni og ákæruvaldinu.<ref name=ecri4>[http://www.mcc.is/media/frettir/ECRI-2011.pdf Skýrsla ECRI um Ísland (fjórða eftirlitslota)], Evrópuráðið 2012 (íslensk þýðing)</ref>
Þá er í tillögunum lögð sérstök áhersla á að yfirvöld styrki þjálfun lögregluliðs, ákæruvalds, dómara og lögfræðinga í að fást við mál sem snúa að rasisma og rasískri mismunun og hvernig bera megi kennsl á rasísk tilefni afbrota.<ref name="ecri4" />
== Tengt efni ==
* [[Mannréttindi]]
*
*
* [[Hatursorðræða]]
* [[Þjóðernishreyfing Íslendinga|Íslenskir nasistar]]
== Tenglar ==
* [http://www.ici.is/assets/Birtingarmyndir_dulinna_ford%C3%B3ma_og_mismununar_2012_x.pdf ''Um birtingarmyndir dulinna fordóma og mismununar''], skýrsla unnin af InterCultural Iceland 2012.
* [http://skemman.is/stream/get/1946/1537/5840/3/Baroncelli.pdf „Staðalímyndir og sannleikur“], grein eftir Flavio Baroncelli í þýðingu Egils Arnarsonar, birtist í ''Nordicum-Mediterraneum: Icelandic E-Journal of Nordic and Mediteranean Studies''
== Tilvísanir ==
<references />
[[en:Racism]]
[[Flokkur:Fordómar]]
==Tengt efni==
* [[Rasismi]]
* [[Kynþáttahyggja]]
{{stubbur|samfélag}}
[[Flokkur:Átök]]
| 