„William Ewart Gladstone“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
TKSnaevarr (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
TKSnaevarr (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
[[Mynd:1271754717 william-e.-gladstone.jpg|thumb|right|William Ewart Gladstone]]
'''William Ewart Gladstone''' (29. desember 1809 – 29. maí 1898) var breskur stjórnmálamaður í [[Frjálslyndi flokkurinn (Bretland)|Frjálslynda flokknum]] og þar áður í [[Íhaldsflokkurinn (Bretland)|Íhaldsflokknum]]. Á sextíu ára stjórnmálaferli sínum var hann [[forsætisráðherra Bretlands]] fjórum sinnum (1868–74, 1880–85, febrúar–júlí 1886 og 1892–94), oftar en nokkur annar. Auk þess var hann
Gladstone gekk fyrst á breska þingið árið 1832. Í upphafi var hann á sveif með gamaldags Íhaldsmönnum og vann í ríkisstjórn [[Robert Peel|Sir Roberts Peel]]. Eftir klofning innan Íhaldsflokksins gekk Gladstone ásamt skoðanabræðrum sínum í lið með [[Viggar (Bretland)|Viggum]] og [[Róttæki flokkurinn (Bretland)|Róttæklingum]] til að stofna Frjálslynda flokkinn. Sem
Á fyrstu ráðherratíð sinni tók Gladstone að sér ýmsar umbætur, þar á meðal upplausn írsku þjóðkirjunnar og innleiðingu leynilegra kosninga. Eftir tap í þingkosningum árið 1874 sagði Gladstone af sér sem leiðtogi Frjálslynda flokksins en sneri aftur á stjórnmálasviðið árið 1876 með því að tala gegn viðbrögðum [[Tyrkjaveldi|Tyrkjaveldis]] við [[Apríluppreisnin|búlgörsku apríluppreisninni]]. Kosningabarátta Gladstone árin 1879-80 er oft talin fyrsta nútímakosningaherferðin.<ref name=Wiesner2014>{{cite book|last1=Wiesner-Hanks|first1=Merry E.|last2=Evans|first2=Andrew D.|last3=Wheeler|first3=William Bruce|last4=Ruff|first4=Julius|title=Discovering the Western Past, Volume II: Since 1500|date=2014|publisher=Cengage Learning|page=336|url=https://books.google.com/books?id=bbwTCgAAQBAJ&pg=PT351#v=onepage&q&f=false}}</ref><ref>{{cite book|last1=Price|first1=Richard|title=British Society 1680-1880: Dynamism, Containment and Change|date=1999|publisher=Cambridge University Press|page=289|url=https://books.google.com/books?id=oqY4cFsaK7AC&pg=PA289#v=onepage&q&f=false|language=en}}</ref> Eftir þingkosningarnar árið 1880 varð Gladstone forsætisráðherra í annað sinn. Á annarri ráðherratíð sinni þurfti Gladstone að taka á deilumálum í Egyptalandi og á Írlandi, þar sem ríkisstjórn hans bældi niður andóf en bætti einnig lagaréttindi írskra leigubænda.
| |||