„Sjávarföll“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
lol
m Tók aftur breytingar 212.30.242.35 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Murma174
Lína 5:
|}
 
'''Sjávarföll''' eru ris og hnig [[Haf|sjávar]] á jörðinni[[jörðin]]ni, til komin vegna [[Þyngdarkraftur|þyngdarkrafta]] tungls[[tungl]]s og [[Sólin|sólar]] sem toga í jörðina. Hugtakið nær yfir bæði flóð, sem er hækkun á yfirborði sjávar, og fjöru, þar sem yfirborðið lækkar. Yfirleitt gætir flóðs og fjöru tvisvar sinnum á [[Sólarhringur|sólarhring]] á hverjum punkti jarðar. Þar sem þyngdarkraftur sólar á yfirborði jarðar er aðeins helmingur á við þyngdarkraft tunglsins, skiptir staða tunglsins mestu máli þegar sjávarföll eru skoðuð. Tunglið togar þannig í sjóinn á þeirri hlið jarðar, sem snýr að því. Á fjærhlið jarðar þrýstist sjórinn hins vegar út vegna [[Miðflóttakraftur|miðflóttakrafts]], sem er til kominn vegna snúnings jarðar-tunglkerfisins um sameiginlega [[Massamiðja|massamiðju]].
 
Mesti munur flóðs og fjöru á jörðinni er við [[Fundyflói|Fundyflóa]] í [[Kanada]] en þar flæðir sjórinn inn þröngan [[Flói|flóann]] á flóði og hækkar yfirborð sjávar um 12 metra. Sjávarfalla gætir hins vegar lítið sem ekkert í innhöfum eins og Miðjarðarhafinu[[Miðjarðarhaf]]inu, Eystrasaltinu[[Eystrasalt]]inu og [[Karabíska hafið|Karabíska hafinu]]. Er það vegna þess að tilkoma sjávarfalla einskorðast ekki aðeins við þyngdarkraft tungls og sólar heldur skipta aðrir þættir máli, eins og yfirborð sjávarbotnsins, tenging innhafa yfir í úthöfin og veðurfar[[veður]]far.
 
Mestur munur flóðs og fjöru á Íslandi[[Ísland]]i er við [[Breiðafjörður|Breiðafjörð]] og getur þar orðið 5 metrar. Sjávarfalla gætir mismikið í kringum landið, til dæmis er algengur munur flóðs og fjöru við [[Faxaflói|Faxaflóa]] 4 metrar á stórstreymi en á [[Norðurland|Norður-]] og Austurlandi[[Austurland]]i sjaldnast meiri en einn og hálfur metri.
 
== Sjá einnig ==
og [[Miðjarðarhaf]]inu, [[Eystrasalt]]inu og [[Karabíska hafið|Karabíska hafinu]]. Er það vegna þess að tilkoma sjávarfallg fjöru við [[Faxaflói|Faxaflóa]] 4 metrar á stórstreymi en á [[Norðurland|Norður-]] og [[Austurland]]i sjaldnast meiri en einn og hálfur metri.
* [[Fjara]]