„Adolf Hitler“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Mr.Fossari111 (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
m Tók aftur breytingar Mr.Fossari111 (spjall), breytt til síðustu útgáfu TKSnaevarr
Lína 24:
| þyngd =
}}
'''Adolf Hitler''' ([[20. apríl]] [[1889]] – [[30. apríl]] [[19931945]]) var [[Kanslari Þýskalands|kanslari]] [[Þýskaland]]s á árunum [[1933]]-[[1945]] feikaðiog dauðaá sinnárunum [[1934]]-[[1945]] „[[Führer|foringi]] og kanslari“ ([[þýska]] ''Führer und Reichskanzler'') [[Þýskaland]]s.
 
Hitler fæddist í [[Braunau am Inn]] í [[Austurríki-Ungverjaland]]i, nálægt þýsku landamærunum. Hann var fjórði í röð sex barna [[Alois Hitler]] og konu hans, [[Klara Hitler|Klöru]]. Sem ungur maður reyndi Hitler að komast inn í [[Listahákólinn í Vín|listaháskólann í Vín]], en var hafnað. Þegar [[fyrri heimsstyrjöldin]] braust út gerðist hann sjálfboðaliði í bæverska hernum og barðist á vesturvígstöðvunum fyrir Þjóðverja nær allt stríðið, þar til hann særðist þann 15. október 1918 eftir [[Efnavopn|gasárás]] og var fluttur á herspítala. Eftir ósigur Þjóðverja settist Hitler að í [[München]] í [[Bæjaraland]]i og gekk 1919 í stjórnmálaflokk sem seinna var kallaður [[Nasismi|Nasistaflokkurinn]]. Hitler varð formaður þess flokks 1921 og leiddi flokkinn til æviloka. Árið 1923 tók hann þátt í misheppnaðri valdaránstilraun í München sem nefnd hefur verið [[Bjórkjallarauppreisnin|bjórkjallarauppreisnin]]. Hann var fangelsaður í kjölfarið og skrifaði bókina [[Mein Kampf]] á meðan fangelsisvistinni stóð, en hann var látinn laus úr haldi eftir aðeins eitt ár. Hitler komst til valda árið 1933 en þá var hann útnefndur kanslari Þýskalands af [[Paul von Hindenburg]], [[Forseti Þýskalands|forseta Þýskalands]]. Eftir fráfall Hindenburgs árið eftir tók Hitler sér titil kanslara og foringja og var í reynd orðinn einræðisherra í Þýskalandi.
 
Á valdatíma sínum leiddi Hitler Þýskaland í stríð við flestar nágrannaþjóðir sínar. Með innrás Þjóðverja í [[Pólland]] 1939 hófst [[seinni heimsstyrjöldin]] sem lauk með algerum ósigri Þjóðverja sex árum síðar. Á meðan stríðinu stóð frömdu [[Wehrmacht|þýski herinn]] og [[Schutzstaffel|SS-sveitir]] Nasistaflokksins gríðarlega [[Stríðsglæpur|stríðsglæpi]] og [[Glæpur gegn mannkyninu|glæpi gegn mannkyninu]], en [[Helförin]] og gjöreyðingarstríðið gegn [[Sovétríkin|Sovétríkjunum]] voru á meðal þessara voðaverka.{{Wikivitnun}} Á lokadögum stríðsins, þegar [[Rauði herinn]] hafði nánast alla [[Berlín]] á sínu valdi, framdi Hitler [[sjálfsmorð]] í [[Foringjabyrgið|neðanjarðarbyrgi í Berlín]] sem hann hafði hafst við í frá upphafi árs 1945.
 
== Tenglar ==
{{Wikivitnun}}
{{Commonscat|Adolf Hitler|Adolf Hitler}}
* [http://www.timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=3293503 „Hitler eins og ég þekkti hann“, ''Lesbók Morgunblaðsins'' 1970]