„Boxarauppreisnin“: Munur á milli breytinga

'''Boxarauppreisnin''' eða '''Yihetuan-hreyfingin''' var uppreisn sem átti sér stað í [[Kína]] á milli [[1899]] og [[1901]], undir lok [[Tjingveldið|Tjingveldisins]], og var drifin áfram af [[Útlendingahatur|útlendingahatri]] og andstöðu við útbreiðslu [[Kristni|kristinnar trúar]]. Yihetuan-hópurinn („Skæruliðar sameinaðir í réttsýni“), sem fékk gælunafnið „Boxararnir“„boxararnir“ á vestrænum tungumálum, átti frumkvæði að uppreisninni og einkenndist mjög af kínverskri [[Þjóðernishyggja|þjóðernishyggju]] og andspyrnuandstöðu við vestræna [[Nýlendustefna|nýlenduvæðingu]].

Uppreisnin átti sér stað samhliða alvarlegu þurrkatímabili og óreiðu vegna sívaxandi erlendra áhrifa í Kína. Eftir að ofbeldi gegn útlendingum og kristnum Kínverjum færðist í aukana í Sjandong og Norður-Kína í júní árið 1900 komu Boxararnir, sem héldu að þeir væru ónæmir fyrir erlendum vopnum, af stað uppþoti í [[Peking]] með slagorðinu „Styðjið Tjingstjórnina og útrýmið útlendingunumútlendingunum“.“ Útlendingar og kristnir Kínverjar leituðu skjóls í sendiráðahverfi borgarinnar. Þegar fréttir bárust af því vesturveldin hygðust gera innrás til að binda enda á umsátrið um sendiráðahverfið lýsti [[Cixi keisaraekkja]] yfir stuðningi við Boxarana og gaf auk þess út keisaralega stríðsyfirlýsingu á hendur erlendum veldum. Erindrekar, erlendir borgarar, hermenn og annað kristið fólk var umsetið í sendiráðahverfinu af kínverska keisarahernum og Boxurunumboxurunum í 55 daga.

Mikill ágreiningur var milli kínverskra ráðamanna um hvort rétt væri að styðja Boxarana eða ná fram sættumsáttum. Yfirmaður kínverska hersins, [[Ronglu hershöfðingi]], kvaðst seinna hafa reynt að halda hlífiskildi yfir umsetnu útlendingunum. Kína varð nú fyrir innrás átta þjóða bandalags [[Breska heimsveldið|Bretlands]], [[Frakkland|Frakklands]], [[Bandaríkin|Bandaríkjanna]], [[Japanska keisaradæmið|Japans]], [[Þýska keisaraveldið|Þýskalands]], [[Rússneska keisaradæmið|Rússlands]], [[Ítalía|Ítalíu]] og [[Austurríki-Ungverjaland|Austurríki-Ungverjalands]]. Kínverjum tókst í fyrstu að hrekja her bandalagsins á bak aftur en voru fljótt sigraðir þegar 20,.000 vopnaðir hermenn komu til Kína. Her bandalagsins kom til Peking þann 14. ágúst og braut upprauf umsátrið um sendiráðahverfið. Herir vesturveldanna létu síðan greipar sópa um höfuðborgina og sveitina í kring og tóku af lífi alla þá sem grunaðir voru um að vera Boxararboxarar.

Árið 1901 voru lög sett lög sem kváðu á um að embættismenn sem hefðu stutt Boxaranaboxarana skyldu aflífaðir, erlendir hermenn skyldu staðsettir í Peking og Kína skyldi greiða þjóðunum í bandalaginu himinháar skaðabætur næstu 39 árin. Keisaraekkjan lýsti í kjölfarið yfir stuðningi við ýmsar kerfis- og efnahagsumbætur til þess að reyna að bjarga Tjingveldinu. Allt fórkom þó fyrir ekki og Tjingveldið hrundi árið 1912.