„Halldór Laxness“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Stillbusy (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Stillbusy (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 17:
Árið 1905 seldi Guðjón húsið sitt í Reykjavík og keypti jörðina Laxnes í Mosfellsdal sem er 20 kílómetrum frá Reykjavík. Þangað fluttist Halldór með foreldrum sínum og móðurömmu, Guðnýju Klængsdóttur (18. febrúar 1832 - 21. mars 1924<ref>[http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=5631093 Fréttabréf ættfræðifélagsins í maí 2002] </ref>), ásamt vinnukonu og vinnumanni. Oftast var þó fleira fólk í Laxnesi, bæði gestir og vinnu- og kaupafólk, og þar var alltaf nóg að gera. Halldóri fannst það gæfa hans að hafa fengið að reyna að búa á stóru sveitaheimili og svo virðist sem hann hafi alist upp við góðar aðstæður í Laxnesi.<ref>Halldór Guðmundsson (2004): 17–19.</ref>{{tilvitnun2|Halldór segir í bréfi til Stefáns Einarssonar að samkomulag á heimilinu hafi ávallt verið gott og í minningasögunni Í túninu heima segir hann: „á þessari liðnu tíð kom hlýtt hjartalag, grandvör framkoma og virðíng fyrir náúnganum í staðinn fyrir réttlæti úr tölvu; þar var sú fegurð í mannlegri sambúð sem ekki varð lifað án þrátt fyrir alt og alt og alt.|Halldór Guðmundsson (2004): 19.}}
 
Halldór Guðjónsson byrjaði að skrifa sem barn og fékk ungur áhuga á íslenskri tungu og beitti sér fyrir málrækt í Mosfellsdalnum. Hann gaf út fyrstu bók sína, ''[[Barn náttúrunnar]]'', 1919 þá aðeins 17 ára gamall. Hann skrifaði bókina þegar hann var 16 ára og sat þá frekar á [[Landsbókasafnið|Landsbókasafninu]] að skrifa en að mæta í skólann. ''Barn náttúrunnar'' gaf glöggum bókarýnum fyrirheit um það sem koma skyldi.<ref>Ólafur Ragnarsson (2002): 75–130.</ref>
 
Þegar Halldór var ungur maður fór hann að ferðast og dvaldi meðal annars í [[Bandaríkin|Vesturheimi]] á árunum 1927–1929. Hann var í [[klaustur|klaustri]] í [[Lúxemborg]] frá desember 1922 fram til haustsins 1923. Í klaustrinu tók hann [[kaþólsk trú|kaþólska trú]] og var skírður og fermdur til kaþólskrar kirkju 6. janúar 1923.<ref>Ólafur Ragnarsson (2007): af myndasíðum á milli bls. 64–65.</ref>
Lína 24:
 
Halldór var tvíkvæntur. Árið 1930 giftist hann Ingibjörgu Einarsdóttur (3. maí 1908 - 22. janúar 1994<ref>[http://www.mbl.is/greinasafn/grein/123789/ Morgunblaðið, 2. febrúar 1994]</ref>) og með henni átti hann soninn Einar (9. ágúst 1931 - 23. maí 2016<ref>[http://www.mbl.is/frettir/innlent/2016/05/25/andlat_einar_laxness/ Morgunblaðið, 25. maí 2016]</ref>). Þau slitu samvistir 1940. Halldór kynntist seinni konu sinni, Auði Sveinsdóttur (30. júní 1918 - 29. október 2012<ref>[http://www.mbl.is/frettir/innlent/2012/10/30/audur_sveinsdottir_laxness_latin/ Morgunblaðið, 30. október 2012]</ref>), á [[Laugarvatn|Laugarvatni]] 1939. Samkvæmt frásögn ævisöguritara Halldórs Laxness, [[Halldór Guðmundsson|Halldóri Guðmundssyni]], vildi Halldór fara rólega í sakirnar, og fyrstu árin eftir að þau byrjuðu að vera saman þurfti Auður að bíða þolinmóð eftir honum.<ref>Halldór Guðmundsson (2004): 439–440.</ref> Halldór Guðmundsson segir svo frá að Auður hafi verið tilbúin til þess að færa fórnir fyrir Halldór og getað létt áhyggjum af skáldinu, hún var konan sem Halldór dreymdi um.<ref>Halldór Guðmundsson. Halldór Laxness, ævisaga, bls. 501.</ref> Auður og Halldór giftu sig hjá [[borgarfógeti|borgarfógeta]] 24. desember 1945. Þau fluttu að [[Gljúfrasteinn|Gljúfrasteini]] árið 1945 en það hús létu hjónin byggja. Það var draumur Halldórs að eignast heimili á sínum bernskuslóðum og þau fengu arkitektinn [[Ágúst Pálsson]] ([[:en:Ágúst Pálsson|en]]) til þess að teikna húsið<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Ágúst_Pálsson</ref>. Auður sá að mestu um að fylgjast með húsasmíðunum á meðan Halldór einbeitti sér að skrifum.<ref>Ólafur Ragnarsson (2007). 72–75.</ref> Halldór og Auður eignuðust tvær dætur - Sigríði (*26. maí 1951) og Guðnýju (*23. janúar 1954).<ref>Halldór Guðmundsson (2004): 557–578.</ref>
 
Þegar Halldór var orðinn gamall maður og heilsunni farið að hraka fluttist hann á [[Reykjalundur|Reykjalund]]. Þar var hann í fjögur ár og sífellt meira bundinn við rúmið. Halldór Laxness lést 8. febrúar 1998, þá orðinn 95 ára. Í Morgunblaðinu birtist grein eftir [[Mattías Johannessen]] skáld þar sem hann sagði meðal annars: {{tilvitnun2|Þann dag sem Íslendingar gleyma ritsnilld Halldórs Kiljans Laxness gegna þeir ekki lengur hlutverki sínu sem þjóð.|Mattías Johannessen<ref>Ólafur Ragnarsson (2007): 345–347.</ref>}}
 
== Viðurkenning ==
Árið 1955 var Halldór Laxness sæmdur [[Nóbelsverðlaunin|Nóbelsverðlaununum]] og það hafði strax jákvæð áhrif. Bækurnar voru í kjölfarið þýddar á fleiri tungumál og menn sem höfðu ekki gefið verkunum gaum áður fóru og kynntu sér bækurnar. Það var í [[Stokkhólmur|Stokkhólmi]] sem Halldór veitti verðlaununum viðtöku frá þáverandi konungi Svía, [[Gústaf 6. Adólf|Gústaf VI. Adolf]], nánar tiltekið í Hljómleikahúsinu við Kóngsgötuna. Nóbelsverðlaunin höfðu strax jákvæð áhrif, og bækurnar Halldórs voru í kjölfarið þýddar á fleiri tungumál og menn sem höfðu ekki gefið verkunum gaum áður kynntu sér bækurnar hans. Verðlaunin, Nóbelsskjalið og gullpeningurinn eru varðveitt í [[Þjóðminjasafn Íslands|Þjóðminjasafninu]] og í myntsafni [[Seðlabanki Íslands|seðlabankans]].<ref>Ólafur Ragnarsson (2007): 183–201.</ref>
Halldór Laxness fékk fjöldan allan af viðurkenningum fyrir ritstörf sín. [[Nóbelsverðlaun]]in eru hvað merkilegust en dæmi um aðrar viðurkenningar sem honum hlotnuðust voru; [[Menningarverðlaun ASF]], [[Silfurhesturinn]] (bókmenntaverðlaun dagblaðanna) og virt dönsk verðlaun, kennd við [[Martin Andersen Nexö]], svo nokkur séu nefnd. Árið 1968, þegar Aabo háskólinn í [[Finnland]]i átti 50 ára afmæli var Halldór gerður að [[heiðursdoktor]] við skólann.
 
HalldórAuk LaxnessNóbelsverðlauna fékk Halldór Laxness fjöldan allan af viðurkenningum fyrir ritstörf sín. [[Nóbelsverðlaun]]in eru hvað merkilegust, en dæmi um aðrar viðurkenningar sem honum hlotnuðust voru;: [[Menningarverðlaun ASF]], [[Silfurhesturinn]] (bókmenntaverðlaun dagblaðanna) og virt dönsk verðlaun, kennd við [[Martin Andersen Nexö]] ([[wikipedia:Martin_Andersen_Nexø|en]]), svo nokkur séu nefnd. Árið 1968, þegarvar Halldór gerður að [[heiðursdoktor]] við Aabo háskólinnháskólann í [[Finnland]]i áttií tilefni 50 ára afmæli var Halldór gerður að [[heiðursdoktor]] viðafmælis skólannskólans.
Árið 1955 var Laxness sæmdur [[Nóbelsverðlaunin|Nóbelsverðlaununum]] og það hafði strax jákvæð áhrif. Bækurnar voru í kjölfarið þýddar á fleiri tungumál og menn sem höfðu ekki gefið verkunum gaum áður fóru og kynntu sér bækurnar. Það var í [[Stokkhólmur|Stokkhólmi]] sem Halldór veitti verðlaununum viðtöku frá þáverandi konungi Svía, [[Gústaf VI Adolf]], nánar tiltekið í Hljómleikahúsinu við Kóngsgötuna. Verðlaunin, Nóbelsskjalið og gullpeningurinn eru varðveitt í [[Þjóðminjasafn Íslands|Þjóðminjasafninu]] og í myntsafni [[Seðlabanki Íslands|seðlabankans]].<ref>Ólafur Ragnarsson (2007): 183–201.</ref>
 
== Stíll ==
Lína 35 ⟶ 37:
 
Þegar Halldór var ungur umgengst hann mikið eldra fólk og talsmáti hans varð þess vegna háfleyglegur.<ref>Ólafur Ragnarsson (2002): 75.</ref> Hann ræktaði tungumálið meira en aðrir höfundar og notaði öðruvísi stafsetningu til þess að ná fram ákveðnum stíl í textann sem og mörg áhugaverð orð.<ref>Hugvísindastofnun Háskóla Íslands. Um ævi og verk Halldórs Laxness: 212–217.</ref>
 
Þegar Halldór var orðinn gamall maður og heilsunni farið að hraka fluttist hann á [[Reykjalundur|Reykjalund]]. Þar var hann í fjögur ár og sífellt meira bundinn við rúmið. Halldór Laxness lést 8. febrúar 1998 þá orðinn 95 ára. Í Morgunblaðinu birtist grein eftir [[Mattías Johannessen]] skáld þar sem hann sagði meðal annars: {{tilvitnun2|Þann dag sem Íslendingar gleyma ritsnilld Halldórs Kiljans Laxness gegna þeir ekki lengur hlutverki sínu sem þjóð.|Mattías Johannessen<ref>Ólafur Ragnarsson (2007): 345–347.</ref>}}
 
== Deilur um ævisögu Laxness ==