„Halldór Laxness“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m Tók aftur breytingar 213.190.119.21 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Akigka |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 4:
Hann byrjaði snemma að lesa bækur og skrifa sögur, og þegar hann var 14 ára gamall fékk hann sína fyrstu grein birta í [[Morgunblaðið|Morgunblaðinu]] undir nafninu ''H.G''. Ekki löngu síðar birti hann grein í sama blaði undir sínu eigin nafni og var sú grein um gamla klukku.
Á ferli sínum skrifaði Halldór
Frá árinu [[1945]] átti Halldór fast heimili á [[Gljúfrasteinn|Gljúfrasteini]] í Mosfellssveit. Að frumkvæði [[Davíð Oddsson|Davíðs Oddsonar]], [[forsætisráðherra]], keypti [[ríkissjóður]] Gljúfrastein af [[Auður Laxness|Auði Laxness]], ekkju Halldórs, og opnaði þar safn til minningar um skáldið haustið [[2004]]. Auður gaf safninu innbú þeirra hjóna.
Lína 15 ⟶ 13:
== Ævi ==
[[Mynd:Laxness portrett einar hakonarson 1984.jpg|thumb|250px|Málverk af Halldóri Laxness eftir [[Einar Hákonarson]] frá 1984]]
Halldór var elstur í þriggja systkina hópi, en yngri voru systur hans, Sigríður (28. apríl 1909 - 18. ágúst 1966<ref>[http://m.timarit.is/view_page_init.jsp?issId=113233&pageId=1377723 Morgunblaðið, 25. ágúst 1966]</ref>) og Helga (5. maí 1912 - 15. janúar 1992<ref>[http://www.mbl.is/greinasafn/grein/81564/ Morgunblaðið, 23. janúar 1992]</ref>). Foreldrar Halldórs voru Guðjón Helgi Helgason (23. október 1870 - 19. júní 1919) og Sigríður Halldórsdóttir (27. október 1872 - 17. september 1951)<ref>[http://m.timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=2965583 DV, 14. febrúar 1998]</ref>. Guðjón var af fátækum ættum og vann meðal annars í vegavinnu um allt Ísland og fékk fyrir það þokkaleg laun. Sigríður móðir Halldórs var ættuð frá [[Ölfus]]i, hún fluttist ung til [[Reykjavík|Reykjavíkur]] þar sem hún og Guðjón kynntust svo síðar.<ref>Halldór Guðmundsson (2004): 7–14.</ref>
Árið 1905 seldi Guðjón húsið sitt í Reykjavík og keypti jörðina Laxnes í Mosfellsdal sem er 20 kílómetrum frá Reykjavík. Þangað fluttist Halldór með foreldrum sínum og móðurömmu, Guðnýju Klængsdóttur (18. febrúar 1832 - 21. mars 1924<ref>[http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=5631093 Fréttabréf ættfræðifélagsins í maí 2002] </ref>), ásamt vinnukonu og vinnumanni. Oftast var þó fleira fólk í Laxnesi, bæði gestir og vinnu- og kaupafólk, og þar var alltaf nóg að gera. Halldóri fannst það gæfa hans að hafa fengið að reyna
Halldór Guðjónsson byrjaði að skrifa sem barn og fékk ungur áhuga á íslenskri tungu og beitti sér fyrir málrækt í Mosfellsdalnum. Hann gaf út fyrstu bók sína, ''[[Barn náttúrunnar]]'', 1919 þá aðeins 17 ára gamall. Hann skrifaði bókina þegar hann var 16 ára og sat þá frekar á [[Landsbókasafnið|Landsbókasafninu]] að skrifa en að mæta í skólann. ''Barn náttúrunnar'' gaf glöggum bókarýnum fyrirheit um það sem koma skyldi.<ref>Ólafur Ragnarsson (2002): 75–130.</ref>
Þegar Halldór var ungur maður fór hann að ferðast og dvaldi meðal annars í [[Bandaríkin|Vesturheimi]] á árunum 1927–1929
Frumburð sinn, Maríu (10. apríl 1923 - 19. mars 2016<ref>[http://www.mbl.is/greinasafn/grein/1590820/ Morgunblaðið, 31. mars 2016]</ref>), eignaðist Halldór með Málfríði Jónsdóttur (29. ágúst 1896 - 7. nóvember 2003<ref>[http://www.mbl.is/greinasafn/grein/763374/ Morgunblaðið, 13. nóvember 2003]</ref>) sem hann hafði kynnst sumarið 1922 í [[Rønne|Rönne]] á [[Borgundarhólmur|Borgundarhólmi]]; þau giftust samt ekki. Í lok ævi sinnar var Málfríður [[Listi yfir elstu manneskjur á Íslandi|elsti lifandi Íslendingurinn]].
Halldór var tvíkvæntur. Árið 1930 giftist hann Ingibjörgu Einarsdóttur (3. maí 1908 - 22. janúar 1994<ref>[http://www.mbl.is/greinasafn/grein/123789/ Morgunblaðið, 2. febrúar 1994]</ref>) og með henni átti hann soninn Einar (9. ágúst 1931 - 23. maí 2016<ref>[http://www.mbl.is/frettir/innlent/2016/05/25/andlat_einar_laxness/ Morgunblaðið, 25. maí 2016]</ref>). Þau slitu samvistir 1940.
== Viðurkenning ==
Lína 41 ⟶ 39:
== Deilur um ævisögu Laxness ==
[[Hannes Hólmsteinn Gissurarson]], [[prófessor]] sagði frá því opinberlega sumarið [[2003]], að hann væri að skrifa [[ævisaga|ævisögu]] Laxness, en í kjölfarið reyndi Auður Laxness að meina honum aðgang að bréfasafni skáldsins á [[handrit]]adeild [[Þjóðarbókhlaðan|Þjóðarbókhlöðunnar]] og tókst það.<ref>[http://www.mbl.is/frettir/innlent/2003/09/27/skriflegt_leyfi_tharf_til_ad_skoda_skjol_halldors_l/ Skriflegt leyfi þarf til að skoða skjöl Halldórs Laxness í Þjóðarbókhlöðunni] Morgunblaðið</ref> Ástæðan var sú að hún taldi Hannes ekki færan um að skrifa óhlutdræga ævisögu Laxness. Eftir að fyrsta bindi ævisögunnar
Haustið [[2004]] höfðaði Auður mál gegn Hannesi fyrir brot á [[íslensk höfundalög|lögum um höfundarrétt]]. Hannes var sýknaður í [[Héraðsdómur Reykjavíkur|Héraðsdómi Reykjavíkur]] [[2006]] en málinu var áfrýjað til [[Hæstiréttur|Hæstaréttar]] og þar var Hannes dæmdur árið [[2008]] fyrir brot á höfundarrétti í fyrsta bindi af ævisögu Halldórs Laxness. Var honum gert að greiða 1,5 milljónir króna í fébætur og 1,6 milljónir í málskostnað.
Auður Laxness og fjölskylda hennar hefur lagt blessun sína yfir ævisögu skáldsins, sem rituð var af [[Halldór Guðmundsson|Halldóri Guðmundssyni]], rithöfundi, og veitti honum góðfúslega aðgang að bréfasafni og gögnum, sem voru í vörslu fjölskyldunnar.
== Meint afskipti íslenskra ráðamanna af útgáfu rita Laxness í Bandaríkjununm ==
[[Guðný Halldórsdóttir]], [[leikstjóri]] og dóttir skáldsins, sagði í [[Kastljós (dægurmálaþáttur)|Kastljósþætti]] [[RÚV|sjónvarpsins]] [[18. mars]] [[2007]] að [[Bjarni Benediktsson (f. 1908)|Bjarni Benediktsson]], þáverandi [[forsætisráðherra]], hefði lagt stein í götu föður síns sem varð til þess að honum reyndist illmögulegt að gefa út bækur sínar í [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]].
== Verk ==
|