„Köttur“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip Merki: Farsímabreyting Breyting frá farsímavef |
rétt útgáfa |
||
Lína 1:
{{Taxobox
| color=pink
| name=Köttur
| image = Huiskat_-_zwartgemarmerd_met_wit.jpg
| image_width = 250px
| image_caption = Köttur
| regnum = [[Dýraríki]] (''Animalia'')
| phylum = [[Seildýr]] (''Chordata'')
| classis = [[Spendýr]] (''Mammalia'')
| ordo = [[Rándýr]] (''Carnivora'')
| familia = [[Kattardýr]] (''Felidae'')
| genus = [[Smákettir]] (''Felis'')
| species = [[Villiköttur]] (''Felis silvestris'')
| subspecies = '''Köttur''' (''Felis silvestris catus'')
| trinomial = ''Felis silvestris catus''
| trinomial_authority = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758)
}}
<onlyinclude>
'''Köttur''' eða '''hús-eða heimilisköttur''' ([[fræðiheiti]]: ''Felis silvestris catus'') er [[Undirtegund (líffræði)|undirtegund]] [[villiköttur|villikatta]] (fræðiheiti: ''Felis silvestris'') sem er [[tegund]] lítilla [[rándýr]]a af [[ætt (flokkunarfræði)|ætt]] [[kattardýr]]a. Kettir eru [[rökkurdýr]] og [[kjötæta|kjötætur]] sem hafa lifað sem [[húsdýr]] í mörg þúsund ár.<ref>{{vefheimild|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html|titill=Oldest Known Pet Cat? 9,500-Year-Old Burial Found on Cyprus|útgefandi=National Geographic|mánuður=8. apríl|ár=2004}}</ref> [[Egyptaland hið forna|Forn-Egyptar]] hófu að nota ketti til að halda [[mús]]um og öðrum [[nagdýr]]um frá [[korn]]birgðum. Kettir eru eitt vinsælasta [[gæludýr]] [[Jörðin|heims]].</onlyinclude>
Kettir eru mjög hæf rándýr og vitað er til þess að þau veiði yfir 1.000 dýrategundir sér til matar. Hægt er að kenna köttum að hlýða einföldum skipunum og þeir hafa getu til þess að læra á einföld tæki eins og [[hurðarhúnn|hurðarhúna]]. Kettir notast við fjöldann allan af [[dýratáknfræði|dýratáknum]] í samskiptum við ketti og önnur dýr, þeir mjálma, mala, hvæsa, urra og gagga.<ref>{{vísindavefurinn|3409|Af hverju gefa kettir frá sér einkennilegt kjökur þegar þeir sjá bráð?}}</ref> Rannsóknir benda til þess að samskipti á milli katta og manna séu töluvert þróuð.<ref>{{vefheimild|url=http://www.channel3000.com/news/1472741/detail.html|titill=Meows Mean More To Cat Lovers}}</ref> Kettir eru einnig ræktaðir og látnir keppa á kattasýningum þar sem veitt eru verðlaun fyrir fallega og hæfileikaríka ketti.
Karldýr katta kallast '''högni''' eða '''fress''', kvendýrið '''læða''' eða '''bleyða''' og afkvæmin '''kettlingar'''. [[Hreinræktaður köttur|Hreinræktaðir kettir]] eru innan við eitt prósent af köttum, en til eru tugir tegundarafbrigða og litbrigða. Til dæmis eru til hárlausir kettir sem nefnast [[Sfinx (kattartegund)|Sfinxar]] og rófulausir kettir sem nefnast Manarkettir ([[Manx (kattartegund)|Manx]]).
== Kettir á Íslandi ==
Líkt og víða annars staðar eru kettir vinsæl gæludýr á [[Ísland]]i. Ekki er vitað með vissu hversu marga ketti er að finna á Íslandi en mjög gróflega má áætla að þeir séu um 30 þúsund.<ref>{{vísindavefurinn|781|Hvað eru margir kettir á Íslandi?}}</ref> Árið [[1976]] var [[Kattavinafélag Íslands]] stofnað. Í dag rekur það Kattholt sem er heimili fyrir týnda ketti. Árið [[2005]] bárust um 500 „óskilakettir“ til Kattholts.<ref>[http://www.kattholt.is/FileLib/margmidlun/kisubaeklingur.pdf Upplýsingabæklingur um kattahald í Reykjavík] (pdf)</ref> Þann 23. ágúst 2005 setti umhverfisráðuneytið reglugerð um kattahald í Reykjavík.<ref>[http://www.kattholt.is/FileLib/margmidlun/kattahald_i_Reykjavik_2005.pdf Samþykkt um kattahald í Reykjavík] (pdf)</ref>
== Tilvísanir ==
{{reflist}}
==
* {{wpheimild|tungumál=en|titill=Cat|mánuðurskoðað=18. desember|árskoðað=2008}}
== Tengt efni ==
* [[Stígvélaði kötturinn]]
== Tenglar ==
{{commonscat|Felis silvestris catus|köttum}}
{{Wiktionary|köttur}}
* [http://www.kattholt.is Vefsíða Kattholts]
* {{vísindavefurinn|734|Af hverju strjúka kettir oft?}}
* {{vísindavefurinn|4714|Hvers vegna ráðast hundar á ketti?}}
* {{vísindavefurinn|3607|Af hverju mjálma kettir?}}
* {{vísindavefurinn|5068|Hversu vel heyra kettir?}}
* {{vísindavefurinn|5379|Verða kettir veikir og hvaða sjúkdómseinkenni fá þeir þá?}}
* {{vísindavefurinn|4297|Í hvaða landi urðu kettirnir til?}}
* {{vísindavefurinn|3409|Af hverju gefa kettir frá sér einkennilegt kjökur þegar þeir sjá bráð?}}
[[Flokkur:Kettir]]
[[Flokkur:Húsdýr]]
[[Flokkur:Gæludýr]]
| |||