„Þvottabjörn“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip |
m Tók aftur breytingar 82.112.90.41 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Akigka |
||
Lína 1:
{{Taxobox
| name =
| status =
| status_system = iucn3.1
| image = Raccoon (Procyon lotor) 1.jpg
| image_width = 250px
| image_caption =
| regnum = [[Dýraríki]] (''Animalia'')
| phylum = [[Seildýr]] (''Chordata'')
| classis = [[Spendýr]] (''Mammalia'')
| ordo = [[Rándýr]] (''Carnivora'')
| familia =
| genus = [[Procyon]] (''Procyon'')
| species = '''''P. lotor'''''
Lína 22 ⟶ 20:
}}
'''Þvottabjörn''' (''Procyon lotor'') er [[Tegund (líffræði)|tegund]] spendýra innan [[Ættkvísl (flokkunarfræði)|ættkvíslarinnar]] [[Procyon]].
== Lífshættir, útbreiðsla og nytjar ==
Þvottabirnir eru stærstir allra [[Hálfbirnir|hálfbjarna]]; skrokklengd fullvaxins dýrs er 40-70 cm og þyngdin frá 3,5-9 kíló. Þvottabjörninn er yfirleitt næturdýr. Hann er alæta, étur jurtir og aldin, orma, skordýr, ýmis smádýr, fugla og fiska, og þegar hann tekur sér bólfestu nálægt mannabústöðum sækir hann oft í sorp og úrgang til að leita sér matar.
Þvottabjörninn er upprunninn í [[Norður-Ameríka|Norður-Ameríku]] og náttúruleg heimkynni hans þar eru í laufskógum og á mörkum barr- og laufskógabelta en aðlögunarhæfni hans er mikil og hann hefur einnig tekið sér bólfestu í fjallendi, við strendur og í bæjum og borgum. Fyrir og um miðja 20. öld voru þvottabirnir fluttir til [[Evrópa|Evrópu]], [[Kákasus]]landa og [[Japan]], þar sem þeim var ýmist sleppt viljandi eða þeir sluppu úr haldi og náðu útbreiðslu.
Þvottabirnir hafa lengi verið veiddir vegna [[Loðskinn|feldsins]], sem hefur verið notaður í yfirhafnir og húfur. Reynt var að rækta þvottabirni á [[loðdýrarækt|loðdýrabúum]] á fyrri hluta 20. aldar en það þótti ekki svara kostnaði. Þvottabjörnum fjölgaði mjög í [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]] um miðja öldina og jukust veiðarnar þá að sama skapi. Met var sett veturinn 1976-1977, þegar 5,2 milljónir dýra voru veidd. Síðan hefur dregið mjög úr eftirspurn eftir loðfeldum og hefur veiddum dýrum þá fækkað að sama skapi.
==Ræningi með grímu==
,,Gríma” þvottabjarnarins hæfir vel atferli hans. Hann getur klifrað, grafið og opnað dyr og lása með liprum fingrum og laumast iðulega inn í hús þar sem búfé er geymt. Hann strýkur oft óhreinindin af fæðu áður en hann étur hana, eða skolar af henni ef vatn er nálægt.
== Þvottabirnir á Íslandi ==
Ársæll Árnason flutti sjö þvottabirni til Íslands í september 1932 og fór eitt par til [[Vestmannaeyjar|Vestmannaeyja]] en hin dýrin voru höfð í kjallara og garði á Sólvallagötu 33 í [[Reykjavík]]<ref>[http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=3550583 ''Sunnudagsblað Tímans'', 3. júní 1962.]</ref> fyrst í stað en síðan í loðdýrabúi nálægt [[Vífilsstaðir|Vífilsstöðum]]. Þaðan slapp eitt ungt dýr og lifði villt nokkra mánuði en var svo skotið í hænsnabúi á [[Kjalarnes]]i. Þvottabirnir munu hafa verið í íslenskum búum í að minnsta kosti áratug; vorið [[1941]] eru 10 þvottabirnir taldir meðal búpenings landsmanna.<ref>[http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=1001202 ''Tíminn'', 20. ágúst 1943.]</ref>
== Tilvísanir ==
| |||