„Ontario“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Dexbot (spjall | framlög)
m Removing Link FA template (handled by wikidata)
viðbætur og undirkaflar skrifaðir.
Lína 21:
VatnPrósent = 14,8 |
FólksfjöldaSæti = 1. Sæti |
Fólksfjöldi = 1214.851063.821256|
FólksfjöldaÁr = [[20112016]]|
ÞéttleikaSæti = 1. Sæti |
Þéttleiki = 13,4 |
Lína 33:
Vefur = www.ontario.ca
}}
[[Mynd:Canada provinces evolution 2.gif|thumb|Þróun landamæra Ontaríó og Kanada.]]
'''Ontario''' (eða '''Ontaríó''') er [[fylki]] í mið-austur [[Kanada]]. Fylkið er það fjölmennasta og næststærsta að flatarmáli á eftir [[Quebec]]. Fylkjamörk Ontario liggja að [[Manitóba]] í vestri og Quebec í austri en í suðri eru fimm [[Bandaríkin|bandarísk]] [[Fylki Bandaríkjanna|fylki]] (frá austri til vesturs); [[Minnesota]], [[Michigan]], [[Ohio]], [[Pennsylvania]] og [[New York-fylki|New York]].
[[Mynd:Skyline of Toronto viewed from Harbour.jpg|thumb|Toronto.]]
'''Ontario''' (eða '''Ontaríó''') er [[fylki]] í mið-austur [[Kanada]]. Fylkið er það fjölmennasta og næststærsta að flatarmáli á eftir [[Quebec]].
 
==Samfélag==
Höfuðborg Ontario er [[Toronto]] sem er að auki fjölmennasta borg Kanada.
Höfuðborg Kanada [[Ottawa]] og stærsta borg landsins [[Toronto]] eru í fylkinu. Aðrar borgir sem nefna má eru: [[Mississauga]], [[Kitchener]], [[London (Ontaríó)|London]], [[Oshawa]], [[Hamilton]] og [[Windsor]]. Íbúar eru rúmar 14 milljónir (2016).
 
Flestir íbúar Ontaríó eru af evrópskum uppruna, til að mynda breskum, írskum og ítölskum. Yfir fjórðungur tilheyrir öðrum minnihlutahópi.
Enska er helsta tungumálið en um 5% tala frönsku sem móðurmál og 11% eru tvítyngdir með ensku og frönsku.
 
Trúar-/lífsskoðunarhópar eru: kaþólskir: 31.4%, ótengdir trúarbrögðum: 23,1%, mótmælendatrúar: 21,1%, aðrir kristnir söfnuðir: 9,7%, múslimar: 4,6%. hindúar: 2,9%, réttrúnaðarkirkjan: 2,4%, gyðingar: 1,5%, Sikhar: 1,4% og búddistar: 1,3%.
 
==Söguágrip==
Frumbyggjar höfðu verið í árþúsundir á svæðinu áður en franskir og breskir landkönnuðir komu á svæðið í byrjun 17. aldar. Frakkar áttu í erfiðleikum með landvinninga þar sem [[Írókesar]] mynduðu bandalag með Bretum. Frumbyggjar fengu að kenna á farsóttum Evrópubúa eins og mislingum og bólusótt.
Bretar mynduðu verslunarstaði við Hudson-flóa og urðu áhrifamiklir. Árið 1791 urðu svæðið sem nú er Ontaríó að hluta til að [[Efra-Kanada]], svæðið vestur af [[St. Lawrence-fljót]]i, og [[Neðra Kanada]] var austur af fljótinu.
 
Árið 1812 urðu átök milli Breta og Bandaríkjamanna í [[1812 stríðið|1812 stríðinu]], Bandaríkjamenn náðu yfirráðum yfir svæðum en voru reknir til baka. Er þeir flýði lögðu þeir eld að bænum York (sem er Toronto núna). Eftir stríðið var ákveðið að einblína frekar á innflytjendur frá Bretlandseyjum heldur en Bandaríkjunum.
 
Árið 1840 urðu efra og neðra Kanada að svæðinu Kanada (enska: ''Province of Canada''). En árið 1867 var því skipt í Ontaríó og Quebec til að fylgja tungumálalínum. Með tilkomu Kanadísku kyrrahafslestarinnar (Canadian Pacific Railway, lögð 1875–1885) varð efnahagurinn blómlegur og stöðugt fleiri evrópskir innflytjndur komu. Virkjun [[Níagara-fossar|Níagara-fossa]] færði iðnaði aukinn kraft.
 
Eftir fyrri heimstyrjöld var andúð á Þjóðverjum og ákveðið að endurnefna borgina Berlín í héraðinu, [[Kitchener]], eftir breskum flotaforingja. Mikill uppvöxtur var eftir seinni heimstyrjöld og Toronto varð miðstöð viðskipta í landinu og bílaiðnaður byggðist upp í suðurhluta fylkisins.
 
==Landafræði og Náttúrúfar==
'''Ontario''' (eða '''Ontaríó''') er [[fylki]] í mið-austur [[Kanada]]1076.000 Fylkið er það fjölmennasta og næststærstaferkílómetrarflatarmáli á eftir [[Quebec]]stærð. Fylkjamörk Ontarioþess liggja að [[Manitóba]] í vestri og [[Quebec]] í austri en í suðri eru fimm [[Bandaríkin|bandarísk]] [[Fylki Bandaríkjanna|fylki]] (frá austri til vesturs); [[Minnesota]], [[Michigan]], [[Ohio]], [[Pennsylvania]] og [[New York-fylki|New York]]. [[Vötnin miklu]]: [[Ontaríó-vatn]], [[Miklavatn]], [[Erie-vatn]] og [[Húron-vatn]] mynda stóran hluta landamæranna.
 
Ontaríó er stundum skipt í suður- og norðurhluta. Mikill meirihluti íbúanna býr í suðurhlutanum og ræktarland er syðra. Norðurhlutinn er mun strjálbýlli, skógi vaxinn og með kaldara loftslag. Landslagið er láglent yfirleitt en er hæðótt á [[Kanada-skjöldurinn|Kanada-skildinum]]. Hæsti punktur nær tæpum 700 metrum í norðausturhlutanum. Einnig eru hæðir syðra í Niagara-hjallanum. Point Pelee er syðsti punktur meginlands Kanada, þar er þjóðgarður með sama nafni; [[Point Pelee-þjóðgarðurinn]].
 
Í fylkinu eru heit sumur og kaldir vetur. [[Vötnin miklu]] gera loftslag í nágrenni í suður-Ontaríó þeirra mildara á veturna þar sem hiti kemur frá þeim. Úrkoma er frá 750-1000 mm og dreifist jafnt allt árið. Í norður-Ontaríó kælir [[Hudson-flói]] hins vegar loftið á sumrin.
 
{{Stubbur|landafræði}}
 
==Heimild==
{{commonscat|Ontario}}
{{wpheimild|tungumál= en|titill= Ontario|mánuðurskoðað= 14. feb.|árskoðað= 2017 }}
 
[[Flokkur:Ontario| ]]