„Kastali“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
WEdSza (spjall | framlög)
m minniháttar breyting
WEdSza (spjall | framlög)
m minniháttar breyting
Lína 1:
<onlyinclude>
[[Mynd:Alcazar-Segovia.jpg|thumb|right|250px|Segovia [[kastali]] á [[Spánn|Spáni]].]]
 
[[Mynd:Castello di Monte San Giovanni Campano 9.JPG|thumb|right|250px|Monte San Giovanni Campano á [[Ítalía|Ítalíu]].]]
[[Mynd:Zamek Ksiazat Pomorskich w Szczecinie (widok z wiezy).jpg|thumb|right|250px|[[Hertogakastalinn í Szczecin]], Pólland.]]
'''Kastali''' er víggirt [[mannvirki]] sem gjarnan er torsótt vegna staðsetningar. Flestir kastalar á [[Miðaldir|miðöldum]] voru heimili hefðarfólks og konungborinna og voru byggðir til að standast áhlaup óvina, ásamt því að vera mikilvægt stöðutákn.
</onlyinclude>
Lína 9 ⟶ 8:
 
Þegar Rómarveldi leið undir lok jókst óöryggi í sífellt fjölmennari Evrópu með tilheyrandi árekstrum og deilum á milli [[þjóðarbrot]]a og ráðamanna. Á 10. og 11. öld voru svo fyrstu kastalarnir byggðir og hélst latneska nafnið við þá. Þessir fyrstu kastalar voru að mestu [[jarðvegur]] og [[tré]], sem þýðir að jarðvegi var ýtt upp í hæðir sem byggt var ofan á. Í kring um húsin efst á [[hæð]]inni var svo myndaður [[veggur]] úr trédrumbum. Flestir staðanna nýttu sér [[umhverfi]]ð á einhvern máta, annað hvort var byggt á hæð í umhverfinu eða við [[klettabelti]] til að spara sér vegginn. Fljótlega var farið að grafa [[skurður|skurði]] í kring um virkisveggina og fylla þá af vatni.
[[Mynd:Castello di Monte San Giovanni Campano 9.JPG|thumb|rightleft|250px|Monte San Giovanni Campano á [[Ítalía|Ítalíu]].]]
 
Fljótlega hófu menn að nota [[steinn|steina]] við að reisa bæði hús og virkisveggi. Einnig varð að bregðast við öflugri [[vopn]]um, svo sem [[slöngvivað]] og færanlegum turnum. Urðu því virkisveggir og turnar stærri og stærri, [[síki]] breiðari og dýpri og aðkomuleiðir erfiðari.
 
Kastalar hafa ætíð haft umtalsverð áhrif á [[landsvæði]]ð í kring um þá. Iðulega bjuggu þar [[aðall|aðalsmenn]] sem réðu yfir landshlutanum og þáðu [[skattur|skatt]] af íbúum þess. Í staðinn bar að vernda [[þegn]]ana og var það oftast gert með því að koma þeim fyrir í kastalagarðinum á hættutímum. Ein öflugasta leiðin til að sigra andstæðing sem hafði komið sér fyrir innan kastalamúranna var að setja upp [[umsátur]] um kastalann. Í stað þess að ráðast til atlögu við kastalann var séð til þess að [[vistir]] og [[liðsafli]] gæti ekki borist til þeirra sem þar voru. Á endanum varð heimafólk hungri að bráð, nema það gæfist upp.
[[Mynd:Zamek Ksiazat Pomorskich w Szczecinie (widok z wiezy).jpg|thumb|right|250px|[[Hertogakastalinn í Szczecin]], Pólland.]]
 
Vendipunktur í þróun kastala varð á [[13. öld]]inni þegar [[byssupúður]] barst til Evrópu frá [[Kína]]. Öflugar [[fallbyssa|fallbyssur]] urðu fljótlega staðalbúnaður í hverjum her og var lítið mál að skjóta niður hurðir og veggi með þeim. Sáu menn sér þá þann kost einan að færa bardagana frá heimilum sínum út á víðavang í stað þess að loka sig inní brothættum húsum.