„Birki“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Svarði2 (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Listi yfir tegundir og útbreiðslukort
Lína 12:
| genus = '''''Betula'''''
| genus_authority = [[Carolus Linnaeus|L.]]
| range_map = Areal bereza.png
| subdivision_ranks = Tegundir
| range_map_caption = Útbreiðsla ''Betula''
| subdivision =
|synonyms_ref=<ref>http://apps.kew.org/wcsp/synonomy.do?name_id=21065</ref>
* [[Steinbjörk]] ''(Betula ermanii)''
|synonyms=*''Betulaster'' <small>Spach</small>
* [[Fjalldrapi]] (''Betula nana'')
*''Apterocaryon'' <small>Opiz</small>
* [[Skógviðarbróðir]] ''(Betula nana x pubescens)''
*''Chamaebetula'' <small>Opiz</small>
* [[Vörtubjörk]] ''(Betula pendula)''
|subdivision_ranks = Undirættkvíslir
* [[Ilmbjörk]] (''Betula pubescens'')
|subdivision =
* ''Betulenta''
* ''Betulaster''
* ''Neurobetula''
* ''Betula''
* ''Chamaebetula''
}}
 
'''Birki''' er [[Ættkvísl (flokkunarfræði)|ættkvísl]] [[jurt]]a af [[birkiætt]] sem vaxa víða um [[norðurhvel]] [[Jörðin|jarðar]]. Birki er skylt [[elri]] (''ölur'') og [[hesli]] sem teljast einnig til birkiættar. ''Birki''tegundum er skift í fimm undirættkvíslir.
 
Birkið er auðþekkt á smágerðu tenntu laufi og ljósum pappírskenndum berki.
Lína 29 ⟶ 35:
 
Talið er líklegt að vaxtarlag birkiskóga hafi breyst frá landnámi vegna búskaparhátta og gangið hafi verið á birkiskóga svo skógarleifar eru núna kræklóttar hríslur. [[Fjalldrapi]] getur æxlast við birki og nefnist blendingurinn ''skógviðarbróðir'' en hann er kræklóttur runni. Árið [[1987]] hófust birkikynbætur á Íslandi og var markmið að rækta beinvaxin há þróttmikið birkitré og endurheimta forna reisn íslenska birkisins.
Birki sem er helst þekkt á Íslandi;
* [[Steinbjörk]] ''(Betula ermanii)''
* [[Fjalldrapi]] (''Betula nana'')
* [[Skógviðarbróðir]] ''(Betula nana x pubescens)''
* [[Vörtubjörk]] ''(Betula pendula)''
* [[Ilmbjörk]] (''Betula pubescens'')
 
== Birkitegundir ==
 
[[File:DosenmoorBirken1.jpg|thumb|Birch leaves]]
;Birki ættað frá Evrópu og Asíu:
#''[[Betula albosinensis]]''—(norður og mið Kína)
#''[[Betula alnoides]]''—(Kínana, Himalaja, norður Indókína)
#''[[Betula ashburneri]]'' (Bhutan, Tíbet, Sichuan, Yunnan fylki í Kína)
#''[[Betula baschkirica]]'' (austur Evrópa Rússland)
#''[[Betula bomiensis]]'' (Tíbet)
#''[[Betula browicziana]]'' (Tyrkland og Georgía)
#''[[Betula calcicola]]'' (Sichuan + Yunnan fylki í Kína)
#''[[Betula celtiberica]]'' (Spánn)
#''[[Betula chichibuensis]]'' ([[Chichibu, Saitama|Chichibu]] héruð í Japan)<ref name=Kinver2015>{{cite web|last1=Kinver|first1=Mark|title=UK team germinates critically endangered Japanese birch|url=http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-34378953|website=[[BBC News]]|publisher=[[BBC]]|accessdate=30 September 2015|date=30 September 2015}}</ref>
#''[[Betula chinensis]]''—(Kína, Kórea)
#''[[Betula coriaceifolia]]'' (Uzbekistan)
#''[[Betula corylifolia]]'' (Honshu eyja í Japan)
#''[[Betula costata]]'' (norðaustur Kína, Kórea, Primorye hérað í Rússlandi)
#''[[Betula cylindrostachya]]'' (Himalaja, suður Kína, Myanmar)
#''[[Betula dahurica]]'' (austur Síbería, austast í Rússlandi, norðaustur Kína, Mongólía, Kórea, Japan)
# ''[[Betula delavayi]]'' - (Tíbet, suður Kína)
# ''[[Betula ermanii]]''—(austur Síbería, austast í Rússlandi, norðaustur Kína, Kórea, Japan)
#''[[Betula falcata]]'' (Tajikistan)
#''[[Betula fargesii]]'' (Chongqing + Hubei fylki í Kína)
#''[[Betula fruticosa]]'' (austur Síbería, austast í Rússlandi, norðaustur Kína, Mongólía, Kórea, Japan)
#''[[Betula globispica]]'' (Honshu eyja í Japan)
#''[[Betula gmelinii]]'' (Síbería, Mongólía, norðaustur Kína, Kórea, Hokkaido eyja í Japan)
# ''[[Betula grossa]]''— (Japan)
#''[[Betula gynoterminalis]]'' (Yunnan fylki í Kína)
#''[[Betula honanensis]]'' - (Henan fylki í Kína)
# ''[[Betula humilis]] eða ''Betula kamtschatica''— Kamchatka birki ''platyphylla'' (norður og mið Evrópa, Síbería, Kazakhstan, Xinjiana, Mongólía, Kórea)
#''[[Betula insignis]]'' - (suður Kína)
#''[[Betula karagandensis]]'' (Kazakhstan)
#''[[Betula klokovii]]'' (Ukraína)
#''[[Betula kotulae]]'' (Ukraína)
# ''[[Betula litvinovii]]'' (Tyrkland, Íran, Kákasus)
#''[[Betula luminifera]]'' (Kína)leyjar)
# ''[[Betula medwediewii]]''— (Tyrkland, Ír
# ''[[Betula maximowiczii]]''— (Japan, Kúrian, Kákasus)
#''[[Betula megrelica]]'' (Republic of Georgia)
#''[[Betula microphylla]]'' (Síbería, Mongólía, Xinjiang, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Uzbekistan)
# ''[[Betula nana]]''— Fjalldrapi (norður og mið Evrópa, Rússland, Síbería, Grænland, Northwest Territories í Kanada))
# ''[[Betula pendula]]''— Hengibjörk (útbreidd í Evrópu og norður Asíu; Marokkó; villst úr ræktun í Nýja Sjálandi og dreifðum svæðum í Norður Ameríku)
# ''[[Betula platyphylla]]'' (''Betula pendula'' var. ''platyphylla'')— (Síbería, austast í Rússlandi, Manchúríu, Kórea, Japan, Alaska, vestur Kanada)
#''[[Betula potamophila]]'' (Tajikistan)
#''[[Betula potaninii]]'' (suður Kína)
#''[[Betula psammophila]]'' (Kazakhstan)
# ''[[Betula pubescens]]''— Ilmbjörk (Evrópa, Síbería, Grænland, Nýfundnaland; villst úr ræktun á dreifðum stöðum í Bandaríkjunum)
#''[[Betula raddeana]]'' (Kákasus)
#''[[Betula saksarensis]]'' (Khakassiya svæði í Síberíu)
#''[[Betula saviczii]]'' (Kazakhstan)
#''[[Betula schmidtii]]'' (norðaustur Kína, Kórea, Japan, Primorye fylki í Rússlandi)
#''[[Betula sunanensis]]'' (Gansu fylki í Kína)
# ''[[Betula szechuanica]]'' (''Betula pendula'' var. ''szechuanica'')—Sichuan birki (Tíbet, suður Kína)
# ''[[Betula tianshanica]]'' (Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Uzbekistan, Xinjiang, Mongolia)
# ''[[Betula utilis]]''— (Afghanistan, mið Asía, Kína, Tíbet, Himalaja)
#''[[Betula wuyiensis]]'' (Fujian fylki í Kína)
#''[[Betula zinserlingii]]'' (Kyrgyzstan)
''Ath: í mörgum Amerískum heimildum er ''B. pendula'' og ''B. pubescens'' víxlað, þrátt fyrir að þetta séu aðskildar tegundir með mismunandi litningatölu.''
 
;Birki ættað frá Norður Ameríku:
# ''[[Betula alleghaniensis]]''—Gulbjörk (''B. lutea'') (austur Kanada, Vötnunum Miklu, Norðaustur Bandaríkin, Appalachiafjöll)
# ''[[Betula cordifolia]]''—(austur Kanada, Vötnunum Miklu, Norðaustur Bandaríkin)
# ''[[Betula glandulosa]]''—(Síbería, Mongólía, austast í Rússlandi, Alaska, Kanada, Grænland, fjöll vestur Bandaríkjanna og Nýja England, Adirondacks)
# ''[[Betula lenta]]''— (Quebec, Ontario, austur Bandaríkin)
# ''[[Betula michauxii]]''— (Nýfundnalandland, Labrador, Quebec, Nova Scotia)
# ''[[Betula minor]]''— (austur Kanada, fjöll norðurhluta Nýja Englands og Adirondacks)
# ''[[Betula nana]]''—fjalldrapi (einnig í Evrópu og norður Asíu)
# ''[[Betula neoalaskana]]''— (Alaska og norður Kanada)
# ''[[Betula nigra]]''— (austur Bandaríkin)
# ''[[Betula occidentalis]]''— (''B. fontinalis'') (Alaska, Yukon, Northwest Territories, vestur Kanada, vestur Bandaríkin)
# ''[[Betula papyrifera]]''— (Alaska, mest af Kanada, norður Bandaríkin)
# ''[[Betula populifolia]]''— (austur Kanada, norðaustur Bandaríkin)
# ''[[Betula pumila]]''— (Alaska, Kanada, norður Bandaríkin)
# ''[[Betula uber]]''- (suðvestur Virginia)
 
== Heimild ==