„Grímsvötn“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Lína 1:
ha ha strokaði allt
{{CommonsCat|Grímsvötn|Grímsvötnum}}
'''Grímsvötn''' er virk [[eldstöð]] undir [[Vatnajökull|Vatnajökli]] austur af [[Grímsfjall]]i. Grímsvötn eru virkasta eldstöð [[Ísland|landsins]] og hefur að öllum líkindum [[eldgos|gosið]] oftar en hundrað sinnum frá landnámi og þar af þrettán sinnum síðan [[1902]]. Eldstöðin er um 100[[kílómetri|km]] löng og 15 km [[breidd|breið]].
 
grtehrhiroujhgilshkæslæjklhjsh´h
[[Mynd:Iceland_Grimsvoetn_1972.jpg|thumb|Grímsvötn 1972]]
Við gos undir [[jökull|jökli]] á borð við Grímsvatnagos myndast iðulega [[Stapi|móbergsstapar]], en dæmi um slíkan er [[Herðubreið]].<ref>Þorleifur Einarsson: Myndun og mótun lands. Mál og Menning, 1994.</ref>
 
h
== Nafnið Grímsvötn ==
Í [[Handritasafn Árna Magnússonar|handritasafni Árna Magnússonar]] er saga af útilegumanni, sem Grímur hét og hafðist við hjá vötnum þeim, er síðan eru við hann kennd og kölluð Grímsvötn. Sagan, sem er flokkuð með tröllasögum og nefnist: ''Sagan af Vestfjarðagrími'', er prentuð í [[Þjóðsögur Jóns Árnasonar|þjóðsagnasafni Jóns Árnasonar]] og mun nú af flestum talin uppspuni einn. Sagan segir að Grímur hafi orðið sekur vegna vígaferla og orðið að fara huldu höfði, en kona nokkur forspá vísaði honum að vötnunum og taldi að hann gæti lifað þar á veiðiskap. „Grímur fór sem honum var ráðlagt til vatnanna og gerði sér þar skála, laufskála úr skógi er þar var nógur, og tók að veiða í vötnunum.“ En risi nokkur bjó ásamt dóttur sinni í helli eigi allskammt þaðan, og stal hann veiði frá Grími. Lauk þessu svo, að Grímur drap risann og tók saman við dóttur hans.
 
hksk
== Tímaröð gosa ==
Gos á 20. og 21. öld: [[1902]], [[1922]], [[1933]], [[1934]], [[1938]], [[1945]], [[1954]], [[1983]], [[1996]], [[1998]], [[2004]] og [[2011]]
 
hskhshks
=== Gosið [[1998]] eldfial ===
 
hkshgkhkshkghksfhkh
sindamenn gátu fylgst með eldgosi undir stórum jökli.
 
sk
=== Gosið 2004 ===
Hófst upp úr tíu að kvöldi [[1. nóvember]], greind voru ummerki eldgoss upp úr klukkan átta.
[[Mynd:NASA_Photo_Grímsvötn_Nov._2004.jpg|thumb|Eldgos í Grímsvötnum 2004]]
 
hhkgkshsg
=== Gosið 2011 ===
{{Aðalgrein|Eldgosið í Grímsvötnum 2011}}
[[Mynd:Grímsvötn Volcano Showing Plume - May 22.jpg|thumb|Eldgosið 2011 í Grímsvötnum (22. maí)]]
Eldgos hófst upp úr kl. sjö að kvöldi [[21. maí]]. Fyrstu ummerkja um hugsanlegt eldgos varð vart um hálfsex en þá mældist aukin skjálftavirkni á svæðinu. Strókur steig hátt og hratt í loft upp yfir Grímsvötnum og sást víða að eða allt frá Egilsstöðum til Selfoss. Strókurinn var fljótlega kominn yfir 20 km. Aska og eldingar sáust í mekkinum. Gosið sennilega það stærsta í Grímsvötnum í heila öld.
 
== Tilvísanir ==
<references />
 
== Tenglar ==
===Jarðfræði ===
==== [[Jarðvísindastofnun HÍ]]====
* [http://www.visindavefur.is/svar.php?id=1844 Vísindavefurinn: ''Hvaða eldfjall hefur gosið mest?'' Svar: Sigurður Steinþórsson (24.8.2001)]
* [http://www.visindavefur.is/svar.php?id=21980 Vísindavefurinn: ''Hvað getur þú sagt mér um Grímsvötn?'' Svar: [[Magnús Tumi Guðmundsson]], [[Guðrún Larsen]] og [[Þorvaldur Þórðarson]] (26.2.2014)]
* [http://jardvis.hi.is/grimsvotn Jarðvísindastofnun HÍ: ''Grímsvötn'']
 
==== [[Morgunblaðið]]====
* [http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=3271150 ''Grímsvötn og Grímsvatnahver''; grein í Lesbók Morgunblaðsins [[1934]]]
* [http://www.mbl.is/mm/frettir/innlent/2009/03/27/grimsvotn_a_lista_merkilegustu_eldfjalla/?ref=fphelst ''Grímsvötn á lista merkilegustu eldfjalla''; af Mbl.is]
 
====Fleiri====
* [http://wayback.vefsafn.is/wayback/20041022021547/www.hi.is/~mmh/gos/ ''The Dec. 18 - Dec. 28, 1998 Grímsvötn eruption'']
 
===Heitið===
* [http://www.visindavefur.is/svar.php?id=59847 Vísindavefurinn: ''Hvaðan kemur heitið á Grímsvötnum og Grímsfjalli?'' Svar: Svavar Sigmundsson (27.5.2011)]
 
+hgshhfsd
 
[[Flokkur:Eldstöðvar á Íslandi]]