„Noregur“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
m Tók aftur breytingar 31.209.147.114 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Bragi H
→‎Saga: Bætti söguna sem var fátækleg.
Lína 46:
== Saga ==
[[Mynd:AltaRockCarvingsFences.jpg|thumb|right|Fornmyndir höggnar í grjót í [[Norður-Noregi]]]]
‍‍‍Fólk hefur búið í Noregi í yfir 12.000 ár. FornleifafræðingarFólkið segjafluttist að fólkið hafiúr komið frá norðursuðri; [[Þýskaland]]i eða úr norðaustri, sem er norður -Finnland og Rússland. Milli 5000-4000 fyrir Krist voru stofnaðar fyrstu landbúnaðarbyggðir í Oslóarfirði. Heimildir eru fyrir verslun við [[rómverjar|Rómverja]].
 
Á [[8. öld|8.]] - [[11. öld]] fóru margir norskir [[víkingar]] til [[Ísland]]s, [[Færeyjar|Færeyja]], [[Grænland]]s og til [[Bretlandseyjar|Bretlandseyja]],. enÞeir flestirsem fóru til Íslands þó,gerðu það meðal annars til að flýja burt frá ofríki [[Haraldur hárfagri|HaraldiHaralds hárfagra]] sem reyndi að setjaleggja undir sig allan Noreg undir sitt vald. FornleifafræðingarAðrir segjaupplifðu skort víkingará byrjuðugóðu landbúnaðarlandi siglaí tilVestur-Noregi Íslandsog áðurleituðu ennýrra valdabaráttalandsvæða. HaraldsNý siglingatækni eins og [[langskip]] áttu sinn átt í útrásinni. Kristni breiddist út á 11. öld. Átök urðu í landinu vegna tilkomu kristninnar og [[Stiklastaðaorrusta]] var einn af atburðunum sem mörkuðu þau. Að lokum kristnaðist Noregur og varð [[Niðarós]] biskupsstóll byrjaðilandsins.
 
Árið 1349 breiddist [[Svarti dauði]] um Noreg og aðrar plágur sem urðu til þess að fólksfjöldi lækkaði um helming. Á 14. öld varð [[Björgvin]] helsta verslunarhöfn Noregs og var henni stjórnað af [[Hansasambandið|Hansakaupmönnum]]. Árið 1397 gekk Noregur í ríkjasamband með [[Svíþjóð]] og [[Danmörk]]u í [[Kalmarsambandið|Kalmarsambandinu]]. Svíþjóð gekk úr sambandinu árið 1523 og úr varð ríkjasamband Danmerkur og Noregs.
[[17. maí]] [[1814]] fékk Noregur stjórnarskrá, en varð sjálfstætt land [[7. júní]] árið [[1905]] af völdum sambandslita á milli Noregs og Svíþjóðar. Eftir það hefur 17. maí alltaf verið þjóðhátíðardagur Noregs.
 
Árið 1537 urðu [[siðaskiptin]] í Noregi. Konungsveldi var sett á laggirnar árið 1661 og danski konungurinn varð einvaldur. Námavinnsla hófst í stórum stíl á 17. öld og þar á meðal voru silfurnámur í [[Kongsberg]] og koparnámur í [[Røros]]. Árið 1814 gaf Danmörk Svíþjóð yfirráð yfir Noregi. Noregur lýsti þó yfir sjálfsstæði. Þann [[17. maí]] [[1814]] fékk Noregur stjórnarskrá.
 
[[Iðnvæðing]] hófst upp úr 1840 en eftir 1860 fluttist fólk í stórum stíl til Norður-Ameríku.
[[17. maí]] [[1814]] fékk Noregur stjórnarskrá, en varð sjálfstætt land [[7. júní]] árið [[1905]] af völdumvegna sambandslita á milli Noregs og Svíþjóðar. Eftir það hefur 17. maí alltaf verið þjóðhátíðardagur Noregs.
Árið 1913 fengu norskar konur [[kosningaréttur|kosningarétt]] og urðu aðrar í heiminum til að ná þeim áfanga. Frá um 1880-1920 fóru norskir landkönnuðir að kanna [[heimskaut]]asvæðin. Meðal þeirra mikilvirkustu voru [[Fridtjof Nansen]], [[Roald Amundsen]] og [[Otto Sverdrup]]. Amundsen fór fyrstur á [[Suðurpóllinn|Suðurpólinn]] árið 1911.
Í byrjun 20. aldar urðu [[skipaflutningar]] og [[vatnsorka]] æ mikilvægari. Efnahagurinn sveiflaðist og upp spruttu [[Stéttarfélag|verkalýðshreyfing]]ar. Milli [[1940]] og [[1945]] var Noregur hertekinn af [[Nasistar|Nasistum]] eftir bardaga við norskar og breskar hersveitir. Ríkisstjórnin og konungsfjöldskyldan flúðu til [[London]]. [[Vidkun Quisling]] vann með nasistum og lýsti sig forsætisráðherra fyrst um sinn en síðar tók þjóðverjinn Josef Terboven við taumunum.
 
Eftir síðari heimstyrjöld varð Noregur stofnmeðlimur [[NATO]] árið 1949 en leyfði þó ekki erlendar herstöðvar eða kjarnavopn í landinu til að styggja ekki [[Sovétríkin|Sovétmenn]]. Landið gekk í fríverslunarstofnunina [[EFTA]] árið 1960.
 
Olía var uppgötvuð í Norðursjó árið 1969 og undir lok 20. aldar var Noregur einn af mestu olíuútflutningsaðilum heims. [[Statoil]] er stærsta olíufyrirtækið og á norska ríkið 2/3 hlutdeild í því.
 
Ríkisstjórn Noregs er nú undir forystu [[Erna Solberg|Ernu Solberg]].
 
==Landafræði og náttúrufar==