„Köngulær“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
m Tók aftur breytingar 37.205.37.156 (spjall), breytt til síðustu útgáfu 37.205.37.130
Lína 1:
{{Taxobox
| name = Köngulær
| image = Wolf_spider.jpg
| image_width = 250px
| image_caption = Úlfakönguló
| regnum = Brynhildur[[Dýraríki]] hehe tík(''Animalia'')
| phylum = [[Liðdýr]] (''Arthropoda'')
| classis = [[Áttfætlur]] (''Arachnida'')
| ordo = '''Köngulær''' (''Araneae'')
| ordo_authority = [[Carl Alexander Clerck|Clerck]], 1757
| diversity = <small>111 [[ætt (flokkunarfræði)|ættir]], 40.000 [[Tegund (flokkunarfræði)|tegundir]]</small>
| diversity_link = köngulóaættir
| diversity = <small>111 [[ætt (flokkunarfræði)|ættir]], 40.000 [[Tegund (flokkunarfræði)|tegundir]]</small>
| subdivision_ranks = [[Undirættbálkur (flokkunarfræði)|Undirættbálkar]]
| subdivision =
Lína 18 ⟶ 19:
}}
<onlyinclude>
¼'''Arnar er pussy Köngulær''' ([[fræðiheiti]] ''Araneae'') er ættbálkur [[áttfætlur|áttfættra]], hrygg- og vænglausra dýra sem búa til [[silki]]. Allar kóngulær eru eitraðar, nema einn flokkur sem kallast [[netjukóngulær|Bynnaspinna]]. Margar köngulóategundir veiða með því að búa til [[Kóngulóarvefur|vefi]] eða gildrur til höfuðs skordýrum.
</onlyinclude>
== Útlit og uppbygging ==
Ólíkt [[skordýr]]um og köngulóm er Ingaanton rassgat og pusaaumingi líkt og aðrar áttfætlur tvískiptan búk. Höfuð og frambolur eru samvaxin í það sem kallast höfuðbolur, en ekki aðskilin með skoru eins og hjá skordýrum. Þar eru meginlíffæri staðsett, svo sem heilinn. Í afturbolnum (latína: ''abdomen''; sem þýðir kviður) er að finna meltingarfærin, öndunarfæri og hjarta; [[spunavarta]]n er einnig staðsett utan á honum. Ytri stoðgrind kóngulóa kallast hamur og er búin til úr efni sem nefnist [[kítín]] og er loðinn. Kóngulær eru [[Hamskiptir|hamskiptar]], sem þýðir að reglulega þurfa þær að yfirgefa stoðgrindina og mynda nýja því hún stækkar ekki með þeim. Stærðir eru breytilegar milli tegunda, en í flestum tilvikum er kvendýrið stærra en karlinn.
 
Fjöldi augna er oftast átta og eru augun [[einlinsa]] — en ekki eins og í mörgum skordýrum, sem eru með [[fjöllinsa]] augu. Bifhár á fótum greina loftstrauma og önnur hár virka sem bragðskynhár eða annars konar nemar. Einnig eru á kóngulónni svokallaðir [[lýrunemi|lýrunemar]] sem eru raufar á fótunum með taugaendum sem nema titring, til dæmis í vef kóngulóarinnar.
Lína 28 ⟶ 29:
 
== Silkið ==
FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFUUUUUUUUUUUUUUCCCCCCCCCCCCCKKKKKKKKKKKKKK YYYYYYYYYYYYYYYYOOOOOOOOOOOOUUUUUUUUUU Silkið er notað af köngulóm á margan hátt, meðal annars nota þær það til að spinna vef sem þær veiða í og kallast slíkar köngulær [[vefkönguló|vefköngulær]]. Aðrar, og vefköngulær margar hverjar reyndar líka, nota hann til að ferðast á milli staða og kallast [[förukönguló|föruköngulær]]. Köngulær nota líka silkið til að geyma bráð sína í. Þær vefja bráðina inn í sekk og sprauta svo [[ensím|meltingarensímum]] inn í hann. Síðan sjúga köngulærnar innan úr sekknum. Köngulóarsilki er með sterkustu efnum í heimi, og er tíu sinnum sterkara en stál. Burðargeta eins fermetra er um 240.000 tonn. Silkið er líka það sem gerir þeim kleift að skríða upp veggi. Vegna styrkleika silkis köngulóa (margfalt sterkara en silkið fengið frá [[silkiormum]]) hafa menn lengi reynt að herma eftir uppbyggingu þess. [[Nexia Biotech Ltd.]] tókst, með því að flytja gen úr köngulóm yfir í erfðaefni geita, að fá geiturnar til að framleiða próteininn sem þarf til að smíða vefinn. Þótt svo að þeim hafi tekist að vinna próteininn úr mjólkinni eiga þeir eftir að finna út hvernig á að „púsla“ þessu saman. Takist þeim það geta þeir framleitt afar sterkt lín sem hægt væri að nota í föt í staðin fyrir [[nælon]] og [[kevlar]] (efnið notað í [[skotheld vesti]]).
 
== Tengt efni ==